Wat is orthorexia nervosa?

Wat is orthorexia nervosa?

De term “orthorexia nervosa” beschrijft een obsessie met gezond, “puur” of “schoon” eten. Het werd bedacht als een analogie met anorexia nervosa: “ortho” betekent goed; “orexia” betekent honger; en “nervosa” betekent fixatie of obsessie.

Orthorexia wordt niet erkend door de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition  (DSM-5) als een officiële eetstoornis . Het blijft een voorgestelde diagnose die steeds meer interesse trekt van onderzoekers, behandelaars, bloggers en het publiek, vooral omdat de behoefte aan gezond eten steeds meer mainstream is geworden.

Dr. Stephen Bratman bedacht de term voor het eerst in 1997 om de obsessie met gezond eten te beschrijven die hij bij verschillende van zijn patiënten had gezien. Hoewel hij de diagnose aanvankelijk niet serieus nam, ontdekte hij later dat mensen ernstige gezondheidsgevolgen ondervonden als gevolg van de aandoening.

Symptomen

Orthorexia is niet alleen veganisme, een glutenvrij dieet of een algemene waardering voor gezond eten. Zolang een dieet voldoende voedingsstoffen biedt, is het mogelijk om een ​​gezond eetplan te volgen zonder een eetstoornis te hebben.

Symptomen van deze aandoening zijn onder meer:

• Dwangmatig vasthouden aan een eetplan : Wat oorspronkelijk een keuze was , wordt een dwang, en het individu kan er niet langer voor kiezen om zijn eigen regels te versoepelen.
• Alleen gezond eten . Mensen met symptomen van deze aandoening beperken voedsel dat als ongezond wordt gezien en omarmen bepaalde “superfoods” die volgens hun geloofssysteem over wat gezond voedsel is, speciale gezondheidsvoordelen bieden. Deze beperkingen leiden vaak tot het elimineren van hele voedselgroepen en/of het toevoegen van reinigingen, vasten en detoxen.
• Gevoelens van schaamte en schuld : Het zelfvertrouwen van een persoon wordt nauw verbonden met zijn of haar naleving van het gekozen dieet. Bijgevolg veroorzaakt elke afwijking van het dieet doorgaans extreme gevoelens van schuld en schaamte, evenals angst.
• Negatieve invloed op het normale functioneren : Uiteindelijk begint het restrictieve eetpatroon van de persoon een negatieve invloed te hebben op zowel zijn gezondheid als zijn sociale en beroepsmatige functioneren. Het eten van de juiste voeding wordt steeds belangrijker en verdringt andere bezigheden.

Diagnose

In een artikel uit 2016 in het tijdschrift  Eating Behaviors stelden Dr. Bratman en zijn co-auteur, Thom Dunn, de volgende diagnostische criteria voor: 

Criterium A

Alle volgende:

1. Dwangmatig gedrag en/of preoccupatie met een restrictief dieet om een ​​optimale gezondheid te bevorderen
2. Het overtreden van zelfopgelegde dieetregels veroorzaakt overdreven angst voor ziekte, een gevoel van persoonlijke onreinheid en/of negatieve fysieke sensaties, angst en schaamte
3. Dieetbeperking neemt in de loop van de tijd toe en kan leiden tot het elimineren van voedselgroepen en reinigingen. Gewichtsverlies treedt vaak op, maar de wens om af te vallen is niet de focus

Criterium B

Een van de volgende:

1. Ondervoeding, ernstig gewichtsverlies of andere medische gevolgen van een beperkt dieet
2. Intrapersoonlijke nood of beperking van het sociale, academische of beroepsmatige functioneren als gevolg van overtuigingen of gedragingen over een gezond dieet
3. Zelfwaardering, identiteit en lichaamsbeeld zijn onnodig afhankelijk van naleving van iemands ‘gezonde’ dieet

Onderzoek is nodig om de diagnose te verfijnen, prevalentiecijfers te bepalen, risicofactoren te identificeren en behandelingen te ontwikkelen. Een belangrijke eerste stap is het ontwikkelen van een beoordelingsinstrument; een enquête met 100 vragen is in ontwikkeling om orthorexia te beoordelen en te diagnosticeren. Onderzoekers stellen momenteel het gebruik voor van het diagnostische instrument ORTO-R, dat zes items uit ORTO-15 bevat die zijn vastgesteld als de beste markers voor orthorexia nervosa. 

Oorzaken

Er is weinig onderzoek gedaan naar de oorzaken van orthorexia nervosa, maar het is waarschijnlijk dat er een aantal verschillende factoren bij betrokken zijn. Dr. Bratman heeft beschreven wat hij denkt dat verschillende risicofactoren zijn voor orthorexia: 

• Aanname van een zeer restrictieve dieettheorie
• Kinderziektes die te maken hebben met dieet- en/of spijsverteringsproblemen
• Angst voor ziekte
• Medische problemen die niet door de medische wetenschap kunnen worden aangepakt
• Ouders die onnodig veel belang hechten aan gezonde voeding
• Kenmerken van perfectionisme , obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) en extremisme 

Uit onderzoek is ook gebleken dat mensen met bepaalde beroepen, met name in de gezondheidszorg, een grotere kans hebben om orthorexia te ontwikkelen.  

Andere risico’s

Dr. Bratman meldde dat de aandoening orthorexia al tekenen van evolutie heeft vertoond sinds hij er voor het eerst over nadacht. Hij merkte op dat lichaamsbeweging er nu vaker bij hoort dan in de jaren 90. Hij meldde ook dat het opnemen van caloriearme voeding ook een groter onderdeel is geworden van de gezonde voeding die geassocieerd wordt met orthorexia.

Orthorexia kan ook, soms, een vermomming zijn voor anorexia door individuen die een sociaal acceptabelere manier presenteren om slank te blijven. Orthorexia nervosa kan ook overgaan in boulimia nervosa en vermijdende/beperkende voedselinnamestoornis (ARFID) .

Omdat orthorexia nervosa ondervoeding kan veroorzaken, kan het ook medische problemen veroorzaken die gepaard gaan met anorexia nervosa, waaronder menstruatieverlies, osteoporose en hartfalen.

Geloofssysteem van orthorexia

Hoewel het gedrag (dieetbeperking) en de gevolgen (gewichtsverlies, ondervoeding, eetbuien en/of braken) die bij orthorexia nervosa horen, vergelijkbaar kunnen zijn met dat van anorexia nervosa of boulimia nervosa, zit het grootste verschil in de inhoud van het geloofssysteem.

Mensen met orthorexia denken vooral aan ideale gezondheid, fysieke zuiverheid, verbeterde fitheid en het vermijden van ziektes. Patiënten met anorexia daarentegen richten zich bewust op gewicht en beperken hun voedselinname voornamelijk op basis van calorieën.

Mensen schamen zich vaak voor hun anorexia en proberen het te verbergen. Mensen met orthorexia proberen anderen echter actief te overtuigen om dezelfde gezondheidsopvattingen te hebben.

Mensen met anorexia nervosa slaan vaak maaltijden over; mensen met orthorexia doen dat doorgaans niet (tenzij ze opzettelijk ‘reinigen’).

Tot slot heeft een persoon met anorexia die in behandeling is geen enkel bezwaar tegen het eten van producten als Ensure of Boost, behalve wat betreft de calorieën. Een persoon met orthorexia daarentegen heeft bezwaar tegen de chemicaliën in die supplementen.

Behandeling

Hoewel er geen specifieke gevalideerde behandelingen zijn voor orthorexia, hebben clinici gemeld dat behandelingen die de theorie over voeding in twijfel trekken en een flexibeler eetpatroon bevorderen , succesvol zijn gebleken bij de behandeling van orthorexia.

Als u of een geliefde tekenen van orthorexia vertoont, zoek dan hulp bij een professional in de behandeling van eetstoornissen. Zoals bij andere eetstoornissen vergroot een vroege interventie de kans op volledig herstel en minimaliseert het de negatieve gevolgen.

Counseling is de hoeksteen van de behandeling. Enkele behandelingsmethoden die kunnen worden aanbevolen, zijn cognitieve gedragstherapie en dialectische gedragstherapie . Medicijnen zoals antidepressiva en medicijnen tegen angst kunnen ook nuttig zijn.

Als u geen arts hebt die gespecialiseerd is in eetstoornissen, praat dan eerst met uw huisarts. Zij kunnen u waarschijnlijk doorverwijzen naar een gespecialiseerde arts. Zorg ervoor dat u gedrag, dagelijkse problemen en alles wat met uw eetgedrag en welzijn te maken heeft, met uw arts bespreekt.

Vaak kunnen mensen met eetstoornissen de macht die de aandoening over hen heeft niet herkennen. Sterker nog, mensen met orthorexia geloven nog steeds dat wat ze doen, gezond is en zien het niet als problematisch. Ze zijn misschien zelfs helemaal niet geneigd om met een arts te praten.

Als uw huidige gedachten en/of gedragingen rondom eten stress veroorzaken en/of uw dagelijks functioneren beïnvloeden, dan is het raadzaam om professionele hulp te zoeken.

Omgaan met

Naast hulp van een gekwalificeerde professional, zijn er ook zelfhulpstrategieën die u kunt gebruiken om uw dagelijkse leven met uw aandoening te beheren. Enkele hiervan zijn:

• Sluit u aan bij een supportgroep : Zoek online naar supportgroepen die specifiek zijn voor mensen met symptomen van orthorexia. Het kan nuttig zijn om contact te leggen met mensen die soortgelijke ervaringen hebben gehad. U kunt ook advies en tips vinden over hoe u met de symptomen van de aandoening om kunt gaan.
• Stel grenzen : Als u merkt dat sporten, maaltijden plannen of gezond eten kopen het grootste deel van uw tijd opslokken, stel dan een limiet in voor hoeveel tijd u elke dag aan dergelijke gewoontes kunt besteden. Het kan in het begin moeilijk zijn om u aan uw grenzen te houden, maar u zult merken dat u met de tijd en oefening beter wordt.
• Begin langzaam : Orthorexia gaat vaak gepaard met zeer restrictieve eetpatronen, dus werk eraan om deze gewoontes heel langzaam te doorbreken. Probeer nieuwe voedingsmiddelen in uw dieet op te nemen. Nieuwe recepten of restaurants uitproberen kan een leuke manier zijn om verschillende voedzame voedingsmiddelen in uw eetplan op te nemen.
• Praat met een diëtist : Het kan nuttig zijn om met iemand te praten die een specifieke opleiding heeft gevolgd om u te helpen een gezond eetplan te maken. Praat over uw eetgewoonten uit het verleden, bedenk een voedzaam plan dat minder beperkend is en maak regelmatig afspraken om uw voortgang bij te houden.