Wat is selectief mutisme?

Selectief mutisme is een angststoornis die wordt gekenmerkt door het onvermogen om te spreken of te communiceren in bepaalde sociale situaties, zoals op school, op het werk of in de gemeenschap. De aandoening wordt meestal voor het eerst vastgesteld in de kindertijd.

Geschat wordt dat minder dan 1% van de kinderen selectief mutisme heeft. De eerste beschreven gevallen dateren uit 1877 toen de Duitse arts Adolph Kussmaul kinderen die niet konden praten labelde als “aphasia voluntaria”.

Symptomen van selectief mutisme

Als u denkt dat uw kind kampt met selectief mutisme, let dan op de volgende symptomen:

• Uiting van een verlangen om te spreken dat wordt tegengehouden door angst, vrees of verlegenheid
• Fidgeting, het vermijden van oogcontact, gebrek aan beweging of gebrek aan expressie in angstige situaties
• Onvermogen om te spreken op school en in andere specifieke sociale situaties
• Gebruik van non-verbale communicatie om behoeften uit te drukken (bijvoorbeeld knikken, wijzen)
• Verlegenheid, angst voor mensen en terughoudendheid om te spreken tussen 2 en 4 jaar oud
• Gemakkelijk spreken in bepaalde situaties (bijvoorbeeld thuis of met bekende mensen), maar niet in andere situaties (bijvoorbeeld op school of met onbekende mensen)

Hoewel dit gedrag bedoeld is om zichzelf te beschermen, kunnen andere kinderen en volwassenen het vaak als opzettelijk en opstandig ervaren. 

Diagnose van selectief mutisme 

Hoewel men denkt dat selectief mutisme voortkomt uit angst, werd het pas als angststoornis geclassificeerd toen   in 2013
de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) werd gepubliceerd.

De term ‘selectief’ werd in 1994 ingevoerd, daarvoor stond de stoornis bekend als ‘electief mutisme’. De verandering werd doorgevoerd om te benadrukken dat kinderen met selectief mutisme er niet voor kiezen om stil te zijn, maar juist te bang zijn om te spreken.

Selectief mutisme bij kinderen

Het belangrijkste criterium voor de diagnose selectief mutisme is een consistent onvermogen om te spreken in specifieke sociale situaties waarin verwacht wordt dat men spreekt (bijvoorbeeld op school), ondanks dat men in andere situaties wel kan spreken.

Naast dit primaire symptoom moeten kinderen ook het volgende vertonen:

• Symptomen van selectief mutisme moeten minimaal een maand aanwezig zijn, en niet alleen de eerste maand van het schooljaar.
• Uw kind moet gesproken taal begrijpen en in bepaalde situaties (meestal thuis met bekende mensen) normaal kunnen praten.
• Ten slotte moet het gebrek aan spraak de educatieve en sociale functies van uw kind belemmeren.

Selectief mutisme bij volwassenen

In sommige gevallen blijft selectief mutisme bestaan ​​van de kindertijd tot de adolescentie en zelfs tot in de volwassenheid.

Om als volwassene de diagnose selectief mutisme te krijgen, zijn doorgaans de volgende criteria aanwezig:

• Symptomen van selectief mutisme moeten minimaal een maand aanwezig zijn.
• De symptomen moeten het functioneren op het werk of in sociale situaties belemmeren.

Volwassenen met selectief mutisme vertonen vaak gedragingen die lijken op die van een sociale angststoornis, zoals bang zijn voor openbare ruimtes (bijv. restaurants) en/of praten met onbekende mensen. Selectief mutisme (en sociale angst) kan ertoe leiden dat iemand sociale situaties vermijdt of zich volledig terugtrekt, wat leidt tot sociale isolatie.

Een zorgverlener zal waarschijnlijk vragen stellen over deze of andere gedragingen wanneer selectief mutisme als diagnose wordt gesteld.

Oorzaken van selectief mutisme

Omdat de aandoening vrij zeldzaam is, worden de risicofactoren voor de aandoening niet volledig begrepen. Er werd ooit gedacht dat selectief mutisme het resultaat was van kindermishandeling, trauma of ontreddering.

Onderzoek suggereert nu dat de stoornis verband houdt met extreme sociale angst en dat genetische aanleg waarschijnlijk is. Zoals bij alle psychische stoornissen is het onwaarschijnlijk dat er één enkele oorzaak is.

Kinderen die de aandoening ontwikkelen:

• Hebben de neiging om erg verlegen te zijn
• Kan een angststoornis hebben
• Angst om zichzelf voor schut te zetten in het bijzijn van anderen
• Problemen met zelfregulering

Andere mogelijke oorzaken zijn temperament en de omgeving. Kinderen die gedragsmatig geremd zijn of taalproblemen hebben, zijn mogelijk vatbaarder voor het ontwikkelen van de aandoening. Ouders die sociale angst hebben en geremd gedrag vertonen, kunnen ook een rol spelen.

Selectief mutisme komt ook vaak voor in combinatie met andere stoornissen, waaronder:

• Spanning
• Autismespectrumstoornis (ASS)
• Depressie
• Ontwikkelingsvertragingen
• Taalproblemen
• Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)
• Paniekstoornis

Complicaties van selectief mutisme

Helaas kan selectief mutisme angst verergeren. Een kind met selectief mutisme kan bijvoorbeeld bang zijn om naar school te gaan, waar hun aandoening het moeilijk maakt om geaccepteerd te worden door leeftijdsgenoten.

Selectief mutisme kan leiden tot communicatieproblemen. Een volwassene met selectief mutisme kan worden gezien als veroordelend of passief-agressief als mensen om hem heen zijn aandoening niet begrijpen. Dit is een extra laag die het omgaan met de aandoening nog moeilijker kan maken.

Als u of iemand die u kent last heeft van depressiesymptomen, is het belangrijk om hulp te zoeken. Het kan nuttig zijn om vertrouwde dierbaren te vertellen over uw uitdagingen; daarnaast kan een professional in de geestelijke gezondheidszorg u helpen de frustraties die u ervaart te hanteren.

Selectieve mutismebehandeling

Selectief mutisme is het meest ontvankelijk voor behandeling als het vroeg wordt ontdekt. ​​Als uw kind twee maanden of langer stil is op school, is het belangrijk dat de behandeling snel begint.

De behandeling van selectief mutisme kan bestaan ​​uit therapie, medicatie of een combinatie van beide.

Therapie

Een veelvoorkomende behandeling voor selectief mutisme is het gebruik van gedragsmanagementprogramma’s. Dergelijke programma’s baseren de behandeling vaak op cognitieve gedragstherapie (CGT).

In een onderzoek naar kinderen met selectief mutisme die vijf jaar lang cognitieve gedragstherapie kregen, ontdekten onderzoekers dat de meesten buiten de thuissituatie konden praten en dat de symptomen van comorbide angststoornissen verminderden.

Technieken die in cognitieve gedragstherapie voor personen met selectief mutisme worden gebruikt, kunnen het volgende omvatten:

• Desensitisatie : Dit is het proces waarbij een persoon na verloop van tijd de gevoeligheid voor angsttriggers kan overwinnen door ze direct te ervaren. Het is een langzaam en geleidelijk proces.
• Blootstellingstherapie : Tijdens blootstellingstherapie creëert een psycholoog een veilige ruimte waarin een individu wordt blootgesteld aan het object van zijn angst (bij selectief mutisme kan dit zijn dat hij of zij rechtstreeks tegen een vreemde praat of tegenover hem of haar).
• Bekrachtiging : Een therapeut kan iemand met selectief mutisme leren hoe hij/zij positieve bekrachtiging kan gebruiken om angst te verlichten. Samen kunnen jullie bijvoorbeeld positieve coping statements bedenken om te gebruiken in plaats van negatieve zelfpraat in situaties die selectief mutisme triggeren.
• Shaping : Shaping is een proces waarbij gewenst gedrag wordt beloond met positieve bekrachtiging (ongewenst gedrag wordt echter niet negatief bekrachtigd). Bijvoorbeeld, wanneer een kind met selectief mutisme een poging doet om met een leraar of een ander kind te praten, kan een verzorger hen belonen met extra televisietijd of een latere bedtijd.

Medicatie

Medicatie kan ook geschikt zijn, met name bij ernstige of chronische gevallen, of wanneer andere methoden niet tot verbetering hebben geleid. De keuze om medicatie te gebruiken, moet worden gemaakt in overleg met een arts die ervaring heeft met het voorschrijven van angstmedicatie voor kinderen.

Omgaan met selectief mutisme

Naast het zoeken naar geschikte professionele hulp, zijn er dingen die u kunt doen om uw kind te helpen met het omgaan met de aandoening.

• Informeer leraren en anderen die met uw kind werken. Leraren kunnen soms gefrustreerd of boos worden op kinderen die niet praten. U kunt helpen door ervoor te zorgen dat de leraar van uw kind weet dat het gedrag niet opzettelijk is. Samen moet u uw kind aanmoedigen en complimenten en beloningen aanbieden voor positief gedrag. 
• Kies activiteiten die passen bij hun huidige vaardigheden. Dwing uw kind niet om deel te nemen aan sociale situaties of activiteiten die gesproken communicatie vereisen. Kies in plaats daarvan activiteiten die geen spraak vereisen, zoals lezen, kunst of puzzelen.
• Beloon vooruitgang, maar vermijd straf. Waar het belonen van positieve stappen richting spreken een goede zaak is, is het bestraffen van stilte dat niet. Als uw kind bang is om te spreken, zal hij of zij deze angst niet overwinnen door druk of straf.
• Zet uw kind niet onder druk. Ouderlijke acceptatie en betrokkenheid van het gezin zijn belangrijk bij de behandeling, maar u moet voorkomen dat u uw kind dwingt om te praten. Als u druk op uw kind uitoefent, zal dat alleen maar zijn of haar angstniveau verhogen en wordt het spreken alleen maar moeilijker. Concentreer u op het tonen van steun en acceptatie aan uw kind.

Over het algemeen is er een goede prognose voor selectief mutisme. Tenzij er een ander probleem is dat bijdraagt ​​aan de aandoening, functioneren kinderen over het algemeen goed op andere gebieden en hoeven ze niet in speciale onderwijsklassen te worden geplaatst.