Przemoc z użyciem broni palnej i choroby psychiczne: zrozumienie powiązań i błędnych przekonań

Za każdym razem, gdy dochodzi do masowej strzelaniny, politycy, przedstawiciele mediów i ludzie z naszego otoczenia często łączą przemoc z użyciem broni palnej z chorobami psychicznymi.

Tak było na początku tego miesiąca, kiedy strzelec zabił dziesięć osób w supermarkecie w Buffalo. I ponownie, dziesięć dni później, po strzelaninie w Robb Elementary School w Uvalde w Teksasie, w której strzelec zabił 19 uczniów i dwóch nauczycieli. 

Osiemnastoletni Payton S. Gendron, oskarżony o strzelaninę w Buffalo, został skierowany do szpitala na ocenę zdrowia psychicznego i terapię po tym, jak w 2021 roku powiedział nauczycielowi, że „chce zabić i popełnić samobójstwo”. Jednak wypuścili go po zaledwie półtora dnia.

Informacje te ponownie rozpaliły dyskusję na temat przemocy z użyciem broni palnej i chorób psychicznych, takich jak depresja . W rezultacie szerzy się wiele błędnych przekonań i kłamstw.

Można by zrzucić winę za przemoc z użyciem broni na chorobę psychiczną. To wygodny kozioł ofiarny w czasach, gdy przemoc z użyciem broni i masowe strzelaniny są prawdziwymi problemami. 

Nie rozwiązuje to jednak problemu, a wręcz może być szkodliwe dla osób, które zmagają się z poważnymi zaburzeniami zdrowia psychicznego, w szczególności poprzez zwiększanie stygmatyzacji i potencjalne zniechęcanie ludzi do mówienia o swoich problemach i szukania pomocy.

Co sugerują statystyki?

Według Gun Violence Archive w 2022 r. w USA doszło do ponad 200 masowych strzelanin, choć nie wszystkie z nich zakończyły się śmiercią. Natomiast w 2020 r. ponad 45 000 osób zginęło w wyniku obrażeń powiązanych z bronią palną, przy czym ponad połowa z nich popełniła samobójstwo.  

Może to być zaskakujące, ale w 2016 r. odkryto, że masowe strzelaniny dokonywane przez osoby z poważnymi chorobami psychicznymi stanowią mniej niż 1% wszystkich zabójstw z użyciem broni palnej. Jednak ogólny udział osób z poważnymi chorobami psychicznymi w przestępstwach z użyciem przemocy wyniósł zaledwie 3%.

Większość osób z chorobą psychiczną nie jest agresywna. Istnieją dowody sugerujące powiązania między chorobą psychiczną a zwiększonym ryzykiem przemocy — często twierdzi się, że badania zdrowia psychicznego powinny być wymagane, zanim ktoś będzie mógł kupić broń — ale zdecydowana większość osób z chorobą psychiczną nie jest agresywna.

Nieporozumienia mogą wynikać z głośnych przypadków, w których sprawca strzela do innych, a następnie kieruje broń w stronę siebie, takich jak masakra w Columbine High School, strzelanina na Virginia Tech i strzelanina w Las Vegas w 2017 r. Może to wynikać z faktu, że mamy tendencję do kojarzenia samobójstwa z chorobą psychiczną.

Prawdą jest, że w wielu przypadkach masowi mordercy nie mają zamiaru przeżyć ataku, którego dokonują, niezależnie od tego, czy popełniają samobójstwo, czy zostają zabici przez funkcjonariuszy organów ścigania. Nie musi to jednak koniecznie świadczyć o chorobie psychicznej. 

„ Stygmatyzacja zdrowia psychicznego i choroby psychicznej nie jest niczym nowym i można ją prześledzić na przestrzeni wieków i kultur” – wyjaśnia Mark Vahrmeyer, AdvDipIntPsy MA, psycholog integracyjny zarejestrowany w UKCP. „Osoby z chorobą psychiczną były w różnych okresach postrzegane jako słabe, opętane przez diabła lub złe duchy, a często w połączeniu z tymi ostatnimi uważane za niebezpieczne i agresywne”.

„Pomimo znacznej poprawy w leczeniu chorób psychicznych i coraz bardziej otwartego dialogu na temat skutków chorób psychicznych między osobami cierpiącymi na te choroby a specjalistami, dowody wskazują, że coraz większa liczba osób obawia się przemocy ze strony osób chorych psychicznie” – mówi Vahrmeyer.

Dlaczego tworzymy te linki?

Łatwiej jest znaleźć kozła ofiarnego, czy to w chorobie psychicznej, grach wideo lub filmach, czy nawet muzyce heavymetalowej, ponieważ w ten sposób możemy zrzucić winę na coś — lub kogoś — co daje nam poczucie, że w pewien sposób odzyskujemy kontrolę. 

Chcemy odpowiedzi po tragedii

„Ludzkie jest pragnienie odpowiedzi i ludzkie jest poszukiwanie prostej odpowiedzi na to, co w rzeczywistości jest złożonym pytaniem: złożona odpowiedź czyni nas zbiorowo odpowiedzialnymi za społeczeństwo, w którym wszyscy żyjemy i które współtworzymy; prosta odpowiedź, twierdząca, że ​​przyczyną jest choroba psychiczna, uwalnia nas od introspekcji i pozwala nam zdystansować się od działań najnowszego strzelca — szaleńca — od nas samych” — mówi Vahrmeyer.

„To potężna obrona psychologiczna, która pozwala nam zachować pewność co do tego, kim jesteśmy i w jakim społeczeństwie żyjemy”.

— u sprawcy Jareda Lee Loughnera po aresztowaniu zdiagnozowano schizofrenię4 — ale w żadnym wypadku nie dowodzi to wyraźniejszego związku między zaburzeniami psychicznymi a przemocą z użyciem broni palnej. 

Piętno trwa

Skupianie się na powiązaniu z problemami psychologicznymi jedynie pogłębia piętno otaczające zdrowie psychiczne i sprawia, że ​​ludzie są mniej skłonni szukać pomocy, co prowadzi do pogorszenia wyników w zakresie zdrowia publicznego.

Podczas gdy niektóre zaburzenia zdrowia psychicznego stają się być może bardziej akceptowane, takie jak depresja i lęk, nadal istnieje silniejsze piętno wokół innych, takich jak schizofrenia i choroba afektywna dwubiegunowa . W następstwie masowej strzelaniny, gdy ludzie łączą chorobę psychiczną z przemocą z użyciem broni, skutkiem może być przekonanie, że osoby z poważnymi chorobami psychicznymi są niebezpieczne.

„Ze względu na sposób, w jaki choroba psychiczna jest i jest nadal postrzegana i stygmatyzowana, osoby z problemami ze zdrowiem psychicznym lub chorobą psychiczną mogą odczuwać wstyd z powodu swojego stanu, co utrudnia im dostęp do pomocy. To z kolei może wpłynąć na wszystkie inne aspekty ich życia i spowodować spiralę spadkową, w wyniku której nie będą już czuć się częścią społeczeństwa i będą istnieć na marginesie” – mówi Vahrmeyer.

Vahrmeyer kontynuuje: „Mogą skończyć jako kozły ofiarne postrzegane i wykorzystywane przez polityków i media , co prowadzi do dalszej marginalizacji. Skutki dla jednostki są tak samo ogromne, jak dla społeczeństwa, a nawet dla finansów publicznych, ale nie dla przemocy z użyciem broni palnej”.

Ostatecznie, gdyby prawa mające na celu zmniejszenie przemocy z użyciem broni skupiały się na osobach z problemami ze zdrowiem psychicznym, byłoby to marnotrawstwem zasobów, ponieważ nie ma powiązań między chorobą psychiczną a przemocą z użyciem broni. Broń jest potencjalnie zabójcza w rękach każdego, a przed jej użyciem należy wymagać bardziej rozległej edukacji i szkoleń.

Inne kluczowe punkty do rozważenia

Inne czynniki powszechnie występujące u masowych morderców to poczucie wyobcowania społecznego, gniewu i zemsty oraz wcześniejsze planowanie czynu.

Chociaż uczucia gniewu, na przykład, mogą być objawem niektórych chorób psychicznych, nie oznacza to, że wszyscy masowi strzelcy będą mieć chorobę psychiczną. Albo nawet jeśli masowy strzelec miał chorobę psychiczną, mało prawdopodobne, aby to ona była jedyną przyczyną popełnienia czynu.

Jak wspomniano powyżej, ponad połowa zgonów związanych z bronią to samobójstwa. To coś, co może przyczyniać się do powiązań między chorobą psychiczną a przemocą z użyciem broni. Ważne jest jednak rozróżnienie przemocy wobec innych i samobójstwa — śmierć samobójcza i zabicie innych osób to dwie różne rzeczy, a śmierć samobójcza nie sugeruje, że dana osoba byłaby agresywna wobec innych. 

Dlaczego więc często kojarzymy przemoc z użyciem broni palnej z chorobą psychiczną w naszych umysłach? Po części dlatego, że jest wygodnym kozłem ofiarnym, a po części dlatego, że pamiętamy przeszłe wydarzenia, w których choroba psychiczna była czynnikiem. Możemy również przyjrzeć się relacjom medialnym na temat aktów przemocy, ponieważ mogą one wpływać na sposób, w jaki postrzegamy osoby z chorobami psychicznymi.

Ostatecznie jednak, łącząc przemoc z użyciem broni palnej z chorobami psychicznymi, ryzykujemy wzbudzeniem jeszcze większego strachu i utrudnieniem osobom, które mogą mieć problemy ze zdrowiem psychicznym, szukania pomocy.