Wat is trichotillomanie (TTM)?

Wat is trichotillomanie?

Trichotillomanie (TTM), ook wel haaruittrekstoornis genoemd, is een aandoening waarbij de getroffen persoon herhaaldelijk haar uittrekt, draait of afbreekt op welk lichaamsdeel dan ook om niet-cosmetische redenen.

Mensen met trichotillomanie trekken hun hoofdhaar uit, maar ook hun wimpers, wenkbrauwen en/of haar op andere lichaamsdelen, zoals de oksels, schaamstreek, kin, borst of benen. Ze kunnen hun haar opzettelijk of onbewust uittrekken.

Symptomen 

Volgens de TLC Foundation for Body-Focused Repetitive Behaviors kan trichotillomanie komen en gaan, en dagen of zelfs maanden stoppen voordat het weer opduikt. Het haartrekkende gedrag is zelfs zelden gemeld tijdens de slaap. 

Trichotillomanie wordt in de meest recente Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) geclassificeerd als een obsessief-compulsieve spectrumstoornis .

Hoewel trichotillomanie zich per persoon kan uiten, zijn er over het algemeen vijf duidelijke kenmerken:

1. Herhaaldelijk uittrekken van het eigen haar, wat resulteert in zichtbaar haarverlies
2. Een toenemend gevoel van spanning vlak voordat het haar wordt uitgetrokken of wanneer men probeert het gedrag te weerstaan
3. Plezier, voldoening of opluchting bij het uittrekken van het haar
4. De stoornis is niet eerder toe te schrijven aan een andere psychische stoornis en is niet het gevolg van een algemene medische aandoening zoals alopecia areata.
5. De stoornis veroorzaakt klinisch significante stress of beperkingen op sociaal, beroepsmatig of ander belangrijk gebied van functioneren.

De volgende rituelen en gedragspatronen gaan vaak vooraf aan het trekken: 

• Kammen door het haar
• Individuele haartjes voelen
• Aan haren trekken
• Visueel zoeken naar de hoofdhuid en haarlijn

Oorzaken en risicofactoren

Hoewel niemand zeker weet wat trichotillomanie veroorzaakt, wordt gedacht dat biologische factoren, gedrags-, leer- en psychologische factoren een rol spelen.

Familiegeschiedenis

Het hebben van een familielid of verwant met trichotillomanie verhoogt het risico op de aandoening, wat suggereert dat er mogelijk een erfelijke component aan de aandoening is. Eén tweelingstudie suggereerde een erfelijkheidsschatting van 76,2%, wat aangeeft dat genetica een significante rol speelt. 

Gelijktijdig voorkomende aandoeningen

Trichotillomanie gaat vaak gepaard met andere psychiatrische stoornissen, waaronder:

• Depressieve stoornissen
• Excoriatie (huid-pulk-stoornis)
• Syndroom van Gilles de la Tourette
• Andere obsessieve-compulsieve stoornissen

Diagnose

Omdat trichotillomanie kan lijken op andere medische aandoeningen die geassocieerd worden met haaruitval, zoals alopecia areata, vereist de diagnose van trichotillomanie vaak zowel een dermatologische als psychiatrische evaluatie. De diagnose kan ingewikkeld zijn, omdat alopecia areata zelf soms trichotillomanie kan triggeren.

Trichotillomanie is een relatief zeldzame ziekte die 1% tot 2% van de bevolking treft. Trichotillomanie kan mensen van alle leeftijden treffen; het lijkt echter veel vaker voor te komen bij kinderen en adolescenten dan bij volwassenen. Ongeveer 90% van de volwassenen met de aandoening is vrouw.

Jonge kinderen

Bij zeer jonge kinderen wordt trichotillomanie vergeleken met andere gewoontes, zoals duimzuigen of nagelbijten. Kinderen jonger dan 5 jaar trekken vaak onbewust hun haar uit. Op dezelfde manier dat duimzuigen bij de meeste kinderen spontaan stopt, zal de meerderheid van de kinderen die op deze vroege leeftijd beginnen met het trekken van hun haar, er vanzelf mee stoppen.

Preadolescenten en jongvolwassenen

Trichotillomanie begint vaak tussen de leeftijd van 9 en 13 jaar. Interessant genoeg is de meerderheid van de mensen (70% tot 90%) die op deze leeftijd last hebben van trichotillomanie vrouw. Bij mensen in deze leeftijdsgroep is trichotillomanie vaak chronisch van aard.

Bovendien hebben deze personen vaak orale rituelen die verband houden met het trekken van haar, zoals het kauwen of likken van de lippen, of zelfs het eten van haar. Ongeveer 1% tot 3% van de personen op college-leeftijd in de VS heeft trichotillomanie. 

Behandeling

Behandeling van trichotillomanie is vaak onnodig voor zeer jonge kinderen, omdat ze er meestal overheen groeien. Echter, voor mensen met trichotillomanie die in de adolescentie begint, kan behandeling noodzakelijk zijn, vooral als het vermoeden bestaat dat de persoon ook het getrokken haar consumeert, wat gevaarlijke blokkades in het maag-darmkanaal kan veroorzaken.

Psychotherapie

Cognitieve gedragstechnieken hebben enige effectiviteit aangetoond bij de behandeling van trichotillomanie. Een van de meest prominente hiervan is habit reversal therapy, die mensen helpt vaardigheden te ontwikkelen om hun schadelijke gedrag te verminderen, waaronder:

• Zelfmonitoring (bewustwordingstraining)
• Identificatie van gedragstriggers
• Het aanpassen van de omgeving om de kans op het herhalen van gedrag te verkleinen
• Het identificeren van een substitutiegedrag dat onverenigbaar is met haren trekken

Medicatie

Momenteel is er beperkt bewijs dat medicijnen zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) of tricyclische antidepressiva (TCA’s) consistent effectief zijn bij de behandeling van trichotillomanie, dus de FDA heeft geen medicijnen goedgekeurd die specifiek bedoeld zijn voor de behandeling van de aandoening. Er zijn echter verschillende soorten medicijnen geprobeerd, met name als er gelijktijdig stemmings-, angst- of obsessief-compulsieve symptomen zijn. Deze omvatten:

• Anafranil (clomipramine)
• Depakine (valproaat)
• Lithobid, Eskalith (lithiumcarbonaat)
• Luvox (fluvoxamine)
• Paxil (paroxetine)
• Prozac (fluoxetine)
• Zoloft (sertraline)
• Naltrexon
• Neuroleptica

Omgaan met

Hoewel de beste manier om met trichotillomanie om te gaan afhangt van uw leeftijd en de ernst van de symptomen, zijn er een paar strategieën die u of uw kind kunt proberen:

• Zoek een gezonde vervangende gewoonte. Probeer eens een stressbal te knijpen, met getextureerde objecten om te gaan of te tekenen, of vraag uw zorgverlener om andere ideeën.  
• Oefen ontspanningstechnieken. Aangezien trichotillomanie vaak samengaat met andere psychische aandoeningen , is het nuttig om ontspanningstechnieken te leren en te oefenen, waaronder diepe ademhaling, mindfulness-meditatie en progressieve ontspanning.
• Maak een schema. Elke dag dat je niet aan je haar trekt, plak je er een sticker of vinkje bij en beloon je jezelf na een streak. Probeer het schema op te hangen in een kamer waar je de neiging hebt om je haar uit te trekken.
• Zoek steun. Het is altijd nuttig om te praten met anderen die begrijpen wat je doormaakt. De TLC Foundation biedt een verscheidenheid aan online steungroepen en een wekelijkse community hangout op Zoom.