Maladaptief dagdromen kan voor sommigen een betere diagnose zijn dan ADHD

Een nieuw onderzoek suggereert dat maladaptief dagdromen (MD) voor sommige personen een betere diagnose zou kunnen zijn dan ADHD. Maladaptief dagdromen is een aandoening waarbij de dagdromen van een persoon meeslepend zijn en deze feitelijk loskoppelen van de realiteit. MD kan duiden op een onderliggende mentale gezondheidstoestand.

Onderzoekers van de Ben-Gurion Universiteit van de Negev, in samenwerking met de Universiteit van Haifa, beoordeelden 83 volwassenen met een ADHD- diagnose. Ze ontdekten dat ongeveer een vijfde voldeed aan de voorgestelde criteria voor maladaptief dagdromen, dat nog geen formele erkenning heeft als psychiatrisch syndroom.

De onderzoekers beoordeelden de volwassenen op symptomen van onoplettendheid , MD, depressie, eenzaamheid en eigenwaarde. Degenen die voldeden aan de voorgestelde criteria voor MD vertoonden hogere percentages depressie, eenzaamheid en eigenwaarde dan degenen die niet aan de criteria voldeden.  

In een persbericht dat door de universiteit werd gedeeld, zei Nirit Soffer-Dudek, PhD, hoofddocent aan de afdeling Psychologie en medeauteur van de studie: “Onze bevindingen suggereren dat er een subgroep is van mensen met de diagnose ADHD die meer baat zou hebben bij een diagnose van MD.”

Wat is maladaptief dagdromen?

Maladaptief dagdromen is een vorm van verslaving die wordt gekenmerkt door een drang om te dagdromen en jezelf te verdiepen in een denkbeeldige wereld, waarbij sociale, academische en beroepsmatige verplichtingen worden verwaarloosd. Hoewel het op korte termijn lonend kan aanvoelen, kan het op lange termijn een negatieve impact hebben op het welzijn – dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van verder terugtrekken in maladaptief dagdromen als manier om ermee om te gaan.

De aandoening maladaptief dagdromen werd voor het eerst beschreven door professor Eli Somer in 2002, die het beschreef als “uitgebreide fantasie-activiteit die menselijke interactie vervangt en/of de academische, interpersoonlijke of beroepsmatige werking verstoort”, en de belangrijkste functies, thema’s en dynamieken van MD identificeerde.

Volgens therapeut, coach en neurowetenschapper Bobbi Banks wordt maladaptief dagdromen “gebruikt als een copingmechanisme en wordt het beschouwd als een vorm van dissociatie, normaal gesproken als reactie op eerder trauma of chronische eenzaamheid. Mensen die [maladaptief dagdromen] ervaren, melden dat ze uren of zelfs dagenlang levendig dagdromen, vaak in een poging om te ontsnappen aan pijnlijke ervaringen, herinneringen of triggers.”

Ze vergelijkt het met incidenteel dagdromen en ‘wegdromen’, ‘iets dat de meesten van ons wel eens hebben meegemaakt en dat volkomen normaal is’, waarbij maladaptief dagdromen een grotere impact heeft op het vermogen om in het dagelijks leven te functioneren. 

“Na verloop van tijd kan het menselijke interactie gaan vervangen, leiden tot slapeloosheid en het belemmeren van iemands professionele en academische leven,” legt Banks uit. “In sommige gevallen kan het leiden tot angst, sociale angst , depressie en verdere dissociatie.”

Symptomen van maladaptief dagdromen

Symptomen van MD kunnen per persoon verschillen, maar er zijn wel specifieke tekenen die de aandoening kenmerken.

Professor Somer heeft een test met 16 vragen ontwikkeld die professionals kunnen gebruiken om te beoordelen of iemand een MD-diagnose heeft. De test kan ook worden gebruikt voor zelfrapportage als iemand vermoedt dat hij/zij symptomen heeft.

In de test worden proefpersonen onder andere gevraagd of muziek hun dagdromen activeert, of ze overstuur raken als ze niet zoveel tijd hebben om te dagdromen als normaal en of ze het moeilijk vinden om hun dagdromen onder controle te houden. 

Een andere tool die professor Somer heeft ontwikkeld, is het Structured Clinical Interview for Maladaptive Daydreaming. Dit is bedoeld om artsen te helpen beoordelen of iemand last heeft van maladaptief dagdromen. 

Er wordt gesuggereerd dat maladaptief dagdromen zich kan ontwikkelen als reactie op trauma , waarbij mensen zich terugtrekken in hun eigen wereld als een copingmechanisme , terwijl uit één onderzoek is gebleken dat het in sommige gevallen verband kan houden met gameverslaving. Er is echter nog relatief weinig onderzoek gedaan naar deze aandoening. 

Hoewel meer onderzoek naar maladaptief dagdromen, met name in termen van de relatie met ADHD, nuttig zou zijn, neemt het aantal onderzoeken naar MD nog steeds toe. Iets wat de auteurs van de studie verder zeggen, is dat “het aandachtstekortmechanisme bij MD wezenlijk anders kan zijn dan dat van mensen met ‘zuivere’ of typische ADHD”, en dat als MD in de DSM zou worden opgenomen, een diagnose van ADHD misschien niet in elk geval nodig zou zijn geweest, hoewel ze ook duidelijk maken dat er meer onderzoek nodig is om meer bewijs te leveren.

Dwalen van de geest en maladaptief dagdromen

Problemen met het vasthouden van de aandacht is een van de gevolgen van MD. De DSM noemt dit ook als een symptoom van een aantal andere aandoeningen, met name ADHD .

Bij mensen met ADHD wordt vaak gedacht dat onoplettendheid verband houdt met afdwalen van de geest (MW), wat in de studie wordt beschreven als “passieve mentale activiteit van associatieve gedachten die stimulusonafhankelijk zijn en niet gerelateerd zijn aan de taak die uitgevoerd moet worden”. Er kan echter geen onderscheid worden gemaakt tussen wat als maladaptief dagdromen zou worden beschouwd en “taak-ongerelateerde gedachten”, bijvoorbeeld.

Als gevolg hiervan vinden sommige mensen die denken dat ze misschien maladaptieve dagdromers zijn, de bestaande diagnostische labels, zoals ADHD, niet nuttig.

In het onderzoek worden drie belangrijke verschillen tussen afdwalen van de geest bij ADHD en maladaptief dagdromen beschreven.

De eerste is dat bij maladaptief dagdromen de staat van dagdromen vaak opzettelijk wordt geactiveerd in plaats van dat de geest spontaan afdwaalt. De tweede is dat maladaptieve dagdromers zich er vaak van bewust zijn dat ze aan het dagdromen zijn, en de derde is dat terwijl bij het afdwalen van de geest vaak sprake is van een gebrek aan begeleiding of richting, maladaptief dagdromen vaak een meer gedetailleerde, complexe plot omvat.