Ghislain &; Marie David de Lossy/The Image Bank/Getty
Sluit deze videospeler
Genetica kan een rol spelen bij narcisme, vooral als het gaat om specifieke eigenschappen zoals aanspraak of gevoelens van grootheidswaanzin, maar onderzoekers weten nog niet precies wat die rol is. Het kan moeilijk te onderscheiden zijn van andere risicofactoren die iemand vatbaarder maken voor het ontwikkelen van een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD) .
De meeste deskundigen zijn het erover eens dat een combinatie van omgevings-, sociale, culturele en genetische factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van narcistische trekken.
Inhoudsopgave
Kan narcisme genetisch worden doorgegeven?
Het onderzoek naar de vraag of narcisme genetisch is, is beperkt en niet doorslaggevend, deels omdat onderzoek naar narcisme in het algemeen beperkt en soms tegenstrijdig is. “NPD is een van de minst bestudeerde persoonlijkheidsstoornissen”, aldus Dr. Kristen Casey, klinisch psycholoog bij Evolve Psychological Services.
Toch hebben enkele grootschalige onderzoeken bewijs gevonden dat genetica een rol zou kunnen spelen bij de ontwikkeling van NPD:
- Uit een onderzoek uit 2012 bleek bijvoorbeeld dat NPD het sterkste bewijs van erfelijkheid had van alle persoonlijkheidsstoornissen van Cluster B, een categorie die antisociale persoonlijkheidsstoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis en andere stoornissen die worden gekenmerkt door dramatisch of grillig denken en gedrag omvat.
- Uit een onderzoek uit 2014 bleek dat er sprake is van een genetische invloed op ten minste twee kenmerken van NPD: het gevoel van aanspraak en gevoelens van grootsheid.
“Zelfs als er een genetische component is bij narcisme, is het onwaarschijnlijk dat dit de enige verantwoordelijke is voor de ontwikkeling van deze persoonlijkheidstrek”, legt Dr. Masica Jordan uit, gediplomeerd counselor-psycholoog, oprichter van Jordan Peer Recovery en hoogleraar aan de Bowie State University van de Universiteit van Maryland.
“Maatschappelijke en culturele factoren kunnen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van narcistische trekken,” voegde Dr. Jordan toe. En dat geldt ook voor ouderrelaties en trauma.
Zit narcisme in de familie?
Welke rol genen ook spelen bij narcisme, NPD kan zeker in families voorkomen. Dat komt omdat ouders met NPD zelf de exacte omstandigheden kunnen creëren waardoor hun kinderen het risico lopen de stoornis te ontwikkelen.
Een narcistische ouder die zich niet bewust is van de behoeften van zijn/haar kind en zich daar ook niet om bekommert, zal deze behoeften waarschijnlijk verwaarlozen en is vatbaar voor buitensporige kritiek, uitbuitende behandeling of gewelddadige uitbarstingen.
“Kinderen kunnen narcistische gedragspatronen van hun ouders leren of beïnvloed worden door de manier waarop hun ouders met hen omgaan, waardoor ze later NPD ontwikkelen en narcistische trekken vertonen die hun nageslacht zullen beïnvloeden”, aldus Lauren Cook-McKay, Licensed Marriage and Family Therapist en Vice President of Marketing bij Divorce Answers. “Dit creëert de cyclus die ervoor zorgt dat narcisme in families blijft bestaan.”
Opgroeien in een gezin met narcisten is geen garantie dat een kind ook NPS zal ontwikkelen, maar het creëert wel een hoop voorwaarden voor het ontwikkelen van de stoornis.
Welk soort jeugd creëert een narcist?
Er is geen specifieke soort jeugd die garandeert dat iemand een narcist wordt. Een van de meest consistente risicofactoren voor de meeste subtypen van NPD is een jeugd die gekenmerkt wordt door verwaarlozing, emotioneel of fysiek misbruik, of een disfunctioneel thuisleven.
“Omdat narcisme in principe een verdedigingsmechanisme is, ontwikkelen kinderen dergelijk gedrag om met gevoelens van schaamte en ontoereikendheid om te gaan en zichzelf te beschermen tegen datgene wat hen emotioneel bedreigt”, legt Cook-McKay uit.
Hoewel mishandeling en verwaarlozing risicofactoren zijn, is het belangrijk om te erkennen dat veel kinderen die een traumatische jeugd hebben meegemaakt, opgroeien tot relatief gezonde volwassenen.
Bovendien heeft onderzoek ook aangetoond dat sommige subtypen van narcisme gelinkt zijn aan positieve, in plaats van negatieve, ervaringen in de kindertijd. Meer specifiek, grandioos narcisme waarbij een persoon een opgeblazen gevoel van superioriteit en recht heeft, is gelinkt aan overmatig toegeeflijke of overbezorgde opvoedingsstijlen.
“Wanneer kinderen voortdurend worden afgeschermd van falen, kritiek en de gevolgen van hun daden, kan het voor hen lastig zijn om empathie te ontwikkelen en te begrijpen hoe hun gedrag de mensen om hen heen beïnvloedt”, legt Becca Smith, Chief Clinical Officer bij Basepoint Academy, uit.
Op welke leeftijd ontwikkelt narcisme zich?
NPD wordt meestal vastgesteld bij tieners of jongvolwassenen, maar dat komt deels doordat sommige narcistische trekken bij veel kinderen voorkomen. Als u de diagnose te vroeg stelt, loopt u het risico dat de normale ontwikkeling van een kind ten onrechte wordt aangemerkt als een persoonlijkheidsstoornis.
“Tijdens deze fasen leren kinderen om hun onafhankelijkheid te bevestigen en de grenzen van hun relaties met anderen te testen,” zegt Dr. Jordan. Hoewel ze deze narcistische neigingen doorgaans afwerpen naarmate ze ouder worden, kan een gebrek aan begeleiding en ondersteuning tijdens deze belangrijke ontwikkelingsfasen een kind het risico laten lopen om narcistische trekken mee te nemen naar de volwassenheid.
Maar, legt Dr. Jordan uit, “Het is belangrijk om op te merken dat niet alle kinderen die gedrag vertonen dat geassocieerd wordt met narcisme, een volwaardige narcistische persoonlijkheidsstoornis zullen ontwikkelen.”
Bovendien, “Niet iedereen met narcistische trekken heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis, een ernstigere en langdurigere vorm van narcisme”, merkt Ellie Borden op, gediplomeerd psychotherapeut, klinisch directeur en klinisch supervisor bij Mind By Design Psychology and Coaching klinieken.
“Narcisme is een ingewikkelde persoonlijkheidstrek die in de loop van de tijd verandert”, voegt Borden toe.
Veelgestelde vragen
Als jij of iemand die je kent NPD heeft of narcistische neigingen vertoont, vraag je je misschien af of er nog hoop is op een gezonde relatie. Hier zijn antwoorden op veelgestelde vragen die mensen hebben over NPD.
Kun je een gelukkige relatie hebben met iemand die NPD heeft?
Hoewel de meeste deskundigen het erover eens zijn dat het mogelijk is om een gelukkige relatie op te bouwen met iemand die NPD heeft, is dit niet altijd eenvoudig. Het vergt echter wel veel werk en vooral de bereidheid van de persoon met NPD om te erkennen dat hij/zij hulp nodig heeft.
Het is net zo belangrijk voor hun partner om realistische verwachtingen te hebben over de relatie en prioriteit te geven aan hun eigen welzijn. “Als je partner NPD heeft, moet je je emotionele gezondheid op de eerste plaats zetten en gezonde grenzen stellen,” waarschuwde Borden.
Dr. Jordan adviseerde de volgende strategieën voor het omgaan met een relatie met iemand die NPD heeft:
- Zoek professionele ondersteuning in de vorm van therapie of counseling
- Stel duidelijke grenzen
- Zorg goed voor jezelf
- Communiceer open en eerlijk
“Uiteindelijk hangt het ervan af of een relatie met iemand met NPD gelukkig en succesvol kan zijn, van de betrokken personen, hun mate van toewijding aan de relatie en de strategieën en ondersteuning die ze hebben om de uitdagingen van NPD aan te pakken”, aldus Dr. Jordan.
Kan NPD behandeld worden?
Gelukkig zijn er veel vormen van therapie die nuttig zijn gebleken bij het omgaan met NPD, waaronder:
- Psychodynamische Therapie
- Cognitieve gedragstherapie
- Dialectische gedragstherapie
- Groepstherapie
“Deze therapieën richten zich op het helpen van het individu om te leren hoe ze hun emoties beter kunnen beheersen en hun gedrag kunnen reguleren,” zei Smith. “Het kan hen ook helpen om te leren hoe ze anderen kunnen begrijpen en empathie voor hen kunnen hebben, en om zelfzorg te beoefenen zodat ze niet te afhankelijk worden van externe validatie of bewondering.”
Het grootste obstakel voor behandeling is niet het gebrek aan opties, maar het feit dat NPD het moeilijk kan maken om te herkennen dat je überhaupt hulp nodig hebt. “Veel mensen met NPD zoeken helemaal geen behandeling, omdat ze de impact van hun gedrag op zichzelf of anderen niet herkennen,” aldus Dr. Jordan.