Sluit deze videospeler
Inhoudsopgave
Wat is de betekenis van het omstanderseffect?
Het omstandereffect, ook wel omstanderapathie genoemd, is een verschijnsel waarbij hoe meer mensen er aanwezig zijn, hoe kleiner de kans dat ze iemand in nood helpen.
Als je getuige was van een noodsituatie die zich vlak voor je ogen zou voordoen, zou je zeker actie ondernemen om de persoon in nood te helpen, toch? Hoewel we allemaal graag willen geloven dat dit waar is, suggereren psychologen dat of je ingrijpt of niet, afhankelijk kan zijn van het aantal andere getuigen dat aanwezig is.
Hoe het omstandereffect werkt
Wanneer er een noodsituatie ontstaat, is er sprake van het omstanderseffect. Dit houdt in dat omstanders eerder actie ondernemen als er weinig of geen andere getuigen zijn.
Omdat je deel uitmaakt van een grote groep mensen, hoeft niemand de verantwoordelijkheid te nemen voor een bepaalde actie (of het ontbreken daarvan).
In een reeks klassieke studies ontdekten onderzoekers Bibb Latané en John Darley dat de hoeveelheid tijd die de deelnemer nodig heeft om actie te ondernemen en hulp te zoeken, varieert afhankelijk van hoeveel andere waarnemers er in de kamer zijn. In één experiment werden proefpersonen in een van de drie behandelingscondities geplaatst: alleen in een kamer, met twee andere deelnemers of met twee handlangers die deden alsof ze normale deelnemers waren.
Terwijl de deelnemers vragenlijsten invulden, begon de kamer te vullen met rook. Wanneer deelnemers alleen waren, meldde 75% de rook aan de experimentatoren. Daarentegen meldde slechts 38% van de deelnemers in een kamer met twee andere mensen de rook. In de laatste groep merkten de twee medeplichtigen in het experiment de rook op en negeerden deze vervolgens, wat resulteerde in slechts 10% van de deelnemers die de rook meldden.
Aanvullende experimenten van Latané en Rodin (1969) vonden dat 70% van de mensen een vrouw in nood zou helpen als zij de enige getuige waren. Maar slechts ongeveer 40% bood hulp aan als er ook andere mensen aanwezig waren.
Wat is een voorbeeld uit het echte leven van het omstandereffect?
Het meest genoemde voorbeeld van het omstandereffect in inleidende psychologieboeken is de brute moord op een jonge vrouw genaamd Catherine “Kitty” Genovese. Op vrijdag 13 maart 1964 kwam de 28-jarige Genovese thuis van haar werk. Toen ze de ingang van haar appartement naderde, werd ze aangevallen en neergestoken door een man die later werd geïdentificeerd als Winston Moseley.
Ondanks Genovese’s herhaalde oproepen om hulp, belde geen van de tientallen mensen in het nabijgelegen appartementengebouw die haar geschreeuw hoorden de politie om het incident te melden. De aanval begon om 3:20 uur ‘s nachts, maar pas om 3:50 uur ‘s nachts nam iemand voor het eerst contact op met de politie.
Een eerste artikel in de New York Times sensationaliseerde de zaak en meldde een aantal feitelijke onjuistheden. Een artikel in de uitgave van september 2007 van American Psychologist concludeerde dat het verhaal grotendeels verkeerd is weergegeven, voornamelijk vanwege de onjuistheden die herhaaldelijk in krantenartikelen en psychologieboeken worden gepubliceerd.
Hoewel Genovese’s zaak het onderwerp is geweest van talloze verkeerde voorstellingen en onjuistheden, zijn er de afgelopen jaren talloze andere gevallen gemeld. Het omstandereffect kan duidelijk een krachtige impact hebben op sociaal gedrag, maar waarom gebeurt het precies? Waarom helpen we niet als we deel uitmaken van een menigte?
Waarom gebeurt dit?
Er zijn twee belangrijke factoren die bijdragen aan het omstandereffect. Ten eerste creëert de aanwezigheid van andere mensen een diffusie van verantwoordelijkheid .
Omdat er andere waarnemers zijn, voelen individuen niet zoveel druk om actie te ondernemen. De verantwoordelijkheid om te handelen wordt geacht te worden gedeeld door alle aanwezigen.
De tweede reden is de noodzaak om zich op een correcte en sociaal aanvaardbare manier te gedragen. Wanneer andere waarnemers niet reageren, zien individuen dit vaak als een signaal dat een reactie niet nodig of niet gepast is.
Onderzoekers hebben ontdekt dat omstanders minder snel ingrijpen als de situatie dubbelzinnig is. In het geval van Kitty Genovese gaven veel van de 38 getuigen aan dat ze dachten dat ze getuige waren van een “liefdesruzie” en zich niet realiseerden dat de jonge vrouw daadwerkelijk werd vermoord.
Een crisis is vaak chaotisch en de situatie is niet altijd glashelder. Omstanders vragen zich misschien af wat er precies gebeurt. In zulke momenten kijken mensen vaak naar anderen in de groep om te bepalen wat gepast is. Als ze zien dat niemand anders reageert, is dat een signaal dat er misschien geen actie nodig is.
Het voorkomen van het omstanderseffect
Wat kunt u doen om het omstandereffect te overwinnen ? Sommige psychologen suggereren dat simpelweg bewust zijn van deze neiging misschien wel de beste manier is om de cirkel te doorbreken. Wanneer u wordt geconfronteerd met een situatie die actie vereist, begrijp dan hoe het omstandereffect u tegenhoudt en onderneem bewust stappen om het te overwinnen. Dit betekent echter niet dat u uzelf in gevaar moet brengen.
Maar wat als jij degene bent die hulp nodig heeft? Hoe kun je mensen inspireren om een handje te helpen? Een vaak aanbevolen tactiek is om één persoon uit de menigte te pikken. Maak oogcontact en vraag die persoon specifiek om hulp. Door je verzoek te personaliseren en individualiseren, wordt het voor mensen veel moeilijker om je af te wijzen.