Wapengeweld en psychische aandoeningen: verbanden en misvattingen begrijpen

Wanneer er een grote schietpartij plaatsvindt, zien we vaak dat politici, mensen in de media en mensen in ons eigen leven een verband leggen tussen wapengeweld en psychische aandoeningen.

Dat was eerder deze maand het geval toen een schutter tien mensen doodschoot in een supermarkt in Buffalo. En opnieuw, tien dagen later, na de schietpartij op de Robb Elementary School in Uvalde, Texas, waarbij een schutter 19 leerlingen en twee leraren doodschoot. 

De achttienjarige Payton S. Gendron, beschuldigd van het uitvoeren van de schietpartij in Buffalo, was doorverwezen naar een ziekenhuis voor een geestelijke gezondheidsevaluatie en counseling nadat hij in 2021 tegen een leraar had gezegd dat hij “wilde moorden en zelfmoord plegen”. Ze lieten hem echter na slechts anderhalve dag vrij.

Deze informatie heeft opnieuw het gesprek aangewakkerd over wapengeweld en mentale ziektes zoals depressie . Als gevolg hiervan worden er veel misvattingen en onwaarheden verspreid.

Het kan verleidelijk zijn om wapengeweld te wijten aan psychische aandoeningen. Het is een handige zondebok in een tijd waarin wapengeweld en massale schietpartijen echte zorgen zijn. 

Het lost het probleem echter niet op en kan zelfs schadelijk zijn voor mensen die met ernstige psychische aandoeningen leven. Het kan met name het stigma vergroten en mensen ervan weerhouden om erover te praten en hulp te zoeken.

Wat suggereren de statistieken?

Volgens het Gun Violence Archive vonden er in 2022 in de VS meer dan 200 massaschietpartijen plaats, hoewel niet alle schietpartijen dodelijk waren. In 2020 stierven echter meer dan 45.000 mensen aan verwondingen door vuurwapens, waarvan meer dan de helft zelfmoord.  

Het is misschien verrassend, maar in 2016 werd ontdekt dat massaschietpartijen door mensen met een ernstige psychische aandoening minder dan 1% van alle vuurwapengerelateerde moorden vertegenwoordigen. De algehele bijdrage van mensen met een ernstige psychische aandoening aan geweldsmisdrijven was echter slechts 3%.

De meeste mensen met een psychische aandoening zijn niet gewelddadig. Er is bewijs dat suggereert dat er verbanden zijn tussen psychische aandoeningen en een verhoogd risico op geweld. Vaak wordt beweerd dat mentale gezondheidscontroles verplicht zouden moeten zijn voordat iemand een wapen kan kopen. Maar de overgrote meerderheid van de mensen met een psychische aandoening is niet gewelddadig.

Misvattingen kunnen ontstaan ​​door spraakmakende zaken waarin de dader anderen neerschiet om vervolgens het wapen op zichzelf te richten, zoals het bloedbad op Columbine High School, de schietpartij op Virginia Tech en de schietpartij in Las Vegas in 2017. Dit kan komen doordat we zelfmoord ook associëren met psychische aandoeningen.

Het is waar dat massamoordenaars in veel gevallen niet van plan zijn om de aanslag die ze plegen te overleven, of dat nu door zelfmoord is gebeurd of doordat ze door politieagenten zijn gedood. Dit hoeft echter niet per se te duiden op een psychische aandoening. 

“De stigmatisering van geestelijke gezondheid en psychische aandoeningen is niets nieuws en kan door de eeuwen heen en in alle culturen worden getraceerd”, legt Mark Vahrmeyer, AdvDipIntPsy MA, UKCP-geregistreerde integratieve psycholoog, uit. “Mensen met een psychische aandoening zijn op verschillende momenten gezien als zwak, bezeten door de duivel of kwade geesten en, vaak in combinatie met de laatste, als gevaarlijk en gewelddadig.”

“Ondanks de grote verbeteringen in de behandeling van psychische aandoeningen en een steeds opener dialoog over de effecten van psychische aandoeningen door patiënten en professionals, blijkt uit het bewijsmateriaal dat steeds meer mensen bang zijn voor geweld van mensen die geestelijk ziek zijn”, aldus Vahrmeyer.

Waarom maken we deze links?

Het is gemakkelijker om een ​​zondebok te zoeken, of dat nu een psychische aandoening is, videogames of films, of zelfs heavy metalmuziek, omdat we dan iets – of iemand – de schuld kunnen geven. Het geeft ons bijna het gevoel dat we op de een of andere manier weer de controle hebben. 

Wij willen antwoorden na een tragedie

“Het is menselijk om antwoorden te willen en menselijk om een ​​eenvoudig antwoord te zoeken op wat in feite een complexe vraag is: het complexe antwoord houdt ons collectief verantwoordelijk voor de samenleving waarin we allemaal leven en mede creëren; het eenvoudige antwoord dat beweert dat de reden te wijten is aan een psychische aandoening, ontheft ons van introspectie en stelt ons in staat om afstand te nemen tussen de acties van de laatste schutter – de gek – en onszelf”, zegt Vahrmeyer.

“Het is een krachtige psychologische verdediging die ons in staat stelt onze eigen zekerheid te behouden over wie we zijn en de maatschappij waarin we leven.”

Er zijn massale schietpartijen geweest waarbij ernstige psychische aandoeningen een rol speelden, zoals de schietpartij in Tuscon in 2011 – de dader Jared Lee Loughner kreeg na zijn arrestatie de diagnose schizofrenie – maar dit suggereert geenszins een concreter verband tussen psychische aandoeningen en wapengeweld. 

Stigma blijft bestaan

Als je je concentreert op het verband met psychologische problemen, versterk je alleen maar het stigma rondom geestelijke gezondheid en is de kans kleiner dat mensen hulp zoeken, wat leidt tot slechtere resultaten voor de volksgezondheid.

Terwijl sommige psychische aandoeningen misschien meer geaccepteerd worden, zoals depressie en angst, is er nog steeds een sterker stigma rond andere, zoals schizofrenie en bipolaire stoornis . In de nasleep van een massaschietpartij, als mensen verbanden leggen tussen psychische aandoeningen en wapengeweld, kan het resultaat zijn dat mensen geloven dat mensen met ernstige psychische aandoeningen gevaarlijk zijn.

“Door de manier waarop psychische aandoeningen worden bekeken en gestigmatiseerd, kunnen mensen met psychische problemen of een psychische aandoening zich schamen voor hun aandoening, waardoor het voor hen moeilijk wordt om hulp te krijgen. Dit kan op zijn beurt alle andere delen van hun leven beïnvloeden en een neerwaartse spiraal veroorzaken waarbij ze zich niet langer deel voelen van de maatschappij en aan de rand van de maatschappij leven”, zegt Vahrmeyer.

Vahrmeyer vervolgt: “Ze kunnen uiteindelijk worden gezien en gebruikt als zondebokken door politici en de media , met verdere marginalisering. De effecten op het individu zijn net zo groot als op de maatschappij, en zelfs op de staatskas, alleen niet op wapengeweld.”

Uiteindelijk zou het een verspilling van middelen zijn als wetten bedoeld waren om wapengeweld te verminderen en zich richtten op mensen met psychische aandoeningen, aangezien er geen verband is tussen psychische aandoeningen en wapengeweld. Wapens zijn potentieel dodelijk in iemands handen, en er zou uitgebreidere educatie en training vereist moeten zijn voordat er een gebruikt mag worden.

Andere belangrijke aandachtspunten

Andere factoren die veel voorkomen bij massamoordenaars zijn gevoelens van sociale vervreemding, gevoelens van woede en wraak, en het maken van plannen voordat ze hun daad uitvoeren.

Hoewel gevoelens van woede bijvoorbeeld een symptoom kunnen zijn van sommige psychische aandoeningen, betekent dit niet dat alle massaschieters een psychische aandoening hebben. Of, zelfs als een massaschieter een psychische aandoening had, is het onwaarschijnlijk dat dit de enige reden was dat ze de daad pleegden.

Zoals hierboven vermeld, is meer dan de helft van de sterfgevallen door vuurwapens zelfmoord. Dit is iets dat kan bijdragen aan associaties tussen psychische aandoeningen en vuurwapengeweld. Het is echter belangrijk om hier onderscheid te maken tussen geweld tegen anderen en zelfmoord: zelfmoord plegen en andere mensen doden zijn heel verschillend, en zelfmoord plegen betekent niet dat het individu gewelddadig zou zijn geweest tegenover anderen. 

Dus waarom associëren we wapengeweld vaak met psychische aandoeningen in onze gedachten? Deels omdat het een handige zondebok is, en deels omdat we ons gebeurtenissen uit het verleden herinneren waarin psychische aandoeningen een factor waren. We kunnen ook naar nieuwsberichten over gewelddadige handelingen kijken, omdat deze de manier kunnen beïnvloeden waarop we mensen met psychische aandoeningen zien.

Maar uiteindelijk riskeren we door wapengeweld en psychische aandoeningen aan elkaar te koppelen, dat we meer angst creëren en dat het voor mensen die kampen met psychische problemen moeilijker wordt om contact te zoeken.