dragana991/iStock/Getty Images
Sluit deze videospeler
Etnocentrisme is het geloof dat iemands eigen etnische, raciale of sociale groep superieur is of de norm waarmee alle andere groepen vergeleken moeten worden. Hoewel het soms een bewust geloof kan zijn, zoals geloven dat voedsel of gewoonten van andere culturen dan de jouwe vreemd of inferieur zijn, is het vaker een onbewust proces.
In de psychologie kan dit bewuste of onbewuste etnocentrisme van invloed zijn op onderzoek, leiden tot verkeerde diagnoses en ernstige schade toebrengen aan gemeenschappen die over het hoofd worden gezien of als abnormaal worden beschouwd omdat ze zich niet aan de westerse normen houden.
Inhoudsopgave
Waarom etnocentrisme voorkomt
In een review van psychologische studies uit 2010 ontdekten onderzoekers dat 96% van de deelnemers aan alle studies afkomstig was uit westerse, opgeleide, geïndustrialiseerde, rijke en democratische (WEIRD) samenlevingen. Maar deze WEIRD-samenlevingen vertegenwoordigen slechts 12% van de wereldbevolking. Studies neigden ook naar blanke, middenklasse, voorstedelijke gemeenschappen binnen die WEIRD-samenlevingen, waardoor de steekproefomvang nog minder representatief was voor de diversiteit van de menselijke ervaring.
“Aangezien de sociale wereld gebaseerd is op normen en zeden van een groep mensen, kan gedrag dat als adaptief [of] maladaptief wordt gezien, vaak ook cultureel bepaald zijn”, legt Dr. K. Chinwe Idigo uit , een erkende psycholoog die gespecialiseerd is in het opnemen van multiculturele theorie , sociale context en sociale rechtvaardigheid in haar praktijk. “Zo kunnen bijvoorbeeld de gebruiken, normen en verwachtingen van een immigrantenfamilie verschillen van de gebruiken van een mainstreamfamilie die in dezelfde gemeenschap woont.”
Deze bijna exclusieve focus op de psychologie van zo’n kleine steekproef heeft geleid tot de generalisatie van blanke, middenklasse, voorstedelijke culturele waarden en ideeën over mentale gezondheid over de hele wereldbevolking. De ervaring van een kleine subgroep van de mensheid wordt behandeld als de standaard of norm waarmee iedereen wordt vergeleken – en als ze niet passen, worden ze waarschijnlijk als abnormaal of onwel beoordeeld.
De klinische praktijk weerspiegelt het etnocentrisme dat in onderzoek wordt aangetroffen. “Therapeuten worden opgeleid op hogescholen en universiteiten waar ongeveer 75% van de faculteit blank is,” zei Dr. Idigo.
Omdat de gegevens en trainingen zo sterk gericht zijn op een klein deel van de menselijke populatie, is het voor aanbieders van geestelijke gezondheidszorg lastig om dat etnocentrisme in hun eigen praktijk te ontwarren.
Wat zijn enkele voorbeelden van etnocentrisme?
Er zijn veel voorbeelden van psychologische theorieën of concepten waarvan lang werd gedacht dat ze universeel of onveranderlijk waren, maar die uiteindelijk niet werken als ze worden toegepast op niet-WEIRD-samenlevingen. “Dit komt tot uiting in therapeutische modaliteiten die genormeerd zijn op de blanke cultuur en identiteit en die vaak niet werken als ze worden gebruikt bij cliënten uit de Global Majority”, aldus Maryam Elbalghiti-Williams , LCSW-C, LICSW, CCTP-11, een erkende therapeut die een cultureel responsieve en multiculturele benadering van de behandeling toepast.
De hechtingstheorie stelt bijvoorbeeld dat kinderen hun hechtingsstijl – of relatiemodel – ontwikkelen binnen de eerste drie jaar van hun leven en grotendeels op basis van de manier waarop ze omgaan met hun primaire verzorger.
De theorie is volledig gebaseerd op studies van Amerikaanse baby’s en later cross-cultureel onderzoek heeft aangetoond dat het niet goed standhoudt in meer collectivistische culturen waar kinderen worden opgevoed door een hele gemeenschap, in plaats van alleen door hun directe biologische ouders. Niettemin is deze theorie gebruikt om het verwijderen van inheemse kinderen uit hun gemeenschappen en het plaatsen ervan in niet-inheemse pleeggezinnen te rechtvaardigen, onder de aanname dat een permanent kerngezin de beste situatie is voor het kind.
Het concept van trauma in de psychiatrie is ook bekritiseerd als etnocentrisch. Het behandelt trauma als een geïndividualiseerd probleem, waarbij de prevalentie van collectief of intergenerationeel trauma dat gemarginaliseerde groepen ervaren, wordt genegeerd. Definities van wat trauma is, zijn eveneens vaak beperkt tot persoonlijke vormen van trauma, zoals fysiek of seksueel misbruik, en sluiten systemisch of historisch trauma zoals racisme, genocide of kolonialisme uit.
Hoe etnocentrisme zich manifesteert in de psychologie
Dit etnocentrisme in psychologisch onderzoek kan doorsijpelen in de manier waarop zorgverleners de zorg benaderen. “Deze vooroordelen kunnen leiden tot verkeerde diagnoses of onjuiste behandelingen, evenals een gebrek aan begrip van de culturele ervaringen van de patiënt”, aldus Gary Tucker, Chief Clinical Officer en Licensed Psychotherapist bij D’Amore Mental Health .
Dr. Idigo voegde toe: “Het zou de behandelingsdoelen die we voor een cliënt vaststellen kunnen beïnvloeden, aangezien onze vooroordelen onze ideeën over hoe welzijn eruitziet, beïnvloeden.”
Bijvoorbeeld, de beperkte opvatting van trauma als een op zichzelf staande, persoonlijke ervaring zoals kindermishandeling of oorlog, laat niet alleen de ervaring van andere soorten trauma over het hoofd zien, maar beperkt ook de hulpmiddelen die zorgverleners hebben om trauma te behandelen.
Exposuretherapie, waarbij patiënten worden aangemoedigd om over hun traumatische herinneringen te praten als een manier om ze te confronteren, is een van de primaire methoden die worden gebruikt om PTSS te behandelen. Een andere veelgebruikte methode is cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij patiënten negatieve denkpatronen moeten afleren die ervoor zorgen dat ze altijd bang zijn voor catastrofale uitkomsten of hyperalert zijn om potentiële gevaren te vermijden.
Maar, zoals een wetenschappelijk artikel aangaf, is geen van beide methoden echt van toepassing op vluchtelingen die op de vlucht zijn voor geweld. Ten eerste is de dreiging van geweld nog niet voorbij, aangezien het risico bestaat dat asiel wordt geweigerd of dat ze worden opgespoord door mensen die hen kwaad willen doen. Dus het idee dat de angst voor die mogelijkheid gewoon een “negatief denkpatroon” is dat moet worden afgeleerd, is hier niet accuraat.
Bovendien worden vluchtelingen tijdens het strikte asielaanvraagproces vaak gedwongen om hun trauma’s tot in detail te beschrijven, soms keer op keer, om de autoriteiten ervan te overtuigen dat hun asielaanvraag legitiem is. Daarom heeft de gebruikelijke aanpak om je herinneringen te confronteren door middel van exposuretherapie mogelijk niet veel therapeutisch effect.
Waarom etnocentrisme schadelijk is
Zoals we in de eerder genoemde voorbeelden zien, kan etnocentrisme veel schade toebrengen aan de vele, vele mensen die worden uitgesloten van het onderzoek en de klinische praktijk van de psychologie. Generalisaties over hoe familiedynamiek zou moeten werken, kunnen kinderen verdringen. Enge definities van trauma kunnen mensen uitsluiten van behandeling door hun trauma niet nauwkeurig te diagnosticeren of leiden tot ongepaste behandelplannen. Maar het kan ook op minder openlijke manieren schade toebrengen.
“Een belangrijke klacht die ik hoor van cliënten die bij mij terechtkomen na meerdere pogingen om een therapeut te vinden, is dat ze zich niet gezien voelen. Ze voelen zich niet helemaal zichzelf bij hulpverleners die niet kritisch naar zichzelf kijken en niet op de invloed van de cultuur in de therapieruimte inspelen”, aldus Elbalghiti.
Zelfs als een clinicus niet openlijk etnocentrisch is of bewust bevooroordeeld, kan het gebrek aan bewustzijn en training ervoor zorgen dat hij of zij niet is toegerust om patiënten te behandelen die behoren tot groepen die historisch gezien gemarginaliseerd en over het hoofd gezien worden.
“Hierdoor kunnen bepaalde bevolkingsgroepen geen toegang krijgen tot noodzakelijke diensten of behandelingen, of kunnen mensen met een andere achtergrond het gevoel krijgen dat hun perspectieven niet serieus worden genomen”, aldus Tucker.
Etnocentrisme versus cultureel relativisme
Cultureel relativisme verwijst naar het besef dat je eigen cultuur noch de norm noch de superieure cultuur in de wereld is. In plaats van anderen te beoordelen op basis van je eigen culturele normen, probeer je ze te begrijpen door de lens van hun eigen cultuur.
Dit bewustzijn fungeert als een belangrijk tegenwicht tegen etnocentrische vooroordelen en aannames, die van invloed kunnen zijn op de manier waarop clinici cliënten behandelen. Bijvoorbeeld, “de nadruk van de westerse psychologie op individualisme en individuatie als een ontwikkelingsimperatief leidt tot pathologisering van cliënten uit collectivistische culturen en het labelen van hen als ‘verstrikt’ of zonder gevoel van eigenwaarde,” zei Elbalghiti.
Door de lens van cultureel relativisme zouden onderzoekers en clinici daarentegen beter in staat zijn om gedrag en mentale toestand te evalueren volgens de eigen voorwaarden van de patiënt. In Elbalghiti’s voorbeeld zou het hen helpen begrijpen dat de patiënt niet per se een gevoel van zelf mist, maar dat gevoel van zelf gewoon anders construeert.
Hoe we onze eigen vooroordelen kunnen herkennen en beheersen
Voor degenen die beter willen worden in het herkennen van hun eigen vooroordelen en het leveren van cultureel gevoeligere zorg, is het beste wat u kunt doen uzelf te onderwijzen. “Mentale gezondheidszorgverleners moeten prioriteit geven aan het investeren van hun tijd en financiële middelen in diepgaande trainingen en leergemeenschappen onder leiding van BIPOC-clinici die zich richten op het vergroten van kritisch bewustzijn over ras en cultuur in plaats van eendimensionale culturele competentietrainingen”, aldus Elbalghiti.
Praat met collega’s met verschillende achtergronden. Zoek onderzoek van BIPOC-wetenschappers. Schrijf je in voor permanente educatiecursussen of trainingen onder leiding van BIPOC-deskundigen op het gebied van geestelijke gezondheid. “Jezelf informeren over diverse culturen kan je helpen verschillende perspectieven te begrijpen om beter cultureel competente zorg te bieden”, aldus Tucker.
Naast bredere educatie en training raden experts aan om uw standpunten en aannames kritisch te onderzoeken. “Evalueer uw overtuigingen regelmatig en vraag u af of die gedachten op feiten zijn gebaseerd of voortkomen uit een bevooroordeeld perspectief”, aldus Tucker. Hoe meer educatie en training u krijgt, hoe gemakkelijker het zal zijn om potentiële vooroordelen te herkennen.
Zelfs met regelmatige educatie en reflectie is etnocentrisme zo alomtegenwoordig in de psychologie dat het moeilijk is om elk geval ervan in je praktijk te vangen. Het is dus belangrijk om daar rekening mee te houden bij de zorg voor patiënten.
Volgens Dr. Idigo kan een gezamenlijke aanpak van de behandeling helpen de effecten van onbewuste vooroordelen op de behandeling te verzachten. Die samenwerking omvat het aanmoedigen van cliënten om deel te nemen aan het vaststellen van behandelingsdoelen en het regelmatig controleren van cliënten om erachter te komen of de behandeling rekening houdt met hun culturele en persoonlijke waarden.
In plaats van aannames te doen op basis van iemands achtergrond of identiteit, kunt u beter vragen stellen en met uw cliënt in gesprek gaan om een behandelplan op te stellen dat voor die persoon zinvol is.