Schadenfreude: Jak reagować, gdy przytrafiają się złe rzeczy osobom, których nie lubisz

Gdy na początku października prezydent Trump ogłosił, że zdiagnozowano u niego COVID-19, Merriam-Webster podał, że najczęściej wyszukiwanym hasłem było schadenfreude , definiowane jako „radość czerpana z kłopotów innych”, a liczba wyszukiwań wzrosła o 30 500% . 

publicznie bagatelizował1 — doskonały przykład motywatora schadenfreude. I chociaż dla wielu mogło to być wprowadzeniem do zjawiska psychologicznego, koncepcja odczuwania radości z czyjegoś nieszczęścia jest o wiele bardziej powszechna, niż chcielibyśmy przyznać — lub nawet być tego świadomi.2 I okazuje , że niekoniecznie jest to najgorsza rzecz na świecie. 

Schadenfreude to coś więcej niż tylko emocja, to mechanizm radzenia sobie z problemami. Istnieje wiele czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, które nas do niej skłaniają.

Początki Schadenfreude

Schadenfreude to niemieckie określenie oznaczające „szkodę” ( schaden ) „radość” ( freude ). To uczucie zachwytu, które odczuwasz, oglądając kompilacje filmów z porażkami, lub dreszcz ekscytacji, gdy rywalizujący współpracownik nie dostaje awansu, którego się spodziewał.

Choć zjawisko to zyskało ostatnio rozgłos, samo uczucie było obecne w wielu kulturach na przestrzeni dziejów. W rzeczywistości, z ewolucyjnego punktu widzenia, jest to taktyka przetrwania, której korzenie tkwią w samozachowaniu. Nieprzypadkowo ludzki ośrodkowy układ nerwowy jest zaprogramowany do rywalizacji.

„Jeśli przyjrzymy się samej istocie istot ludzkich, jako łowcy-zbieracze określamy nasze poczucie miejsca i bezpieczeństwa na świecie, porównując się z innymi ludźmi” — mówi Paul Hokemeyer, doktor, psychoterapeuta i autor książki Fragile Power: Why Having Everything is Never Enough . „Posiadanie przewagi konkurencyjnej nad innymi ludźmi jest instynktowne”.

W ten sposób doświadczenie schadenfreude odpowiada teorii poczucia własnej wartości i porównania społecznego , czyli tendencji do porównywania się z innymi.3 nieszczęścia innej osoby może wywołać radość, ponieważ potwierdza osobistą tożsamość obserwatora i podnosi jego poczucie własnej wartości. 

Oddal się, a to samo dotyczy dynamiki wewnątrzgrupowej i pozagrupowej. Jako istoty plemienne, ludzie szukają ochrony i rozwoju grupy. Można to osiągnąć poprzez niepowodzenie przeciwnej grupy. Dzisiaj walczące „plemiona” mogą być najlepiej zilustrowane przez nasze przywiązanie do drużyn sportowych lub partii politycznych.

Wpływy wewnętrzne i zewnętrzne

Choć schadenfreude jest powszechną ludzką emocją, może wywoływać uczucie wstydu i winy. Jako produkty naszego w dużej mierze binarnego społeczeństwa, staramy się przyporządkować to doświadczenie do jednej z dwóch kategorii: czy jest ono „dobre”, czy „złe”?

Oczywiście, to nie jest takie proste. Elastyczność emocjonalna jest częścią bycia człowiekiem, a dalsza analiza doświadczenia schadenfreude może faktycznie zwiększyć inteligencję emocjonalną. 

„Schadenfreude ma swój powód”, pisze historyczka kultury Tiffany Watt Smith w swojej książce Schadenfreude: The Joy of Another’s Misfortune . „A gdy jesteśmy gotowi spojrzeć jej w oczy, łatwiej jest zapytać, co ją w ogóle wywołało… Zauważenie naszej schadenfreude i zrozumienie, dlaczego wydaje się ona tak pysznie satysfakcjonująca, może pomóc nam stawić czoła bardziej bolesnym uczuciom”.

Do powszechnych emocji leżących u podstaw należą zazdrość, gniew, poczucie niższości — uczucia związane z poczuciem własnej wartości. Przywodzi to na myśl narzędzie, o którym wiadomo, że wzmacnia te uczucia i z którego korzysta zdecydowana większość osób: media społecznościowe.

Częstsze korzystanie z mediów społecznościowych wiąże się z częstszym korzystaniem z tej strategii radzenia sobie, mówi Judy Ho, dr , neuropsycholog i profesor psychologii na Pepperdine University. Kultura „przewyższania innych”, która została wyhodowana na platformach mediów społecznościowych, a także zwiększony plemienność i polaryzacja, przyczyniają się do polegania jednostek na schadenfreude w celu zwiększenia pewności siebie i poczucia własnej wartości.  

Innym emocjonalnym wyzwalaczem, który jest teraz szczególnie istotny, jest niepewność. Ho wskazuje na schadenfreude jako mechanizm radzenia sobie, którego ludzie używają, próbując osiągnąć normalność.

„Wraz z pandemią [COVID-19] wszystko na świecie stanęło na głowie. Ludzie czują coraz mniejszą kontrolę i w rezultacie muszą zachować swoją tożsamość” – mówi Ho. „[Schadenfreude] daje im poczucie kontroli i dominacji”.

Jednakże w kontekście mechanizmów radzenia sobie z problemami Ho porównuje schadenfreude do owocu wiszącego nisko. 

„Każdemu z nas można pozwolić na te bardziej prymitywne strategie radzenia sobie, pod warunkiem, że nie będziemy ich nadużywać i nie będą one powodować problemów lub stresu w innych obszarach życia” – mówi Ho.

Kiedy staje się to problemem

Badania pokazują, że doświadczenie schadenfreude aktywuje ośrodki nagrody w mózgu. Łatwo dostępna dawka dopaminy może sprawić, że będziemy chcieli więcej.

„Kiedy uzależniamy się od naszego układu limbicznego, ma to charakter uzależniający” – mówi Hokemeyer. „Stajemy się nadpobudliwi, nasza kora przedczołowa się wyłącza, a my działamy pod wpływem naszych bardzo prymitywnych emocji”.

W ten sposób, jeśli schadenfreude stanie się strategią radzenia sobie, może stanowić poważny problem dla zdrowia psychicznego. Ta stała podaż dopaminy osłabia zdolność obserwatora do empatii, co może być niezwykle szkodliwe. Empatia jest kluczowym aspektem inteligencji emocjonalnej, lub EQ, który odnosi się do równowagi psychicznej, zdrowych relacji i osiągania osobistych celów i aspiracji.

Nie wspominając już o tym, że nie jest to specjalnie współczujące być tym, kto ciągle zachwyca się cierpieniem innych. „Używanie tej techniki i odsuwanie swojego EQ od idealnego punktu niszczy twoje własne strategie radzenia sobie” — mówi Ho. „Czujesz się mniej związany z ludźmi, co ma ogromny wpływ na twoje zdrowie fizyczne i psychiczne”.

Opracowywanie nowych strategii

Oddawanie się schadenfreude nie oznacza, że ​​jesteś złą osobą, ale istnieją zdrowsze strategie radzenia sobie z problemami, które przynoszą trwalsze i bardziej trwałe korzyści.

Na początku może być trochę niezręcznie, ale Ho sugeruje, aby podzielić się tymi uczuciami z osobą, której ufasz. „Jest tu samospełniająca się przepowiednia, kiedy myślisz, że jesteś jedyną osobą, która to robi i zaczynasz się wstydzić, więc izolujesz się i robisz to częściej” — mówi Ho. „Rozpocznij rozmowę. To uniwersalna rzecz”.

Na przykład, jeśli ulga podkrada się, gdy przyjaciel mówi, że kłócił się ze swoim partnerem, delikatnie daj mu znać, co czujesz. Jest duża szansa, że ​​twój przyjaciel nawet może się z tobą utożsamić.

Aby zastosować bardziej zapobiegawcze strategie, Ho zaleca zrobienie sobie przerwy od mediów społecznościowych15 przyjęcie praktyk wdzięczności i uważności.16 Przestawienie mózgu na zdrowsze sposoby czerpania radości może być tak proste jak wyrażenie wdzięczności za to, za co jesteś wdzięczny, rano lub stworzenie listy radości.

Wypisz 10 do 15 czynności, które poprawiają ci nastrój. Mogą to być filiżanka kawy lub długi spacer, a także wystawne wakacje. Kiedykolwiek schadenfreude się pojawi — a tak nieuchronnie się stanie — przeciwdziałaj mu zdrowymi źródłami radości i potwierdzenia z listy.

Informacje w tym artykule są aktualne na dzień podany, co oznacza, że ​​nowsze informacje mogą być dostępne, gdy to czytasz. Aby uzyskać najnowsze informacje na temat COVID-19, odwiedź naszą stronę z wiadomościami o koronawirusie .