Wat is catatonie?

Wat is catatonie?

Catatonie is een psychomotorische stoornis die zowel spraak- als gedragsfuncties beïnvloedt. Het kan zich manifesteren als een staat van verdoving en niet-reagerend zijn of als rusteloosheid, agitatie en verwarring. 

Catatonie werd voor het eerst in 1874 door Karl Kahlbaum geïdentificeerd als een afzonderlijk syndroom.  De vroege beschrijving van de aandoening was gericht op motorische symptomen en de behandeling was gericht op ondersteunende zorg in plaats van medische interventies. 

Momenteel bedraagt ​​de incidentie van katatonie iets meer dan 10 procent van de patiënten met acute psychiatrische aandoeningen, met name affectieve stoornissen.  Sommige deskundigen zijn echter van mening dat veel gevallen niet worden gemeld. 

Er zijn drie hoofdvormen van katatonie: akinetische, hyperkinetische en kwaadaardige katatonie. 

• Akinetisch : De meest voorkomende vorm van katatonie die gekenmerkt wordt door een gebrek aan beweging, staren en niet-reagerend gedrag. 
• Hyperkinetisch : Dit is het opgewonden type katatonie waarbij impulsieve bewegingen optreden. 
• Kwaadaardig : Dit veroorzaakt de ernstigste symptomen en kan leiden tot andere gezondheidsproblemen. In sommige gevallen kan het zelfs tot de dood leiden. 

Symptomen van catatonie

De symptomen van catatonie variëren afhankelijk van de ernst en het type. Er zijn echter enkele tekenen en symptomen die veel voorkomen bij gevallen van catatonie. 

• Stupor : Gebrek aan fysieke beweging of spraak
• Mutisme : Non-verbale of zeer weinig verbale communicatie
• Houding : Actief handhaven van een houding tegen de zwaartekracht in
• Wasachtige flexibiliteit : Lichte weerstand tegen positionering
• Negativisme : Tegenstand of geen reactie op instructies
• Stereotypie : Onwillekeurige, ritmische bewegingen die herhaaldelijk worden uitgevoerd in de loop van de tijd, zoals het wiegen van het lichaam, zwaaien met de handen, het ophalen van de schouders en meer. 
• Echolalie : Het herhalen van woorden die door andere mensen zijn gezegd
• Echopraxie : het imiteren van bewegingen die andere mensen maken
• Automatische gehoorzaamheid : Overdreven medewerking van de patiënt bij de interactie met een andere persoon

Sommige symptomen komen vaker voor. Een onderzoek met meer dan 230 katatone patiënten vond dat staren, immobiliteit, mutisme en terugtrekking vaker werden gemeld dan andere symptomen. 

Oorzaken van catatonie

De exacte oorzaak van catatonie is niet duidelijk. Deskundigen zeggen echter dat een katatonische toestand kan worden veroorzaakt door een reeks aandoeningen, waaronder psychiatrische aandoeningen en neurologische en andere medische aandoeningen.

Enkele veelvoorkomende theorieën zijn onder meer een dysregulatie van gamma-aminoboterzuur (GABA), de belangrijkste remmende neurotransmitter in de hersenen, een dysregulatie van glutamaat, een dysregulatie van dopamine of afwijkingen in de stofwisseling in de thalamus en frontale kwabben. 

Andere veelvoorkomende hypothesen voor katatonie zijn onder meer de volgende:

• Psychiatrische stoornissen : Schizofrenie, stemmingsstoornissen zoals depressie en bipolaire stoornis, en affectieve stoornissen zijn allemaal onderliggende aandoeningen die katatonie kunnen veroorzaken.
• Neurologische aandoeningen : Catatonie kan worden veroorzaakt door hersenaandoeningen zoals neurodegeneratieve ziekten en encefalitis. Het kan ook worden veroorzaakt door beroertes, neoplasmata of andere ziekten. 
• Medische aandoeningen : Hoewel psychiatrische aandoeningen de meest voorkomende onderliggende oorzaak zijn, kunnen sommige medische aandoeningen ook katatonie veroorzaken. Nierfalen, progressieve multifocale leuko-encefalopathie, auto-immuun, paraneoplastische, infectieuze, metabole en bepaalde medicijnblootstellingen en vergiftigingen kunnen leiden tot de ontwikkeling van katatonie.

Het is belangrijk om te weten dat in de meeste gevallen sprake is van een aantoonbare onderliggende oorzaak. Sommige katatonische gevallen kunnen echter ook een onbekende oorzaak hebben. 

Diagnose van catatonie

Diagnostiseren van catatonie is gebaseerd op klinische observaties. Beoefenaars kunnen een schaal gebruiken om catatonie te diagnosticeren. Een van de meest gebruikte schalen is de Bush-Francis Catatonia Rating Scale. Andere hulpmiddelen zijn de Rogers Catatonia Scale, de Northoff Catatonia Rating Scale en de Braunig Catatonia Rating Scale. 

Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5) moet een patiënt zich (tijdens een onderzoek of door observatie) presenteren met drie of meer van de volgende symptomen om de diagnose katatonie te krijgen.  

• Catalepsie 
• Wasachtige flexibiliteit
• Verdoving
• Agitatie
• Mutisme
• Negativisme 
• Postuur
• Manierismen 
• Stereotypie
• Grimassen trekken 
• Echolalie
• Echopraxie

Catatonie werd in de DSM-5 gescheiden van schizofrenie. Hierdoor kon het catatoniesyndroom worden gediagnosticeerd als een specificatie voor een verscheidenheid aan belangrijke mentale en medische stoornissen.  Dit heeft het voor artsen gemakkelijker gemaakt om de aandoening te diagnosticeren. 

Behandeling van catatonie

De behandeling van katatonie valt over het algemeen onder een van de twee categorieën: farmaceutische therapie of elektroconvulsietherapie (ECT). 

• Benzodiazepinen : Over het algemeen is de eerste verdedigingslinie voor de behandeling van catatonie medicatie, waarbij benzodiazepinen de beste keuze zijn.  Lorazepam , dat tot de benzodiazepinen behoort, wordt vaak in hoge doses toegediend, soms tot meer dan 20 milligram per dag. Bij deze dosering zien patiënten doorgaans relatief snel een reactie.
• Glutamaatantagonisten : Hoewel ze niet vaak worden gebruikt, hebben glutamaatantagonisten, en dan met name amantadine, enig succes getoond bij de behandeling van katatonie. 
• Elektroconvulsietherapie : In gevallen waarin een patiënt niet reageert op benzodiazepinen, kan een arts elektroconvulsietherapie (ECT) aanbevelen.  Tijdens ECT zal een medisch professional een korte elektrische stimulatie via de hersenen toedienen terwijl de patiënt onder narcose is. Het doel is om een ​​korte aanval op te wekken met als doel veranderingen in de hersenchemie te veroorzaken. Bij patiënten die symptomen van maligne katatonie vertonen, wordt ECT vaak aanbevolen als de eerste behandelingsoptie, aangezien dit type katatonie een hoog sterftecijfer heeft als het niet onmiddellijk wordt behandeld. 

In veel gevallen moeten deskundigen op het gebied van geestelijke gezondheid of artsen catatonie behandelen voordat ze de onderliggende aandoeningen nauwkeurig kunnen diagnosticeren en aanpakken.

Omgaan met catatonie

Catatonie is een ernstige medische aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist. Dat gezegd hebbende, als een verzorger of geliefde behoefte heeft aan ondersteuning, informatie of andere diensten, kan het inschakelen van een expert hen helpen omgaan met de fysieke en emotionele aspecten van het zorgen voor en leven met iemand met catatonie. 

Een woord van Verywell

Als u vermoedt dat iemand die u kent last heeft van catatonie, neem dan direct contact op met een arts of bel 112. In sommige gevallen kan catatonie ernstig en levensbedreigend zijn. Met een juiste diagnose en het juiste behandelplan is de prognose echter goed.