Sluit deze videospeler
Een dopamine-agonist is een type medicijn dat zich bindt aan dopamine- receptoren in de hersenen en de werking van dopamine nabootst. Dopamine is een belangrijke neurotransmitter die een rol speelt in verschillende mentale functies.
Dopamineniveaus kunnen invloed hebben op stemming, geheugen en gedrag. Dopamineagonisten worden soms gebruikt om aandoeningen te behandelen die verband houden met problemen met dopamine, waaronder schizofrenie en bipolaire stoornis .
Dit artikel legt uit hoe dopamine-agonisten worden gebruikt om psychotische aandoeningen te behandelen. Dit effect wordt het beste geïllustreerd door Abilify (aripiprazol) en Rexulti (brexipiprazol). Deze tweedegeneratie antipsychotische/atypische neuroleptica verschillen van alle andere atypische antipsychotica vanwege de manier waarop ze werken.
Inhoudsopgave
Dopamine-agonisten versus antagonisten
Dopamine is een van de neurotransmitters die zich in de synaptische ruimte bevinden, de ruimte tussen neuronen (zenuwcellen). Dopamine wordt in de synaptische ruimte vrijgegeven door vesikels die zich in het presynaptische neuron bevinden. Deze chemicaliën binden zich vervolgens aan dopaminereceptoren in het postsynaptische neuron.
Beschouw dit als een sleutel-en-slot-effect: dopaminereceptoren zijn sloten die opengaan wanneer de dopamine-‘sleutel’ het slot binnengaat.
Eén verklaring voor schizofrenie is dat er te veel dopamine in de synapsen in bepaalde delen van de hersenen zit. De positieve symptomen van schizofrenie worden gezien als een resultaat van al deze “extra” dopaminemoleculen.
Dopamine-antagonisten
Sommige antipsychotische medicijnen werken als dopamine-antagonisten. Ze binden zich aan de dopamine-receptoren, waardoor dopamine niet meer aan de postsynaptische cel kan binden. En zonder de juiste sleutel, namelijk dopamine, gaat het slot niet open. Dit voorkomt overmatige dopamine-activiteit en helpt enkele symptomen van schizofrenie te verlichten.
Het probleem met deze aanpak is dat de dopamineblokkade overal in de hersenen optreedt, terwijl het dopamine-overschot bij schizofrenie beperkt is tot specifieke delen van de hersenen. Bovendien, bij schizofrenie, terwijl sommige delen van de hersenen onderhevig zijn aan dopamine-overschot, ervaren andere delen in feite een dopamine-tekort.
Dopamine-antagonisten blokkeren niet alleen dopamine-receptoren op plaatsen waar er te veel dopamine aanwezig is, maar ook op plaatsen waar er te weinig dopamine aanwezig is.
Dopamine-antagonisten zijn effectief voor positieve symptomen omdat ze receptoren blokkeren in hersengebieden die te veel dopamine bevatten. Maar dit is de reden waarom deze medicijnen ook de neiging hebben om negatieve symptomen , cognitieve problemen en andere bijwerkingen te vergroten bij patiënten die ze gebruiken.
Dopamine-gedeeltelijke agonisten
Een mogelijke oplossing is om partiële agonisten te gebruiken. Een dopamine-partiële agonist is een molecuul dat zich aan de receptor bindt en deze gedeeltelijk activeert. Zie het als een sleutel die in het slot past, zodat de deur heen en weer kan worden bewogen, maar niet helemaal open kan.
Het effect van een dopamine-partiële agonist is minder dan het volledige effect, maar meer dan een compleet gebrek aan effect, wat gebeurt als een receptor volledig wordt geblokkeerd. Met andere woorden, een gedeeltelijk effect.
Een dopamine-partiële agonist zoals aripiprazol vermindert het effect van overtollige dopamine door ruimte in te nemen op de dopamine-receptoren. Omdat de receptoren slechts gedeeltelijk worden geactiveerd, wordt de dopamine-activiteit geminimaliseerd.
In situaties waarin er te weinig dopamine is om alle beschikbare receptoren te activeren, zal aripiprazol zich daadwerkelijk binden aan onbezette receptoren en het effect ervan nabootsen, zelfs al is het maar gedeeltelijk. Dit kan helpen om het dopamine-effect in synapsen die eerder dopamine-beroofd waren, te versterken.
Afhankelijk van de dopaminespiegels die iemand heeft, kan een dopamine-agonist zoals aripiprazol als een volledige antagonist, een matige antagonist of een gedeeltelijke agonist werken.
Samenvatten
Dopamine-partiële agonisten, zoals aripiprazol, werken als een modulator van dopamine-effecten. Wanneer aanwezig, verminderen deze medicijnen de effecten van zowel dopamine-overschot (door de dopamine-actie te verminderen wanneer er te veel van is) als dopamine-tekort (door de dopamine-actie te verhogen wanneer er te weinig van is).
Soorten dopamine-agonisten
Antipsychotische medicijnen die als dopamine-agonist werken zijn:
- Abilify (aripiprazol)
- Rexulti (brexipiprazol)
De meerderheid van de tweede generatie (atypische) antipsychotica blokkeren de D-2 (dopamine-2) receptoren, maar blokkeren ook serotonine receptoren. Serotonine is een andere neurotransmitter die betrokken is bij stemming.
Antipsychotica van de tweede generatie, zoals Risperdal (risperidon) , Geodon (ziprasidon) en Invega (paliperidon), zijn allemaal krachtige antagonisten van dopamine D2-receptoren, terwijl Clozaril (clozapine) en Seroquel (quetiapine) zwakke D2-antagonisten zijn.
Andere soorten dopamine-agonisten
Er zijn ook andere soorten dopamine-agonist medicijnen die kunnen worden voorgeschreven om medische aandoeningen te behandelen die verband houden met dopamine-activiteit. Sommige dopamine-agonist medicijnen kunnen bijvoorbeeld nuttig zijn bij de behandeling van de ziekte van Parkinson en het rustelozebenensyndroom. Onderzoek heeft ook aangetoond dat cannabidiol (CBD) werkt als een dopamine-partiële agonist en mogelijk antipsychotische effecten heeft.
Toepassingen van dopamine-agonisten
Omdat deze medicijnen de dopamine-activiteit moduleren, kunnen ze nuttig zijn bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen, waaronder schizofrenie en bipolaire stoornis. Deze aandoeningen worden geassocieerd met te veel dopamine-activiteit.
Een te hoge dopamineproductie kan ervoor zorgen dat bepaalde hersengebieden overactief worden. Men denkt dat dit een rol speelt bij symptomen als wanen en hallucinaties .
De FDA heeft aripiprazol ook goedgekeurd voor de behandeling van andere aandoeningen, waaronder gemengde episodes van bipolaire stoornis, langdurige behandeling van bipolaire stoornis, aanvullende behandeling van ernstige depressie , het syndroom van Gilles de la Tourette en symptomen van prikkelbaarheid die geassocieerd worden met autisme.
Het wordt soms ook off-label voorgeschreven om borderline persoonlijkheidsstoornis en verhoogde prolactinespiegels te behandelen die kunnen optreden bij het gebruik van andere antipsychotische medicijnen.
Impact van dopamine-agonisten
Dopamine-agonisten kunnen helpen bij het verlichten van veelvoorkomende symptomen van schizofrenie, waaronder hallucinaties, waanideeën en ongeorganiseerd denken. Onderzoek suggereert dat aripiprazol net zo effectief is als andere antipsychotische medicijnen bij de behandeling van schizofrenie.
Een voordeel van dit medicijn is dat het minder snel extrapiramidale bijwerkingen veroorzaakt dan typische antipsychotica. Het is ook minder snel metabolische veranderingen teweeg te brengen dan andere atypische antipsychotische medicijnen.
Wat zijn extrapiramidale bijwerkingen?
Extrapiramidale bijwerkingen zijn onwillekeurige bewegingen die soms voorkomen bij het nemen van antipsychotische medicatie. Ze komen minder vaak voor bij sommige soorten medicatie, maar alle antipsychotica kunnen deze bijwerkingen veroorzaken.
Mogelijke valkuilen
Dopamine-agonisten kunnen nog steeds bijwerkingen en andere negatieve reacties hebben. Enkele mogelijke bijwerkingen zijn:
- Constipatie
- Slaperigheid
- Extrapiramidale symptomen (EPS) omvatten acathisie, dystonie, parkinsonisme en tardieve dyskinesie
- Hoofdpijn
- Verhoogde glucose
Met aripiprazol is het risico op bepaalde neurologische bijwerkingen zoals episodes van acute spierrigiditeit (dystonie) of onwillekeurige abnormale bewegingsstoornissen (dyskinesie) laag. Dit kan worden gecontrasteerd met antipsychotica die een hoog risico hebben op deze bijwerkingen, die worden geclassificeerd als typisch.
Samenvatten
Typische antipsychotica werken door de meerderheid van de D2-dopaminereceptoren te blokkeren, terwijl atypische antipsychotica dopaminereceptoren en sommige serotoninereceptoren beïnvloeden. Hoewel partiële agonisten zoals aripiprazol een beter veiligheidsprofiel hebben, kunnen mensen bijwerkingen ervaren bij het nemen van deze medicijnen.
Samenvatting
Dopamine-agonisten zoals Abilify en Rexulti kunnen een effectieve optie zijn bij de behandeling van schizofrenie. Deze medicijnen werken door dopamine-receptoren te beïnvloeden om de dopamine-niveaus in het lichaam te helpen moduleren.
Dit kan helpen om sommige psychotische symptomen te verlichten, zoals hallucinaties, waanideeën en gedesorganiseerd denken. Deze medicijnen veroorzaken ook minder snel extrapiramidale symptomen dan andere soorten antipsychotica vanwege hun werkingsmechanisme.