Jak radzić sobie z narcystycznym rodzicem

Narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD) to zaburzenie zdrowia psychicznego, w którym osoba chora jest niezwykle zmotywowana własnym wizerunkiem i samozachowaniem. Osoby z NPD często mają bardzo wysokie poczucie własnej wartości, brakuje im empatii i stawiają siebie ponad uczucia innych — nawet swoich dzieci.

Dzieci wychowywane przez narcystycznego rodzica często zmagają się z szeregiem problemów, które mogą towarzyszyć im w dorosłym życiu, w tym niską samooceną, zadowalaniem innych i współuzależnieniem. Stworzenie granic wokół narcystycznego rodzica jest kluczem do uzdrowienia i pójścia naprzód. Przedstawiamy kilka kluczowych oznak narcystycznego rodzica, wpływ, jaki to zachowanie może mieć na dziecko, oraz jak sobie radzić z narcystycznym rodzicem.

12 oznak narcystycznego rodzica

Czasami trudno jest rozpoznać narcystycznego rodzica — zwłaszcza narcystycznych rodziców małych dzieci, które nie potrafią się wyrazić — ponieważ mają tendencję do kontrolowania obrazu swojego rodzicielstwa. Jednak w miarę jak dziecko dorasta, oznaki często stają się bardziej widoczne. Rachel Ruiz , LCSW, mówi, że według jej doświadczenia są to jedne z najczęstszych zachowań narcystycznego rodzica:

• Mówienie wyłącznie o sobie i swoich osiągnięciach jako rodzic.
• Częste przypominanie o wszystkim, co ktoś dla ciebie zrobił, szczególnie w sposób manipulacyjny lub wykorzystywany jako dźwignia nacisku w danej sytuacji.
• Ciągła niska tolerancja, gdy Twoje potrzeby stają na drodze ich własnych, co może prowadzić do wybuchów gniewu lub napadów złości.
• Zbywają rozmówcę, gdy opowiadasz mu o codziennych zmaganiach i kierują rozmowę z powrotem na siebie.
• Sprawianie, że oczekiwania stają się „ruchomym celem”, tak że niemal niemożliwe staje się ich spełnienie lub zdobycie ich akceptacji. Gdy już spełnisz jedno oczekiwanie, kolejne zostaje ustalone bez uznania osiągnięcia.
• Odbieranie „światła reflektorów” od siebie, gdy inni zwracają na ciebie uwagę lub cię chwalą. Może to uniemożliwić ci nawiązywanie znaczących relacji z ludźmi, którzy mają pozytywny wpływ na twoje życie.
• Bycie nieuważnym lub obojętnym.
• Oczekują, że dostosujesz się do ich potrzeb i harmonogramu bez względu na to, co dzieje się w Twoim życiu.
• Wykazywanie się niezdolnością do przyjmowania konstruktywnej krytyki lub informacji zwrotnej. Albo, jeśli akceptują informacje zwrotne, gdy są przekazywane, później zaprzeczają temu, co zostało omówione.
• Nieumiejętność przeproszenia lub wzięcia odpowiedzialności za swoje czyny, nawet gdy poruszyłeś sprawę, która Cię zraniła lub obraziła.
• Częste narzekanie, że to ty lub inni jesteście problemem, zamiast wziąć odpowiedzialność za krzywdzące działania
• Udowodniony wzorzec złych relacji nie tylko z dziećmi, ale również z innymi osobami w życiu, w tym partnerami, współpracownikami i przyjaciółmi. 

Uwaga dotycząca „diagnozowania” NPD u innych

Narcyzm może zostać zdiagnozowany wyłącznie przez specjalistę zdrowia psychicznego po ocenie czynników biologicznych, społecznych i psychologicznych danej osoby. Mimo to wiele osób z NPD nigdy nie zostanie formalnie zdiagnozowanych ze względu na charakter ich stanu.

„Może pomóc rozpoznanie, kiedy rodzic może mieć NPD, aby zrozumieć, jak z nim wchodzić w interakcje” — mówi Ruiz. Dodaje: „Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych (DSM) zauważa, że ​​NPD jest „wszechobecnym wzorcem”, więc warto zauważyć, że te wskazówki są ciągłe i w sposób, który wpływa na ogólną jakość relacji”.

Koszt narcystycznego rodzica

Narcystyczni rodzice stale nie potrafią okazać swoim dzieciom empatii i współczucia, co może mieć negatywne konsekwencje, odczuwane przez całe dorosłe życie.

Reakcja łani

Podlizywanie się, nazywane również „ zadowalaniem innych ”, jest jednym z najczęstszych mechanizmów radzenia sobie z problemami, jakich doświadczają osoby wychowywane przez narcystycznych rodziców. 

„Reakcja łani ma miejsce, gdy łagodzisz „zagrożenie” poprzez zaprzyjaźnienie się z nim, dzięki czemu możesz zmniejszyć szansę stania się celem”, zauważa Ruiz. „Narcystycznych rodziców bardzo trudno zadowolić, a my wszyscy mamy naturalny instynkt uzyskania aprobaty od naszych rodziców”.

Może to objawiać się nieumiejętnością powiedzenia „nie” bez poczucia winy, nadmierną uległością do tego stopnia, że ​​zaniedbuje się własne potrzeby, oraz słabymi granicami.

Naśladowanie

Można również, żyjąc z narcystycznym rodzicem, radzić sobie, naśladując zachowanie rodzica. Dziecko może próbować uczynić siebie tak samo ważnym jak rodzic.

„To jest całkowicie zrozumiałe [ponieważ] powszechne jest chronienie się poprzez reakcję „walki”, która może wyglądać jak postawa obronna lub kłótnia” — mówi Ruiz. „Bądź spokojny, normalne jest wplątywanie się w narcystyczną dynamikę, a jeśli zauważysz, że tak się dzieje, może to być znak, że należy zrobić sobie przerwę od interakcji z rodzicem, aby uzyskać wsparcie dla siebie”.

Niska samoocena

Zachowanie narcystycznego rodzica może znacząco wpłynąć na poczucie własnej wartości dziecka . Mogą mieć trudności z świętowaniem swoich osiągnięć, doświadczać „syndromu oszusta”, mieć trudności z nawiązywaniem przyjaźni i mieć negatywne myśli o sobie. Niektóre dzieci narcystycznych rodziców zmagają się również z lękiem, smutkiem i depresją.

Jak radzić sobie z narcystycznym rodzicem

Dynamika między dzieckiem a rodzicem może być często z natury trudna, a wprowadzenie zaburzenia zdrowia psychicznego, takiego jak NPD, tylko pogarsza problem. To powiedziawszy, nie ma „właściwej” odpowiedzi na pytanie, jak radzić sobie z narcystycznym rodzicem.

Dla niektórych może to wyglądać jak całkowite wyeliminowanie kontaktu lub drastyczne ograniczenie kontaktu. Dla innych może to oznaczać utrzymanie relacji, ale wycofanie się emocjonalnie. Oto kilka strategii do rozważenia.

Zaprzestanie wszelkich kontaktów

Jednym ze sposobów radzenia sobie z narcystycznym rodzicem jest całkowite wycofanie się ze związku. Ta jasno określona granica jest szczególnie pomocna, jeśli już podejmowałeś wiele prób ratowania związku bez żadnych udowodnionych ulepszeń i musisz się chronić. 

„Jeśli czujesz, że [związek] negatywnie wpływa na twoje zdrowie psychiczne — zaczynasz odczuwać strach, depresję lub panikę podczas interakcji — przerwij kontakt przynajmniej do czasu, aż zwrócisz się o profesjonalne wsparcie i opracujesz plan działania” — mówi Ruiz.

Ograniczony kontakt

Ograniczony kontakt może wyglądać jak spotykanie się tylko na specjalne okazje, takie jak święta lub urodziny, ograniczenie czasu komunikacji przez telefon lub SMS-y lub skrócenie wizyt. Obecność osób „buforowych” podczas spędzania czasu z narcystycznym rodzicem może pomóc w spokojniejszym przebiegu sytuacji, podobnie jak udział w przyjemnej aktywności. Planowanie samoopieki po wizycie może również pomóc w odprężeniu się.

Utrzymywanie komunikacji

Można utrzymywać kontakt z narcystycznym rodzicem, jeśli czujesz się komfortowo. To powiedziawszy, niezależnie od tego, czy zdecydujesz się przejść do „ograniczonego kontaktu”, czy kontynuować normalne angażowanie się, ważne jest, aby ustalić pewne jasne granice i dostosować swoje nastawienie do narcystycznego rodzica.

Oto kilka technik i strategii, które mogą sprawić, że interakcje będą przebiegać sprawniej: 

• Przeformułuj relację jako inną w porównaniu do innych w twoim życiu. „Możesz nie być w stanie dzielić się intymnymi myślami i uczuciami, ale nadal możesz cieszyć się czasem spędzonym razem i doceniać pozytywne cechy swojego rodzica” – mówi Ruiz 
• Rozpoznaj ich chorobę. Łatwiej powiedzieć niż zrobić, ale staraj się unikać przyjmowania bolesnych słów lub czynów od narcystycznego rodzica. To jest odzwierciedlenie ich i ich choroby, a to, co ci mówią lub jak się wobec ciebie zachowują, nie ma korzeni w rzeczywistości. 
• Skup się na tym, co działa w twoich interakcjach . Czy są rozważni w kwestii prezentów? Czy doceniają otrzymanie kartki pocztą? Czy macie wspólne zainteresowania? Skup się na częściach waszego związku, w których możecie się połączyć w znaczący sposób. 
• Bądź ostrożny, przekazując informacje zwrotne. Krytyka narcystycznego rodzica może wywołać wybuch lub kłótnię. Bądź świadomy, że taka reakcja jest możliwa i przygotuj się z wyprzedzeniem. 
• Komunikuj jasne granice. Można jasno określić granice wokół związku, aby stworzyć poczucie tego, co jest akceptowalne, a co nie. Na przykład, zakomunikuj, że zachowujesz prawo do odejścia lub zrobienia przerwy w związku, gdy dochodzi do wybuchu złości, negatywnej rozmowy, ataków na charakter lub innych niezdrowych zachowań. 
• Unikaj kłótni „kto ma rację, a kto nie”. „Nie marnuj czasu na decydowanie, kto ma rację , a kto nie” — ostrzega Ruiz. „Na przykład, jeśli narcystyczny rodzic wycofuje się z umowy, możesz powiedzieć coś w rodzaju: „Unikajmy tego w przyszłości, komunikując się za pomocą poczty e-mail”. W innych scenariuszach najlepiej po prostu całkowicie zakończyć rozmowę. Zdecyduj z góry, o co będziesz walczyć i co możesz odpuścić.
• Potwierdź ich uczucia i szybko przejdź dalej. Zazwyczaj nie warto wdawać się w kłótnię z narcystycznym rodzicem. Na przykład, jeśli narzekają na kogoś po spotkaniu rodzinnym, możesz powiedzieć coś w stylu „To brzmi irytująco. Chcę usłyszeć więcej o tym, co ci się podobało w tym wydarzeniu”. 

Radzenie sobie z narcystycznym rodzicem jest niezwykle trudne. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się zakończyć związek, czy utrzymać go z zastrzeżeniami, pamiętaj, aby najpierw zadbać o siebie. Pamiętaj również, że możesz kochać tę osobę i troszczyć się o nią, nie wyginając się w tył, aby stworzyć silną relację.