Jules Clark/Getty Images
Zamknij ten odtwarzacz wideo
Eksperymenty Pawłowa na psach odegrały kluczową rolę w odkryciu jednego z najważniejszych pojęć w psychologii: warunkowania klasycznego .
Choć stało się to zupełnie przypadkowo, słynne eksperymenty Pawłowa miały ogromny wpływ na nasze rozumienie tego, jak przebiega uczenie się, a także na rozwój szkoły psychologii behawioralnej. Warunkowanie klasyczne jest czasami nazywane warunkowaniem Pawłowa.
Spis treści
Pies Pawłowa: Tło
W jaki sposób eksperymenty nad reakcją trawienną u psów doprowadziły do jednego z najważniejszych odkryć w psychologii? Iwan Pawłow był znanym rosyjskim fizjologiem, który otrzymał Nagrodę Nobla w 1904 r. za badania nad procesami trawiennymi.
Prowadząc badania nad trawieniem u psów, Pawłow zauważył ciekawe zjawisko: jego czworonożne podopieczne zaczynały się ślinić za każdym razem, gdy do pokoju wchodził asystent.
Koncepcja warunkowania klasycznego jest przedmiotem studiów każdego studenta psychologii, więc zaskakującym może być fakt, że człowiek, który jako pierwszy zauważył to zjawisko, wcale nie był psychologiem.
W ramach badań nad trawieniem Pawłow i jego asystenci wprowadzali do organizmu różne jadalne i niejadalne przedmioty, a następnie mierzyli ilość wydzielanej przez nie śliny.
Ślinienie się, jak zauważył, jest procesem odruchowym. Występuje automatycznie w odpowiedzi na określony bodziec i nie podlega świadomej kontroli.
Pawłow zauważył jednak, że psy często zaczynały się ślinić, gdy nie było jedzenia i zapachu. Szybko zdał sobie sprawę, że ta reakcja śliny nie była wynikiem automatycznego, fizjologicznego procesu.
Teoria warunkowania klasycznego Pawłowa
Na podstawie swoich obserwacji Pawłow zasugerował, że ślinienie się było wyuczoną reakcją. Psy Pawłowa reagowały na widok białych fartuchów laboratoryjnych asystentów badawczych, które zwierzęta zaczęły kojarzyć z prezentacją jedzenia.
W przeciwieństwie do reakcji śliny na pojawienie się pokarmu, która jest odruchem bezwarunkowym, wydzielanie śliny w oczekiwaniu na pokarm jest odruchem warunkowym.
Pawłow skupił się następnie na badaniu, w jaki sposób te warunkowe reakcje są przyswajane lub nabywane. W serii eksperymentów postawił sobie za cel wywołanie warunkowej reakcji na wcześniej neutralny bodziec.
Wybrał jedzenie jako bezwarunkowy bodziec lub bodziec, który wywołuje odpowiedź naturalnie i automatycznie. Dźwięk metronomu został wybrany jako bodziec neutralny.
Najpierw psy były wystawione na dźwięk tykającego metronomu, a następnie od razu podawano im jedzenie.
Po kilku próbach warunkowania Pawłow zauważył, że psy zaczęły się ślinić po usłyszeniu metronomu. „Bodziec, który sam w sobie był neutralny, został nałożony na działanie wrodzonego odruchu pokarmowego” – napisał Pawłow o wynikach.
„Zaobserwowaliśmy, że po kilku powtórzeniach łączonej stymulacji dźwięki metronomu nabyły właściwość stymulowania wydzielania śliny”.
Innymi słowy, wcześniej neutralny bodziec (metronom) stał się tym, co nazywamy bodźcem warunkowym , który następnie wywołał reakcję warunkową (ślinienie się).
Podsumowując, poniżej przedstawiono kilka kluczowych elementów teorii Pawłowa:
- Bodziec warunkowy : To bodziec neutralny, który przekształca się po treningu (czyli metronom był bodźcem warunkowym po tym, jak Pawłow nauczył psy na niego reagować).
- Bodziec bezwarunkowy : Bodziec wywołujący automatyczną reakcję (np. jedzenie było bodźcem bezwarunkowym, ponieważ powodowało u psa automatyczne ślinienie się)
- Reakcja warunkowa (odruch warunkowy) : wyuczona reakcja na bodziec, który wcześniej był neutralny (np. wydzielanie śliny było reakcją warunkową na metronom)
- Reakcja bezwarunkowa (odruch bezwarunkowy) : reakcja automatyczna (np. ślinienie się psa jest reakcją bezwarunkową na jedzenie)
Wpływ badań Pawłowa
Odkrycie warunkowania klasycznego przez Pawłowa pozostaje jednym z najważniejszych w historii psychologii.
Proces warunkowania klasycznego, oprócz tego, że stał się podstawą psychologii behawioralnej , nadal pozostaje istotny w licznych zastosowaniach, w tym w modyfikacji zachowań i leczeniu zdrowia psychicznego.
Zasady warunkowania klasycznego są stosowane w leczeniu następujących zaburzeń zdrowia psychicznego:
- Lęk
- Depresja
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD)
- Ataki paniki i zaburzenia lękowe
- Fobie
- Zaburzenia związane z używaniem substancji
Na przykład pewien rodzaj leczenia zwany terapią awersyjną polega na stosowaniu reakcji warunkowych, aby pomóc osobom cierpiącym na lęki lub określone fobie.
Terapeuta pomoże osobie stopniowo stawić czoła obiektowi jej strachu — jednocześnie pomagając jej radzić sobie z wszelkimi reakcjami strachu, które się pojawią. Stopniowo osoba ta uformuje neutralną reakcję na obiekt.
Praca Pawłowa zainspirowała również badania nad tym, jak stosować zasady warunkowania klasycznego do awersji smakowych . Zasady te zostały wykorzystane do zapobiegania kojotom polowania na zwierzęta gospodarskie i do stosowania bodźców neutralnych (spożywanie jakiegoś rodzaju pożywienia) w połączeniu z reakcją bezwarunkową (negatywne rezultaty po spożyciu pożywienia) w celu wywołania awersji do określonego pożywienia.
W przeciwieństwie do innych form warunkowania klasycznego, ten typ warunkowania nie wymaga wielu parowań, aby utworzyć skojarzenie. W rzeczywistości awersje smakowe występują zazwyczaj po zaledwie jednym parowaniu. Hodowcy znaleźli sposoby, aby wykorzystać tę formę warunkowania klasycznego w celu ochrony swoich stad.
W jednym przykładzie baraninie wstrzyknięto lek wywołujący silne nudności. Po zjedzeniu zatrutego mięsa kojoty unikały stad owiec, zamiast je atakować.
Słowo od Verywell
Chociaż odkrycie klasycznego warunkowania przez Pawłowa stanowiło istotną część historii psychologii, jego praca nadal inspiruje do dalszych badań. Jego wkład w psychologię pomógł uczynić tę dyscyplinę tym, czym jest dzisiaj, i prawdopodobnie będzie nadal kształtować nasze rozumienie ludzkich zachowań przez wiele lat.