Cultura – Frank van Delft / Riser / Getty Images
Sluit deze videospeler
Slaap is al sinds de tijd van de vroege Griekse filosofen onderwerp van speculatie en gedachte, maar pas onlangs hebben onderzoekers manieren ontdekt om slaap op een systematische en objectieve manier te bestuderen. De introductie van nieuwe technologie zoals de elektro-encefalografie (EEG) heeft wetenschappers in staat gesteld om elektrische patronen en activiteit die door de slapende hersenen worden geproduceerd, te bekijken en te meten.
Inhoudsopgave
Overzicht
Hoewel we nu slaap en gerelateerde fenomenen kunnen onderzoeken, zijn niet alle onderzoekers het erover eens waarom we precies slapen. Slaappatronen volgen doorgaans een redelijk voorspelbaar schema en experts zijn het erover eens dat slaap een essentiële rol speelt in gezondheid en welzijn. Er zijn een aantal verschillende theorieën voorgesteld om de noodzaak van slaap en de functies en doelen van slaap te verklaren.
Hieronder volgen drie van de belangrijkste theorieën die zijn ontstaan.
Reparatie- en restauratietheorie
Volgens de herstel- en reparatietheorie van de slaap is slapen essentieel voor het revitaliseren en herstellen van de fysiologische processen die het lichaam en de geest gezond en goed functionerend houden.
Deze theorie suggereert dat NREM-slaap belangrijk is voor het herstellen van fysiologische functies, terwijl REM-slaap essentieel is voor het herstellen van mentale functies.
Deze theorie wordt ondersteund door onderzoek uit 2011, waaruit blijkt dat periodes van REM-slaap toenemen na periodes van slaapgebrek en zware fysieke activiteit. Tijdens de slaap verhoogt het lichaam ook de snelheid van celdeling en eiwitsynthese, wat verder suggereert dat reparatie en herstel plaatsvinden tijdens slaapperiodes.
In 2013 hebben onderzoekers nieuw bewijsmateriaal gevonden dat de reparatie- en restauratietheorie ondersteunt. Ze ontdekten dat slaap de hersenen in staat stelt om ‘huishoudelijke’ taken uit te voeren.
In de uitgave van oktober 2013 van het tijdschrift Science publiceerden onderzoekers de resultaten van een studie die aangaf dat de hersenen slaap gebruiken om afvalstoffen weg te spoelen . Dit systeem van afvalverwijdering is volgens hen een van de belangrijkste redenen waarom we slapen. Het is echter belangrijk om te beseffen dat deze studie is uitgevoerd op muizen en niet op mensen.
“De herstellende functie van slaap kan een gevolg zijn van de verbeterde verwijdering van potentieel neurotoxische afvalproducten die zich ophopen in het wakkere centrale zenuwstelsel”, aldus de auteurs van de studie.
Eerder onderzoek had het glymphatische systeem blootgelegd, dat afvalstoffen uit de hersenen afvoert. Volgens een van de auteurs van de studie, Dr. Maiken Nedergaard, dwingen de beperkte bronnen van de hersenen het om te kiezen tussen twee verschillende functionele toestanden: wakker en alert of slapend en opruimend. Ze suggereren ook dat problemen met het opruimen van dit hersenafval een rol kunnen spelen bij een aantal hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer.
Evolutietheorie
De evolutietheorie, ook wel bekend als de adaptieve slaaptheorie, suggereert dat periodes van activiteit en inactiviteit zijn geëvolueerd als een manier om energie te besparen. Volgens deze theorie hebben alle soorten zich aangepast om te slapen tijdens periodes waarin wakker zijn het gevaarlijkst zou zijn.
Ondersteuning voor deze theorie komt uit vergelijkend onderzoek van verschillende diersoorten. Dieren die weinig natuurlijke vijanden hebben, zoals beren en leeuwen, slapen vaak tussen de 12 en 15 uur per dag. Dieren die daarentegen veel natuurlijke vijanden hebben, slapen slechts korte periodes, meestal niet meer dan 4 of 5 uur per dag.
Informatie Consolidatie Theorie
De informatieconsolidatietheorie van slaap is gebaseerd op cognitief onderzoek en suggereert dat mensen slapen om informatie te verwerken die gedurende de dag is verkregen. Naast het verwerken van informatie van de dag ervoor, beweert deze theorie ook dat slaap de hersenen in staat stelt zich voor te bereiden op de dag die gaat komen.
Sommige onderzoeken uit 2012 suggereren ook dat slaap helpt om de dingen die we overdag hebben geleerd, vast te leggen in het langetermijngeheugen . Ondersteuning voor dit idee komt voort uit een aantal onderzoeken naar slaaptekort, die aantonen dat een gebrek aan slaap een ernstige impact heeft op het vermogen om informatie te herinneren en te onthouden.
De opruimtheorie
Een andere belangrijke theorie suggereert dat slaap de hersenen toestaat zichzelf op te schonen. De muizenstudie van oktober 2013 ontdekte dat de hersenen zichzelf reinigen van gifstoffen en afval die overdag worden geproduceerd tijdens de slaap.
Hersencellen produceren afvalproducten tijdens hun normale activiteiten. Als we slapen, neemt de vloeistofstroom door de hersenen toe. Dit fungeert als een soort afvalverwijderingssysteem, dat de hersenen van deze afvalproducten ontdoet.
Een woord van Verywell
Hoewel er onderzoek en bewijs is om elk van deze theorieën over slaap te ondersteunen, is er nog steeds geen eenduidige ondersteuning voor één enkele theorie. Het is ook mogelijk dat elk van deze theorieën kan worden gebruikt om te verklaren waarom we slapen.
Slapen heeft invloed op veel fysiologische processen, dus het is heel goed mogelijk dat slapen om veel redenen en doeleinden plaatsvindt. Naar alle waarschijnlijkheid dient slaap een aantal verschillende fysiologische en psychologische doeleinden, waaronder het opruimen van hersengifstoffen en het consolideren van informatie in het geheugen.