Zamknij ten odtwarzacz wideo
Układ nerwowy autonomiczny to sieć nerwów, która reguluje nieświadome procesy organizmu. Układ autonomiczny to część obwodowego układu nerwowego odpowiedzialna za regulację mimowolnych funkcji organizmu, takich jak bicie serca, przepływ krwi, oddychanie i trawienie.
Z tego powodu układ nerwowy autonomiczny bywa czasami nazywany inaczej: układem nerwowym mimowolnym
Układ ten dzieli się dalej na trzy części: układ współczulny, układ przywspółczulny i układ nerwowy jelitowy.
- Układ nerwowy przywspółczulny : Ta część autonomicznego układu nerwowego pomaga utrzymać normalne funkcje organizmu i oszczędza zasoby fizyczne. Ten podział wykonuje również takie zadania, jak kontrolowanie pęcherza, zwalnianie akcji serca i zwężanie źrenic.
- Układ współczulny : Ten dział reguluje reakcje walki lub ucieczki . Układ współczulny wykonuje również takie zadania, jak rozluźnianie pęcherza, przyspieszanie akcji serca i rozszerzanie źrenic.
- Układ nerwowy jelitowy : Jest to część autonomicznego układu nerwowego, która kontroluje przewód pokarmowy i trawienie pokarmu.
Spis treści
Jak działa autonomiczny układ nerwowy
Układ nerwowy autonomiczny działa poprzez odbieranie informacji ze środowiska i z innych części ciała. Układy współczulny i przywspółczulny mają tendencję do przeciwstawnych działań, w których jeden układ wywoła reakcję, podczas gdy drugi ją zahamuje.
Tradycyjnie uważano, że stymulacja odbywa się za pośrednictwem układu współczulnego, podczas gdy hamowanie za pośrednictwem układu przywspółczulnego. Jednak znaleziono wiele wyjątków od tej reguły.
Obecnie układ współczulny uważa się za układ szybko reagujący, który mobilizuje organizm do działania, podczas gdy układ przywspółczulny działa znacznie wolniej, tłumiąc reakcje.
Na przykład układ współczulny będzie działał w celu podniesienia ciśnienia krwi, podczas gdy układ przywspółczulny będzie działał w celu jego obniżenia. Oba układy działają w połączeniu, aby zarządzać reakcjami ciała w zależności od sytuacji i potrzeb.
Jeśli na przykład stajesz w obliczu zagrożenia i musisz uciekać, układ współczulny szybko zmobilizuje twoje ciało do podjęcia działania. Gdy zagrożenie minie, układ przywspółczulny zacznie tłumić te reakcje, powoli przywracając twoje ciało do normalnego, spoczynkowego stanu.
Funkcje autonomicznego układu nerwowego
Do narządów wewnętrznych regulowanych przez układ nerwowy autonomiczny należą: serce, naczynia krwionośne, żołądek, jelita, wątroba, pęcherz, płuca, źrenice, narządy płciowe, gruczoły trawienne i nerki. Układ autonomiczny kontroluje szereg procesów wewnętrznych, w tym:
- Ciśnienie krwi
- Temperatura ciała
- Częstotliwość oddechów (oddechów)
- Układ krążenia
- Trawienie
- Równowaga elektrolitowa
- Reakcje emocjonalne
- Gruczoły jamy ustnej, nosa i oczu
- Układ odpornościowy
- Tętno
- Funkcja wątroby
- Metabolizm
- Funkcja trzustki
- Reakcja źrenic
- Produkcja płynów ustrojowych, w tym potu i śliny
- Reakcja seksualna
- Skóra, w tym pot i mięśnie powodujące, że włosy na ciele stają dęba
- Oddawanie moczu i kału
Neuroprzekaźniki w układzie nerwowym autonomicznym
Autonomiczne szlaki nerwowe łączą różne organy z pniem mózgu lub rdzeniem kręgowym. Istnieją również dwa kluczowe neuroprzekaźniki, czyli przekaźniki chemiczne, które są ważne dla komunikacji w obrębie autonomicznego układu nerwowego:
- Acetylocholina jest często stosowana w układzie przywspółczulnym w celu wywołania efektu hamującego.
- Noradrenalina często działa w układzie współczulnym i wywiera pobudzający wpływ na organizm.
Zaburzenia autonomiczne
Kiedy układ współczulny i przywspółczulny układu nerwowego autonomicznego nie są ze sobą zsynchronizowane, u ludzi może wystąpić zaburzenie autonomiczne, zwane także dysautonomią.
Istnieje wiele rodzajów zaburzeń autonomicznych, z których każde ma swój własny, unikalny zestaw objawów, w tym:
- Ostre porażenie autonomiczne : Stan ten, znany również jako dysrefleksja autonomiczna, jest spowodowany uszkodzeniem rdzenia kręgowego w górnej części pleców, co prowadzi do niebezpiecznie wysokiego ciśnienia krwi i niskiego tętna.
- Niewydolność odruchu z baroreceptorów aferentnych : Jest to rzadkie schorzenie, które prowadzi do zmian ciśnienia krwi i częstości akcji serca, mogących obejmować epizody ciężkiego nadciśnienia.
- Dysautonomia rodzinna (zespół Rileya-Daya) : Jest to choroba genetyczna, która wpływa na rozwój komórek w układzie nerwowym autonomicznym, powodując problemy z trawieniem, produkcją łez, regulacją ciśnienia krwi i oddychaniem.
- Zanik wieloukładowy : Jest to postępująca choroba neurodegeneracyjna, która wpływa na ruch i układ autonomiczny. Osoby z tą chorobą mogą doświadczać omdleń, utraty kontroli nad pęcherzem, drżenia i problemów z poruszaniem się.
- Niedociśnienie ortostatyczne : Stan powodujący nagły spadek ciśnienia krwi, gdy osoba wstaje. Stan ten jest często powiązany z neuropatią cukrzycową wywołaną cukrzycą typu 2.
- Niedociśnienie poposiłkowe : Jest to stan charakteryzujący się nadmiernym spadkiem ciśnienia krwi, który występuje po spożyciu posiłku. Może powodować zawroty głowy, omdlenia i upadki.
- Czysta niewydolność autonomiczna : Jest to choroba neurodegeneracyjna, która atakuje obwodowy układ nerwowy autonomiczny i powoduje niedociśnienie ortostatyczne.
Zaburzenia te mogą występować samodzielnie. Mogą być jednak również spowodowane innymi stanami, które zakłócają autonomiczny układ nerwowy, w tym:
- Starzenie się
- Nadużywanie alkoholu lub narkotyków
- Choroba autoimmunologiczna
- Rak
- Zespół przewlekłego zmęczenia
- Cukrzyca
- Choroba Parkinsona
- Neuropatia obwodowa
- Zaburzenia rdzenia kręgowego
- Uraz
Podsumowanie
Uszkodzenie autonomicznego układu nerwowego może być spowodowane przewlekłymi schorzeniami, starzeniem się, infekcjami lub urazami.
Objawy zaburzeń autonomicznych
Jeśli Ty lub ktoś, kogo kochasz, doświadczacie zakłóceń w autonomicznym układzie nerwowym, możecie odczuwać jeden lub więcej z następujących objawów. Niektórzy ludzie doświadczają jednego zespołu objawów w jednym czasie, a innego zestawu objawów w innym czasie.
Objawy mogą być przelotne i nieprzewidywalne lub wywoływane przez określone sytuacje lub czynności, np. po spożyciu określonych pokarmów lub po szybkim wstaniu.
- Trudności z opróżnianiem pęcherza
- Niepokojące bóle i dolegliwości
- Zawroty głowy lub uczucie omdlenia po wstaniu
- Zaburzenie erekcji
- Omdlenia (lub nawet omdlenia)
- Zmęczenie i bezwładność
- Objawy żołądkowo-jelitowe
- Niedociśnienie (niskie ciśnienie krwi)
- Brak reakcji źrenic
- Brak potu lub nadmierne pocenie
- Drętwienie i mrowienie
- Silny niepokój lub depresja
- Tachykardia (szybkie bicie serca)
- Nietrzymanie moczu
Diagnoza i leczenie
Diagnoza zaburzenia autonomicznego wymaga oceny lekarskiej, która może obejmować badanie fizykalne, pomiar ciśnienia krwi, gdy pacjent leży i stoi, badanie reakcji potu i elektrokardiogram. Diagnoza zaburzenia autonomicznego jest często trudna, ponieważ zarówno badanie fizykalne, jak i badania laboratoryjne mogą wyjść normalnie.
Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na jakiś rodzaj zaburzeń autonomicznych, ważne jest, aby znaleźć lekarza, który nie będzie lekceważył twoich objawów, twierdząc, że „występują tylko w twojej głowie” i który będzie skłonny podjąć się długotrwałej metody prób i błędów, aby zdiagnozować i rozpocząć leczenie twojego schorzenia.
Obecnie nie ma na to „leku”, jednak w zależności od rodzaju zaburzenia autonomicznego istnieją sposoby łagodzenia objawów.
Strategie, które mogą pomóc w zapobieganiu schorzeniom autonomicznego układu nerwowego, obejmują:
- Unikanie nadużywania narkotyków i alkoholu
- Spożywanie zdrowej diety w celu uniknięcia niedoborów składników odżywczych
- Uczestnictwo w regularnej aktywności fizycznej
- Uzyskanie leczenia schorzeń wpływających na nerwy autonomiczne, w tym cukrzycy typu 2
- Noszenie kasku i innego sprzętu ochronnego podczas pracy lub uprawiania sportów rekreacyjnych
Słowo od Verywell
Układ nerwowy autonomiczny odgrywa ważną rolę w ciele człowieka, kontrolując wiele automatycznych procesów ciała. Układ ten pomaga również przygotować ciało do radzenia sobie ze stresem i zagrożeniami, a także przywrócić ciało do stanu spoczynku.
Lepsze poznanie tej części układu nerwowego może pomóc w lepszym zrozumieniu procesów leżących u podstaw wielu ludzkich zachowań i reakcji.