Sluit deze videospeler
Tabula rasa betekent ‘onbeschreven blad’. In therapie verwijst het naar het idee dat we enkel het product zijn van onze opvoeding en ervaringen, of naar de techniek die therapeuten gebruiken wanneer ze zelf ‘onbeschreven’ worden en de ontvanger toestaan om hun eigen behoeften, verlangens en overtuigingen op hen te projecteren.
In de psychologie heeft de term “blank slate” of tabula rasa eigenlijk twee betekenissen. De eerste verwijst naar een geloof dat alle mensen bij de geboorte worden geboren met het vermogen om letterlijk alles of iedereen te worden. Dit geloof bagatelliseert de effecten van genetica en biologie op de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid.
De tweede definitie van “blank slate” verwijst naar een techniek die ooit veel werd gebruikt in de psychoanalyse en die nog steeds door sommige therapeuten wordt gebruikt . Bij het gebruik van deze techniek is de therapeut voorzichtig om te voorkomen dat hij persoonlijke informatie over zichzelf prijsgeeft.
Inhoudsopgave
Tabula Rasa in het behaviorisme
Behavioristen geloven dat je geboren wordt met je geest als een blanco blad en dat je al je gedrag leert van de omgeving waarin je leeft. Daarom richt therapie zich op het afleren van onproductief gedrag. Behavioristen veronderstellen dat alle symptomen van een psychische stoornis het resultaat zijn van klassieke en operante conditionering.
Klassieke conditionering staat ook bekend als leren door associatie en veroorzaakt de meeste fobieën. Operante conditionering verwijst naar leren door positieve of negatieve bekrachtiging en veroorzaakt bijvoorbeeld eetstoornissen . Gedragstherapieën die vaak worden gebruikt om fobieën te behandelen, zijn onder andere:
- Systematische desensibilisatie
- Aversietherapie
- Overstroming
- Blootstellingstherapie en blootstellingstherapie met virtuele realiteit
- Gedragsrepetitie
- Vaardigheidstraining
Tabula Rasa in therapie
Tabula rasa is ook een principe dat ten grondslag ligt aan verschillende therapeutische technieken. Zulke technieken suggereren dat mensen geboren worden met een blanco lei die vervolgens verandert door leerervaringen. Therapie richt zich vervolgens op het veranderen van deze geleerde overtuigingen of gedragingen.
Tabula rosa suggereert bijvoorbeeld dat mensen onbeschreven bladen zijn, maar een angstaanjagende ervaring als kind kan leiden tot het ontwikkelen van een specifieke fobie. Therapie zou zich dan richten op het veranderen van deze associaties en het ontwikkelen van nieuwe copingstrategieën, overtuigingen en gedragingen.
Systematische desensibilisatie
Systematische desensibilisatie is een effectieve behandeling voor specifieke fobieën (angst voor een specifiek object of situatie) en sociale fobie ( sociale angststoornis ). De theorie is dat de fobie een aangeleerd gedrag is dat je op je schone lei hebt opgelegd. Daarom kun je je angstgevoelens afleren.
De therapeut helpt u te leren ontspannen in wat uw ‘doelsituatie’ wordt genoemd. Nadat u een staat van diepe ontspanning hebt bereikt, beeldt u zich uw doelsituatie herhaaldelijk levendig in.
Uiteindelijk leert u om niet te reageren, waardoor u zich de volgende keer dat u met uw angst wordt geconfronteerd, prettiger en zelfverzekerder voelt.
Aversietherapie
Aversietherapie is nuttig in gevallen waarin u zich aangetrokken voelt tot uw slechte gedrag en u en uw therapeut, ondanks het plezier dat u eraan beleeft, erkennen dat het een ongewenste eigenschap is.
Tabula rasa suggereert dat je met een blanco blad geboren bent, maar een destructief gedrag hebt geleerd. Aversietherapie kan helpen om je associaties te veranderen en dit maladaptieve gedrag te vermijden.
Aversietherapie kan een persoon met een alcoholverslaving (AUD) helpen om hun verslaving te overwinnen. De therapeut helpt hen om hun ongewenste gedrag te associëren met een extreem onaangename stimulus.
De therapie kan bijvoorbeeld vragen dat de persoon een alcoholische drank drinkt nadat hij/zij een medicijn heeft genomen om misselijkheid op te wekken. Na het overgeven hoopt men dat de geur van alcohol deze nieuwe en onaangename herinnering zal triggeren, waardoor de persoon de alcohol de volgende keer overslaat.
Overstromingstherapie
Voorstanders van flooding geloven in het confronteren van angsten. Het doel is om een fobie te verzachten door de omgeving te overspoelen met de situatie of het object waar iemand bang voor is. Een beetje zoals iemand leren zwemmen door hem in het diepe te gooien.
Het idee achter deze behandeling is dat angst een reactie is met een beperkte tijdsduur en dat het lichaam zichzelf uitput door de stadia van extreme angst te doorlopen.
Therapie kan bijvoorbeeld inhouden dat je urenlang in een kast zit als je claustrofobisch bent. Zodra je tot rust bent gekomen, heb je je negatieve associatie met je angst veranderd in een positieve. Behavioristen geloven ook dat overstroming vermijdingsgedrag voorkomt, wat je maladaptieve conditie versterkt.
Blootstellingstherapie
Net als andere technieken gaat deze aanpak ervan uit dat u een fobie hebt ontwikkeld vanwege een ervaring die de schone lei waarmee u geboren bent, heeft veranderd. Exposuretherapie werkt door uzelf in de loop van de tijd bloot te stellen aan de bron van uw fobie. Dus als u bijvoorbeeld bang bent voor spinnen, kan uw therapeut beginnen met het laten zien van een foto van een spin.
Later in het proces kunt u naar een levende spin kijken of er zelfs een vasthouden. Met elke stap neemt de “kracht” van spinnen om u bang te maken af, totdat de fobie verdwenen is. Een nieuwere vorm hiervan is blootstelling aan virtual reality, waarmee u dezelfde doelen kunt bereiken via virtual reality-technologie, waardoor u bijvoorbeeld niet op zoek hoeft naar echte spinnen.
Uit een onderzoek uit 2019 in Frontiers in Psychology bleek dat blootstelling aan virtual reality niet minder effectief is dan de niet-virtuele variant. De verwachting is dat het met verdere technologische vooruitgang op een dag wellicht effectiever zal worden geacht.
Gedragsrepetitie
Voor patiënten die bang zijn voor situaties in plaats van dingen, kan een therapeut u helpen om u een moeilijke situatie voor te stellen. Als u bijvoorbeeld bang bent voor een groot feest, kan de therapeut u stap voor stap begeleiden bij het proces om dit onder ogen te zien en er succesvol mee om te gaan.
Vaardigheidstraining
Bij sommige mensen ontwikkelen fobieën zich als gevolg van het niet hebben van de juiste vaardigheden om met bepaalde situaties om te gaan. Cognitieve gedragstherapie vaardigheidstraining kan de vorm aannemen van directe instructie of rollenspel.
Bijvoorbeeld, de therapeut zou kunnen doen alsof hij een interviewer is voor een baan, en jij zou doen alsof je een sollicitatiegesprek hebt voor de baan. Het idee is dat je een aantal vaardigheden hebt geleerd die je kunt toepassen tijdens een echt sollicitatiegesprek.
Kritiek op Tabula Rasa
Niet iedereen is het erover eens dat mensen met een compleet blanco blad worden geboren. Hoewel behaviorisme suggereert dat leren en ervaring een primaire rol spelen bij leren, hebben andere theorieën de nadruk gelegd op de bijdrage van genetische factoren.
Bijvoorbeeld, terwijl leren een belangrijke rol kan spelen bij de ontwikkeling van fobieën, dragen andere factoren, waaronder genetica, persoonlijkheidskenmerken en hersenverschillen, ook bij aan hun ontwikkeling. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die familieleden hebben met fobieën of andere soorten angststoornissen een hoger risico lopen om soortgelijke aandoeningen te ontwikkelen.
Mensen met angstige persoonlijkheidskenmerken hebben mogelijk ook meer kans om angstgeneralisaties te vormen, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor angststoornissen.
Samenvatten
Zoals het idee van tabula rasa suggereert, speelt ervaring een belangrijke rol in de ontwikkeling van mentale stoornissen. Echter, factoren zoals genetica, hersenchemie, hersenstructuur en persoonlijkheid beïnvloeden ook gedrag en mentale gezondheid.
Een woord van Verywell
Tabula rasa is een kennistheorie in de psychologie die suggereert dat mensen geboren worden zonder aangeboren mentale inhoud en dat alle kennis afkomstig is uit de buitenwereld. Deze benadering speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de denkschool die bekendstaat als behaviorisme, die suggereert dat alle menselijke leerprocessen voortkomen uit ervaring.
Dit idee heeft ook de ontwikkeling van een aantal verschillende therapiebenaderingen beïnvloed. Dergelijke technieken suggereren dat psychologische problemen het resultaat zijn van leren, dus therapie werkt om de verworven informatie die aan iemands blanco lei is opgelegd, te wijzigen.