Dolly Parton had gelijk toen ze klaagde dat werken van negen tot vijf “genoeg was om je gek te maken als je het toelaat.” Onderzoeken tonen aan dat lange werkdagen verband houden met een hogere kans op depressie , angst en andere psychische aandoeningen, evenals slapeloosheid en ongezonde gewoontes zoals overmatig drinken.
Als gevolg hiervan roepen steeds meer arbeidsorganisaties op tot kortere werkweken om werknemers een betere balans tussen werk en privé te geven en hun mentale gezondheid te verbeteren. Daarom zijn 30 bedrijven in de Verenigde Staten in februari overgestapt op een vierdaagse werkweek, waar ze zich voor ten minste zes maanden aan committeren. De stap werd gecoördineerd door 4 Day Week Global, een non-profitorganisatie die probeert van een vierdaagse werkweek de nieuwe standaard te maken.
Inhoudsopgave
De oorsprong van de vierdaagse werkweek
Dit is niet de eerste keer dat Amerikanen de roep om kortere werkweken laten horen. Sterker nog, de vierdaagse, 32-urige werkweek die onlangs in het nieuws kwam, is niet eens nieuw. Het werd bijna de standaard, zo’n 90 jaar geleden.
In 1933 nam de Senaat een wetsvoorstel aan dat de standaardwerkweek zou terugbrengen tot slechts 30 uur. Onder de voorstanders van het wetsvoorstel bevonden zich toenmalig president Roosevelt en de meerderheid van de Amerikanen die op hem stemden, deels vanwege zijn belofte om de werkweek te verkorten.
Ondanks de brede steun van beide partijen, strandde het wetsvoorstel in het Huis van Afgevaardigden, omdat bedrijfsleiders in het hele land zich ertegen verzetten. In plaats daarvan gebruikte president Roosevelt de dreiging van de 30-urige werkweek om die knorrige bedrijfsleiders onder druk te zetten om akkoord te gaan met andere arbeidshervormingen, zoals het verbieden van kinderarbeid en het instellen van het eerste federale minimumloon. Ook werden er compromissen gesloten over werkuren door akkoord te gaan met de 40-urige werkweek die we vandaag de dag kennen.
Hoewel het een compromis was, was het een grote stap in de goede richting voor werknemers die destijds regelmatig meer dan 70 uur per week werkten, in banen die bestonden uit slopend werk of ernstige gezondheidsrisico’s – of beide.
De vernieuwde oproep voor een kortere werkweek
Volgens een onderzoek onder 4.000 Amerikaanse werknemers, uitgevoerd door GoodHire, zou tegenwoordig maar liefst 83% van de beroepsbevolking de voorkeur geven aan een vierdaagse werkweek. Er ligt zelfs een nieuw wetsvoorstel in het Huis van Afgevaardigden dat een vierdaagse werkweek van 32 uur zou vastleggen als de nieuwe definitie van een fulltimerooster.
Het wetsvoorstel, ingediend door afgevaardigde Mark Takano, met steun van afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez en afgevaardigde Cori Bush, is gemotiveerd door het groeiende aantal onderzoeken die de wijdverbreide voordelen van een kortere werkweek aantonen.
Kortere werkweken zijn beter voor de mentale gezondheid van werknemers
De belangrijkste les die uit de pilotstudies over het nieuwe schema naar voren is gekomen, is de enorme (en aanhoudende) verbetering in de geestelijke gezondheid en het algehele welzijn die werknemers ervaren nadat ze zijn overgestapt op een vierdaags schema.
In een van de grootste pilotstudies tot nu toe, schakelden meer dan 2500 werknemers in IJsland over op een 35-36 uur, vierdaags schema (voor hetzelfde salaris als hun oorspronkelijke 40-urige werkweek) gedurende vier jaar, van 2015 tot 2019. In die tijd rapporteerden werknemers overweldigend minder stress, minder gevallen van burn-out en een verbeterde mentale en fysieke gezondheid. Ze voelden zich ook over het algemeen positiever, waren gelukkiger en hadden meer energie op het werk.
Velen gaven aan dat ze meer bewogen, meer tijd doorbrachten met vrienden en familie en genoten van hun hobby’s. Dit alles droeg bij aan de algehele toename van geluk en energie, wat resulteerde in een minder stressvolle werkdag.
Die voordelen lijken alles te maken te hebben met het toevoegen van die doordeweekse dag aan hun weekend. “Mensen kunnen merken dat ze op die vijfde dag boodschappen kunnen doen of huishoudelijk werk kunnen doen, waardoor ze hun weekenden vrij hebben”, zegt Dr. Sandra Fisher, een senior research fellow aan de School of Business van de Universiteit van Münster in Duitsland. “Ze hebben misschien langere weekenden, waardoor ze interesses kunnen nastreven die de algehele levenstevredenheid verbeteren.”
Kortom, het gaat om de balans tussen werk en privé. Met vier dagen werk en drie vrije dagen hebben werknemers een evenwichtiger verdeling van tijd gedurende de week om te zorgen voor hun persoonlijke behoeften en doelen. En minder werk betekent ook minder vermoeidheid en uitputting tijdens die vrije tijd.
Gezondere werknemers zijn ook goed voor werkgevers
Dezelfde IJsland-studie die eerder werd genoemd, zag geen enkele daling in productiviteit van die gelukkigere, gezondere werknemers in dezelfde periode, ook al werkten ze in feite minder uren. In sommige gevallen nam de productiviteit zelfs toe nadat de uren werden ingekort.
Bij een callcenter in IJsland bijvoorbeeld beantwoordden werknemers met een korter werkrooster 93% van de oproepen. Dit was zelfs hoger dan het gemiddelde van 85% voor een ‘controle’-werkplek waar werknemers het standaardrooster van 40 uur volgden.
“De veronderstelling dat minder uren gelijk staan aan minder totale productie is wellicht minder waar dan we denken”, zegt Dr. Christopher Barnes, hoogleraar aan de afdeling Management en Organisatie van de Universiteit van Washington, Foster School of Business.
Naast het feit dat werkgevers elke week hetzelfde of meer werk gedaan krijgen ondanks dat ze minder uren werken, hielp een kortere werkweek werkgevers ook op andere manieren. Dr. Fisher merkt namelijk op dat het schema absenteïsme kan verminderen, “omdat mensen minder gemotiveerd zijn om zich ‘ziek te melden’ als ze die extra dag hebben om dingen gedaan te krijgen.”
Dr. Christopher Barnes, hoogleraar organisatiegedrag
De veronderstelling dat minder uren gelijk staan aan minder totale productie, is mogelijk minder waar dan we denken.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie gaat er wereldwijd jaarlijks naar schatting 1 biljoen dollar verloren aan productiviteitsverlies als gevolg van depressie en angst. Dat verlies ontstaat doordat werknemers zich ziek melden, moeite hebben om hun werk af te krijgen of fouten maken omdat ze te moe of gestrest zijn.
De realiteit is dat werknemers mensen zijn, geen machines. “Voorstanders van de vierdaagse, 32-urige werkweek beweren dat de meeste mensen slechts een beperkte tijd productief kunnen zijn,” legt Dr. Fisher uit. “[Dus] wordt extra tijd op het werk besteed aan minder productieve activiteiten zoals surfen op internet […] of chatten met collega’s.”
Het eisen van 40 uur van de werkweek van een werknemer betekent niet per se dat een werkgever 40 uur werk krijgt. In plaats daarvan kunnen ze de stressniveaus van hun werknemers verhogen, wat uiteindelijk meer productiviteitsverlies kan veroorzaken dan enig potentieel verlies door hen minder te laten werken.
Kiezen voor een kortere week geeft werkgevers net zoveel of meer werk dan ze dachten te krijgen van een standaard negen-tot-vijf-schema, terwijl de mensen die dat werk doen ook gelukkiger en energieker worden. Het is een win-winsituatie.
Voordelen hangen af van de manier waarop het schema wordt geïmplementeerd
Die wijdverbreide voordelen zijn verre van gegarandeerd. Variaties in hoe bedrijven ervoor kiezen om het schema te implementeren, kunnen in het beste geval leiden tot ongelijke voordelen en in het slechtste geval tot meer stress voor werknemers.
Sommige bedrijven implementeren het bijvoorbeeld door die vier dagen te verlengen naar 10-12 uur in plaats van de standaard acht. “De verlengde werktijd op die vier dagen kan conflicten met het gezinsleven veroorzaken,” legt Dr. Fisher uit. “Het kan ook problemen opleveren om 10 uur per dag productief te zijn.”
“Veel mensen zullen uiteindelijk wat slaap opofferen om twee extra uren werk te kunnen inplannen op die vier werkdagen”, waarschuwt Dr. Barnes. Uiteindelijk kan de stress van het nu moeten werken van 10+ uur per dag, vier dagen per week, hen mentaal nog meer uitgeput achterlaten dan ze nu zijn op het huidige schema.
Toen Elephant Ventures in 2020 bijvoorbeeld het experiment met de vierdaagse werkweek lanceerde, schrapte het vrijdag uit de werkweek, maar maakte het van maandag tot en met donderdag dagen van 10 uur. Werknemers vonden de driedaagse weekenden leuk, maar meldden dat ze zich aan het einde van de werkweek nog meer opgebrand voelden dan daarvoor.
Dr. Sandra Fisher, senior onderzoeker, Universiteit Münster, Duitsland
De verlengde werktijd op die vier dagen kan conflicten met het gezinsleven veroorzaken. Het kan ook moeilijkheden opleveren om 10 uur lang productief te zijn op één dag.
Niet alleen waren de langere werkdagen uitputtender, maar de druk die werknemers voelden om de productiviteit van elk uur te maximaliseren was ook hoger. Werknemers namen kortere pauzes, besteedden minder tijd aan kletsen met collega’s en vermeden over het algemeen downtime en rust.
Hoewel managers kortere pauzes en minder kletsen tussen collega’s als een zegen voor de productiviteit zien, schaadt het het bedrijf op de lange termijn. “We hebben deze downtime en informele interactie met anderen op het werk nodig om onze connecties te behouden,” benadrukt Dr. Fisher.
Die kleine pauzes verspreid over de dag zorgen ervoor dat je je tijdens de productieve uren kunt concentreren op je werk.
Ondanks deze problemen besloot het personeel van Elephant Ventures uiteindelijk om het nieuwe schema te behouden, zij het met enige ruimte om op afstand te werken of het schema aan te passen aan de individuele behoeften van de werknemer. Dat betekent dat ze konden uitklokken om boodschappen te doen en de tijd later konden inhalen, zelfs op vrijdag als ze dat wilden.
Er is geen universele oplossing
Wat de zaak Elephant Ventures en andere met wisselende resultaten laten zien, is dat de vierdaagse werkweek geen universele oplossing is voor het probleem van werkgerelateerde stress en productiviteitsverlies.
Voor sommige werknemers is de optie om op afstand te werken wellicht een zinvoller alternatief dan een permanent driedaags weekend. Voor anderen zou de flexibiliteit om hun eigen uren te bepalen een grotere impact hebben.
“Je kunt een uur werken, dan een uur de tijd nemen om je kind naar de tandarts te brengen en dan meteen weer aan het werk gaan”, merkt Dr. Fisher op.
Maar nogmaals, niet iedere werknemer zal het idee prettig vinden om werk- en privétaken gedurende de dag te combineren.
“Dat soort flexibiliteit voelt voor sommige mensen meer als chaos, wat meer stress in hun leven brengt”, voegt Dr. Fisher toe. “Ze houden werk en privé misschien liever gescheiden, zodat ze liever vier dagen lang langer werken, maar dan die vijfde dag hebben om zich te concentreren op verantwoordelijkheden thuis.”
Het idee dat verschillende werknemers verschillende werktijden willen, is logisch als je bedenkt dat onderzoek aantoont dat het niet per se het aantal gewerkte uren is, maar de mate van bezorgdheid en frustratie die met het werk gepaard gaat, die de meeste psychische problemen veroorzaakt.
Dokter Visser
Ze geven er misschien de voorkeur aan om werk en privé beter gescheiden te houden. Ze werken bijvoorbeeld liever vier dagen lang, maar hebben dan die vijfde dag nog de tijd om zich te concentreren op verantwoordelijkheden thuis.
Als je minder uren gaat werken, maar je vrije tijd besteedt aan stress over het werk dat je moet doen, dan heeft je kortere werkweek niet veel zin.
Uit dezelfde studie bleek ook dat tijdelijke stress op het werk prima is. In meer seizoensgebonden werk of banen die bijvoorbeeld fluctueren tussen pieken en dalen, kunnen werknemers over het algemeen omgaan met de tijdelijke piek in stressniveaus zonder chronische mentale gezondheidsproblemen te ontwikkelen.
Sterker nog, die structuur zou zelfs de voorkeur kunnen hebben van mensen die het grootste deel van hun werk liever in een paar intensieve dagen van 14-16 uur per week of een paar maanden van 60+ uur per jaar willen proppen en de rest van hun tijd over willen houden.
Voor anderen kan die inconsistentie in schema stressvoller zijn dan het aanhouden van een vast ritme van 30-35 uur per week, het hele jaar door.
“Idealiter zou een flexibele werkregeling werknemers de mogelijkheid bieden om zelf te kiezen hoeveel dagen ze willen werken, wat voor velen die voor die optie kiezen een vierdaagse werkweek zou inhouden,” zegt Dr. Barnes.
Dokter Barnes
Idealiter zou een flexibele werkregeling werknemers de mogelijkheid bieden om zelf te kiezen hoeveel dagen ze werken. Voor velen die daarvoor kiezen, zou dat een vierdaagse werkweek betekenen.
Uiteindelijk lijkt het antwoord te zijn om de rommelige details over te laten aan individuele werknemers om zelf te beslissen hoe ze hun werk- en privéverantwoordelijkheden het beste in balans kunnen brengen. Dat betekent dat de verwachtingen van managers moeten verschuiven van het aantal gewerkte uren naar concrete resultaten en statistieken van het uitgevoerde werk.