Seng Chye Teo / Getty Images
Zamknij ten odtwarzacz wideo
Nihilizm to grupa poglądów, które opierają się na wspólnym założeniu, że życie nie posiada żadnej inherentnej wartości, sensu ani porządku (niezależnie od wartości/sensu, które sami tworzymy).
Dyskusja na temat nihilizmu zwykle sprowadza się do stwierdzenia, że „wszystko jest bezsensowne”w kulturze głównego nurtu. Ale chociaż to stwierdzenie jest prawdziwe, jest to nadmierne uproszczenie filozofii. W rzeczywistości istnieje wiele odmian nihilizmu z ich własnymi, unikalnymi stanowiskami i poglądami.
Spis treści
Kontekst historyczny nihilizmu
Jako filozofia nihilizm odrzuca wartość i znaczenie, jakie społeczeństwo przypisuje ludziom, przedmiotom i życiu. Dokładne pochodzenie tego terminu jest niepewne, ale naukowcy byli w stanie wskazać go na XVIII wiek.
Od tego czasu nihilizm stał się popularnym tematem w kręgach filozoficznych. Poniżej wymieniono niektórych najważniejszych myślicieli.
Friedrich Jacobi
Był niemieckim filozofem, który jako pierwszy użył tego terminu po Oświeceniu – okresie ruchu intelektualnego, który kładł nacisk na sceptycyzm, rozum i indywidualizm.
W tym okresie wielu uczonych odrzucało tradycyjne idee religijne, polityczne i społeczne na rzecz racjonalizmu. Jako pobożny wyznawca Jacobi obawiał się, że racjonalizm zdewaluuje ludzkie poczucie własnego „ja” (poprzez tłumaczenie religii) i doprowadzi do nihilizmu. Dlatego większość jego prac krytykowała go.
Søren Kierkegaard
Był duńskim teologiem, który później został uznany przez wielu naukowców za „ojca egzystencjalizmu”. Jako pierwszy filozof egzystencjalistyczny skupił swoją pracę na przemyśleniu implikacji nihilizmu — nazywał to „wyrównywaniem”.
Kierkegaard był religijny i w rezultacie uważał, że wyrównywanie jest złą rzeczą; wierzył w wewnętrzną wartość ludzkiego życia. Uważał, że rozpacz jest kluczem do ludzkiego doświadczenia, a lęk jest oznaką naszej wolności.
Wierzył, że jedynym sposobem na przezwyciężenie tych dwóch problemów jest zaakceptowanie absurdu rzeczywistości i życie wiarą (lub odwaga, by spróbować stworzyć sensowne życie).
Iwan Turgieniew
Chociaż Friedrich Jacobi był pierwszym, który użył tego terminu w kontekście filozofii, nie zyskał on większej uwagi aż do czasu, gdy w 1862 r. pojawił się w książce Ojcowie i synowie autorstwa rosyjskiego powieściopisarza Iwana Turgieniewa.
Użył tego terminu, aby zbadać cynizm odczuwany przez rosyjską młodzież XIX wieku w stosunku do wcześniej ustalonych tradycji, idei filozoficznych i autorytetu. Stąd termin ten został zawłaszczony przez rosyjskie ruchy polityczne i był kojarzony z ich rewolucyjną działalnością. Doprowadziło to do rosyjskiego nihilizmu, który bardziej skupiał się na ponownej ocenie wcześniej istniejących ideałów społecznych.
Fryderyk Nietzsche
Nietzsche był niemieckim filozofem, którego pisma wywarły ogromny wpływ na filozofię zachodnią.
Znany zwykle ze swojego stwierdzenia „Bóg umarł”, wierzył, że konsekwencje tego były zarówno przerażające, jak i wyzwalające. Ta świadomość była stanem nihilizmu i uważał, że jest nieunikniona.
Wierzył jednak również, że jest to pomost do nowego sposobu bycia i że kluczowe znaczenie ma przepracowanie strachu oraz wypracowanie nowego, znaczącego światopoglądu.
Pięć teorii nihilizmu
Kiedy dyskutuje się o nihilizmie we współczesnym społeczeństwie, zwykle wspomina się o dwóch wiodących praktykach teoretycznych – nihilizmie egzystencjalnym i kosmicznym.
Choć są to najczęstsze ujęcia, rozważano różne stanowiska, a termin ten jest regularnie używany w rozmaitych kontekstach. Z tego powodu nihilizm jest uważany za termin niejasny i dwuznaczny.
W rzeczywistości nihilizm można odnaleźć w pięciu głównych formach, a są to:
Nihilizm egzystencjalny
Nihilizm egzystencjalny można zdefiniować jako stanowisko filozoficzne, które głosi, że życie nie posiada żadnej wartości ani sensu. Jeśli chodzi o życie we wszechświecie, nihiliści egzystencjalni uważają, że życie ludzkie jest nieistotne i pozbawione celu.
Dlatego to od samych jednostek zależy nadanie sensu swojemu życiu poprzez własną wolność wyboru.
Nihilizm egzystencjalny powszechnie kojarzy się z destrukcyjnym, impulsywnym zachowaniem i samobójstwem. Jednakże ostatnio można zaobserwować jego odrodzenie w kulturze głównego nurtu i twórczości współczesnej.
Ważne jest, aby zauważyć, że chociaż nihilizm egzystencjalny pokrywa się z egzystencjalizmem, nie jest to to samo, ale inna (choć podobna) gałąź myśli filozoficznej. Na przykład egzystencjalizm zajmuje się sposobami radzenia sobie z brakiem wewnętrznego znaczenia w świecie. Natomiast nihiliści tego nie robią, ponieważ odrzucają swoje istnienie, nie ma sensu, który można by znaleźć.
Nihilizm kosmiczny (pesymizm kosmiczny)
Nihilizm kosmiczny jest postrzegany jako bardziej hiperracjonalna gałąź myślenia, która głosi, że prawda we wszechświecie nie ma żadnego znaczenia.
Posuwa się o krok dalej, mówiąc również, że wszelkie znaczenie stworzone przez ludzi — takie jak miłość, rodzina, wolność i radość — jest fikcją, którą wykorzystujemy jako strategię radzenia sobie, czekając na śmierć. Z tego powodu jest ona zwykle określana jako kolejny krok po ateizmie.
Nihilizm etyczny (moralny)
Nihilizm etyczny ogólnie stwierdza, że nie ma czegoś takiego jak obiektywne dobro lub zło . Jest powszechnie określany jako „nihilizm moralny” i jest rodziną trzech głównych poglądów:
- Amoralizm : całkowite odrzucenie wszelkich zasad moralnych i postanowienie życia bez moralności.
- Subiektywizm moralny : Pogląd, że wszystkie osądy moralne są czysto indywidualne, arbitralne i subiektywne. W ramach subiektywizmu moralnego o moralności decyduje osoba; dlatego opiera się ona na osobistych opiniach, uczuciach i gustach. W rezultacie nie ma absolutnego „dobra” lub „zła”, a osądy moralne nie wymagają racjonalnego uzasadnienia ani krytyki.
- Egoizm : Pogląd, że jedynym obowiązkiem, jaki ktoś ma, jest obowiązek wobec samego siebie. W tym toku myślenia jednostka nie powinna doświadczać moralnych obaw dotyczących żadnego zachowania, które nie plami jej prywatnych interesów.
Nihilizm epistemologiczny
Epistemologia jest gałęzią filozofii, która zajmuje się teorią wiedzy. Nihilizm epistemologiczny można zatem zdefiniować jako formę filozofii, która stwierdza po pierwsze, że wiedza nie istnieje. A po drugie, gdyby istniała, jest nieosiągalna dla istot ludzkich, więc jej istnienie jest zbędne. Dlatego jest ona związana ze skrajnym sceptycyzmem.
Nihilizm polityczny
Nihilizm polityczny to forma nihilizmu, która zakłada, że w celu osiągnięcia przyszłych ulepszeń wszystkie obecne instytucje społeczne, polityczne i religijne muszą zostać zniszczone. Uważają, że systemy te są tak skorumpowane, że nie ma żadnej nadziei na ich poprawę.
Czym jest lęk egzystencjalny?
Mówiąc o nihilizmie, często można usłyszeć, jak ktoś powołuje się na termin „lęk egzystencjalny”.
Strach egzystencjalny
Lęk egzystencjalny odnosi się do negatywnych uczuć, których doświadcza jednostka, gdy zaczyna kwestionować swój cel na świecie, sens życia i to, co czeka ją po śmierci.
Lęk egzystencjalny jest zwykle łączony z nihilizmem, ponieważ jest postrzegany jako odpowiedź lub konsekwencja zaangażowania w pytania dotyczące sensu życia. To powiedziawszy, nie musisz być nihilistą, aby go doświadczyć. Jeśli ten lęk egzystencjalny się nasili, może to doprowadzić do czegoś, co nazywa się kryzysem egzystencjalnym lub lękiem egzystencjalnym.
Dla egzystencjalistów kryzys egzystencjalny jest uważany za konieczną, złożoną podróż świadomości i rozwoju. Jednak dla tych, którzy nie zamierzają rozpocząć tej podróży, może on pojawić się niespodziewanie w okresach niestabilności i zaostrzyć problemy ze zdrowiem psychicznym. Prowadząc do takich objawów, jak lęk , depresja i myśli samobójcze , aby wymienić tylko kilka.
Chociaż nie ma konkretnych opcji leczenia dla osób doświadczających kryzysu egzystencjalnego, dostępne są opcje pomagające w łagodzeniu niektórych objawów, takie jak leki (w szczególności leki przeciwdepresyjne), terapia poznawczo-behawioralna (CBT) , działania polegające na samoopiece i uważność .
Słowo od Verywell
Nie trzeba być zagorzałym nihilistą, żeby mieć nihilistyczne myśli; normalne jest kwestionowanie sensu życia i całego cierpienia, jakiego doświadczają ludzie.
Bycie nihilistą lub posiadanie nihilistycznych myśli nie jest czymś negatywnym. Jak szczegółowo opisano powyżej, wiele teorii nihilistycznych głosi, że to jednostka musi stworzyć własne znaczenie.
Pamiętaj, że nihilizm może prowadzić do znaczących światopoglądów, więc być może nasza rzeczywista wartość pochodzi z prowadzenia zdrowego i szczęśliwego życia. Na przykład niektórzy ludzie wierzą, że tworzą sens, torując drogę przyszłym pokoleniom! Inni uważają daremność istnienia za bardziej znaczącą zachętę do znalezienia miłości i szczęścia. Wybór należy do ciebie!