Overzicht van tricyclische antidepressiva

Tricyclische antidepressiva zijn een klasse van antidepressiva die soms worden gebruikt bij de behandeling en het beheer van depressie. Ze beïnvloeden neurotransmitterpaden in het hele lichaam, waaronder serotonine en noradrenaline.

Tricyclische antidepressiva (TCA’s) worden gebruikt om depressie, bipolaire stoornis en andere aandoeningen zoals chronische pijn en slapeloosheid te behandelen. Hoewel nieuwere klassen antidepressiva veel minder bijwerkingen hebben, hebben TCA’s nog steeds hun plaats in de behandeling van deze en andere aandoeningen.

Tricyclische antidepressiva werden voor het eerst geïntroduceerd in de jaren vijftig van de vorige eeuw en danken hun naam aan hun moleculaire structuur die bestaat uit drie ringen van atomen.

Hoe tricyclische antidepressiva werken

Chemicaliën die berichten in de hersenen overbrengen, worden neurotransmitters genoemd . Deze chemische berichten worden van het ene neuron naar het andere doorgegeven en kunnen, afhankelijk van het type neurotransmitter dat erbij betrokken is, invloed hebben op hoe u zich voelt en reageert.

Tricyclische antidepressiva werken door de heropname van neurotransmitters genaamd serotonine en noradrenaline te voorkomen . Het lichaam heeft beide nodig om normaal te functioneren. Tricyclische antidepressiva kunnen helpen de niveaus van deze neurotransmitters in evenwicht te brengen.

Omdat TCA’s de routinematige heropname (heropname) van deze neurotransmitters verhinderen, zal er meer vrij circuleren in de synaptische spleet tussen neuronen in de hersenen. Als u depressief bent, kan het herstel van de serotonine- en noradrenalinespiegels leiden tot een verbetering van uw symptomen .

Tricyclische antidepressiva versus SSRI’s

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) zijn het meest voorgeschreven type antidepressivum. Hoewel individuele effecten variëren, worden SSRI’s over het algemeen goed verdragen en zijn ze effectief. SSRI’s veroorzaken ook minder bijwerkingen dan tricyclische middelen.

Hoewel beide antidepressiva serotonine beïnvloeden, zijn tricyclische middelen minder selectief dan SSRI’s. Ze werken op receptoren in het hele lichaam, waaronder noradrenalinereceptoren, wat betekent dat ze meer lichaamssystemen beïnvloeden en een groter risico op bijwerkingen en overdosering hebben . 

SSRI’s hebben doorgaans ook een lager risico op toxiciteit en overdosering, hoewel ze ook problemen kunnen veroorzaken als ze in grote hoeveelheden worden ingenomen of in combinatie met andere medicijnen die de serotoninespiegels beïnvloeden.

Behandelde aandoeningen

Tricyclische antidepressiva worden voornamelijk gebruikt om stemmingsstoornissen te behandelen, maar ze kunnen ook worden gebruikt bij de behandeling van angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en neurologische aandoeningen.

Stemmingsstoornissen die vaak met TCA’s worden behandeld, zijn onder meer:

• Bipolaire stoornis
• Dysthymie (aanhoudende milde depressie)
• Ernstige depressieve stoornis (MDD)

Angststoornissen die soms met TCA’s worden behandeld, zijn onder meer:

• Lichaamsdysmorfe stoornis (BDD) , waaronder eetstoornissen zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa
• Gegeneraliseerde angststoornis (GAS)
• Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)
• Paniekstoornis (PD)
• Posttraumatische stressstoornis (PTSS)

Neurologische aandoeningen die soms met tricyclische TCA’s worden behandeld, zijn onder meer:

• Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)
• Chronische pijn
• Fibromyalgie
• Ziekte van Parkinson
• Migraine
• Neuropathische pijn

TCA’s kunnen ook worden gebruikt om slapeloosheid, het prikkelbare darmsyndroom (PDS), interstitiële cystitis, bedplassen (enuresis nocturna), narcolepsie en chronische hik te behandelen.

Wanneer worden tricyclische antidepressiva voorgeschreven?

Omdat nieuwere generatie antidepressiva minder bijwerkingen en een lager risico op overdosering hebben, worden tricyclische middelen minder vaak voorgeschreven dan in het verleden. Ze worden echter nog steeds in sommige gevallen gebruikt, met name voor mensen die niet voldoende symptoomverlichting hebben gevonden met andere antidepressiva.

Tricyclische antidepressiva kunnen worden voorgeschreven als:

• Andere antidepressiva hebben tot bijwerkingen geleid
• De persoon heeft een aandoening zoals hoofdpijn, migraine of neuropathische pijn
• De persoon ervaart gelijktijdig depressie en slapeloosheid
• De persoon heeft een depressie en een andere gelijktijdig optredende aandoening, zoals PTSS, OCD of paniekstoornis

Voorbeelden van tricyclische antidepressiva

Bij tricyclische antidepressiva duurt het, net als bij andere antidepressiva, doorgaans zes tot acht weken voordat u een substantiële verbetering van uw depressiesymptomen voelt. Enkele van de meest voorgeschreven TCA’s zijn:

• Anafranil (clomipramine)
• Ascendine (amoxapine)
• Elavil (amitriptyline)
• Norpramine (desipramine)
• Pamelor (nortriptyline)
• Sinequan (doxepine)
• Surmontil (trimipramine)
• Tofranil (imipramine)
• Vivactil (protriptyline)

Vaak voorkomende bijwerkingen

Hoewel verschillende TCA’s licht verschillende werkingsmechanismen hebben, delen ze vergelijkbare bijwerkingen. Veel hiervan worden geassocieerd met het effect dat de medicijnen hebben op de gladde spieren van de interne organen. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn:

• Spanning
• wazig zicht
• Constipatie
• Duizeligheid
• Slaperigheid
• Verhoogde eetlust
• Spiertrekkingen
• Misselijkheid en braken
• Snelle of onregelmatige hartslag
• Seksuele disfunctie
• Zweten
• Zwakte
• Gewichtstoename

Deze bijwerkingen kunnen worden verminderd als de behandeling wordt gestart met lagere doseringen en vervolgens geleidelijk wordt verhoogd. Hoewel TCA’s op zichzelf niet strikt verslavend zijn, kan langdurig gebruik ervan leiden tot drugsafhankelijkheid.

Interacties en voorzorgsmaatregelen

Sommige bijwerkingen van tricyclische antidepressiva kunnen worden versterkt als ze samen met andere medicijnen worden ingenomen. In andere gevallen kan het de biologische beschikbaarheid (concentratie) van het medicijn in de bloedbaan beïnvloeden.

Daarom moet u uw arts altijd inlichten over alle stoffen die u gebruikt, waaronder vrij verkrijgbare medicijnen, kruidenremedies en recreatieve drugs. Bepaalde medicijnen zijn gecontra-indiceerd voor gebruik met tricyclische antidepressiva, waaronder:

• Alcohol blokkeert de werking van TCA’s en moet vermeden worden.
• Anticholinergica die worden gebruikt voor de behandeling van urine-incontinentie en COPD kunnen darmverlamming veroorzaken als ze gelijktijdig met een TCA worden toegediend.
• Clonidine , dat wordt gebruikt om hypertensie te behandelen, kan een gevaarlijke stijging van de bloeddruk veroorzaken als het samen met een TCA wordt gebruikt.
• Adrenaline wordt gebruikt om ernstige allergische reacties te behandelen en kan bij gelijktijdig gebruik met een TCA ook ernstige hoge bloeddruk veroorzaken.
• Monoamineoxidase (MAO)-remmers , ook gebruikt als antidepressiva, kunnen hoge koorts, convulsies en zelfs de dood veroorzaken als ze samen met een TCA worden toegediend.
• Tagamet (cimetidine) , dat wordt gebruikt om maagzuur te verminderen, kan de concentratie van TCA in uw bloed verhogen, waardoor de bijwerkingen van het geneesmiddel verder toenemen.

Sommige tricyclische antidepressiva kunnen schadelijk zijn voor uw baby als u ze tijdens de zwangerschap of borstvoeding gebruikt. Neem daarom contact op met uw arts als u zwanger bent of zwanger wilt worden.

Tricyclische middelen kunnen ook het risico op anticholinerge effecten, hartproblemen en posturale hypotensie bij ouderen vergroten. Posturale hypotensie kan leiden tot vallen, waardoor het risico op fracturen en andere verwondingen toeneemt.

Serotoninesyndroom

Het combineren van tricyclische middelen met andere medicijnen die de serotoninespiegel beïnvloeden, kan ook leiden tot een aandoening die bekend staat als serotoninesyndroom . Deze potentieel gevaarlijke aandoening treedt op wanneer de serotoninespiegel in het lichaam te hoog wordt, wat symptomen veroorzaakt zoals:

• Spanning
• Agitatie
• Veranderingen in de bloeddruk
• Verwarring
• Koorts
• Snelle hartslag
• Bevingen

Tricyclische ontwenning

Stoppen met tricyclische middelen of het veranderen van de dosering kan leiden tot ontwenningsverschijnselen. Veelvoorkomende ontwenningsverschijnselen zijn misselijkheid, koorts, koude rillingen, hoofdpijn, duizeligheid, lethargie en braken.

Om de ontwenningsverschijnselen van tricyclische antidepressiva tot een minimum te beperken, kan uw arts u adviseren om uw dosering geleidelijk te verlagen over een periode van enkele weken.

Een woord van Verywell

Tricyclische antidepressiva kunnen effectief zijn bij de behandeling van depressie, maar werken mogelijk niet zo goed bij sommige mensen als bij anderen. In sommige gevallen kunnen de bijwerkingen van het medicijn ondraaglijk worden en uw levenskwaliteit aantasten. Als u last heeft van ernstige bijwerkingen, neem dan onmiddellijk contact op met uw arts, maar stop niet met de behandeling totdat uw arts u dat vertelt.