Wat is een schizoaffectieve stoornis?

Wat is een schizoaffectieve stoornis?

Een schizoaffectieve stoornis is een chronische psychische aandoening die symptomen van psychose (bijvoorbeeld hallucinaties en waanideeën ) combineert met symptomen van stemmingsstoornissen (bijvoorbeeld manie en/of depressie). Afhankelijk van het type stemmingssymptomen dat aanwezig is, wordt schizoaffectieve stoornis gediagnosticeerd als bipolair type of depressief type.

De prevalentie van schizoaffectieve stoornis in de bevolking wordt geschat op ongeveer 0,3%, wat minder is dan voor schizofrenie  of stemmingsstoornissen . Onderzoek suggereert dat vrouwen er iets vatbaarder voor zijn, maar mannen ontwikkelen de stoornis meestal op jongere leeftijd. Het wordt meestal voor het eerst gediagnosticeerd tussen de leeftijd van 16 en 30 jaar en is zeldzaam bij kinderen.

Of u nu de diagnose schizoaffectieve stoornis hebt gekregen of u zich zorgen maakt dat iemand die u kent deze stoornis heeft of onlangs de diagnose heeft gekregen, het is belangrijk om de meest voorkomende symptomen te begrijpen, te weten hoe een diagnose wordt gesteld en hoe een behandeling kan helpen de symptomen te verminderen en het dagelijks functioneren te verbeteren.

Symptomen van schizoaffectieve stoornis

Symptomen van schizoaffectieve stoornis zijn doorgaans ernstig en variëren per individu. Ze kunnen grofweg worden onderverdeeld in depressieve symptomen, manische symptomen en schizofreniesymptomen.

Depressieve symptomen

Depressieve symptomen van schizoaffectieve stoornis kunnen psychologisch of fysiek zijn. Psychologische symptomen omvatten:

• Droefheid
• Je waardeloos voelen
• Hopeloosheid
• Rusteloosheid
• Gebrek aan energie
• Verlies van interesse in gebruikelijke activiteiten
• Problemen met concentreren
• Schuld
• Zelfverwijt
• Gedachten over de dood of zelfmoord

Lichamelijke symptomen kunnen zijn:

• Slechte eetlust
• Gewichtsverlies of -toename
• Te veel of te weinig slapen

Manische symptomen

Mensen met een bipolaire schizoaffectieve stoornis kunnen last hebben van manie, wat zowel psychische als lichamelijke symptomen met zich meebrengt.

Psychologische symptomen kunnen zijn:

• Riskant of zelfdestructief gedrag (bijvoorbeeld geld uitgeven, roekeloos rijden, riskante seksuele praktijken)
• Euforie
• Prikkelbare stemming
• Racende gedachten
• Grootheidswaanzin
• Afleidbaarheid

Lichamelijke symptomen kunnen zijn:

• Meer energie en/of activiteit (bijvoorbeeld op het werk, sociaal, seksueel)
• Meer of sneller praten dan normaal
• Verminderde behoefte aan slaap

Psychotische symptomen

Net als de andere groepen symptomen kunnen psychotische symptomen ook worden onderverdeeld in psychologische en fysieke effecten.

Psychologische symptomen kunnen zijn:

• Paranoia
• Waanideeën
• Hallucinaties
• Ongeorganiseerd denken
• Verstoorde communicatie
• Gebrek aan emotie in gezichtsuitdrukkingen en spraak ( negatieve symptomen )
• Lage motivatie ( avolitie )

Lichamelijke symptomen zijn onder meer langzame bewegingen of geen beweging (katatonie) en slechte persoonlijke hygiëne.

Hoewel de hierboven genoemde psychotische symptomen beschrijven hoe een schizoaffectieve stoornis voor een buitenstaander overkomt, is het ook nuttig om te weten hoe deze symptomen aanvoelen voor iemand met deze stoornis.

Ongeorganiseerd denken

Als je last hebt van ongeorganiseerd denken, kun je het gevoel hebben dat je gedachten wazig zijn of dat alles los van elkaar lijkt te staan. Als je praat, kun je je misschien niet meer herinneren waar je het over had, waardoor het voor mensen moeilijk is om te volgen wat je zegt. Je kunt ook het gevoel hebben dat je gedachten niet binnen je controle vallen.

Denken dat je gecontroleerd wordt

Je denkt misschien dat je wordt aangestuurd door externe krachten zoals aliens, God of de duivel. Je hebt misschien het gevoel dat iemand gedachten in je hoofd stopt of dat je gedachten worden verwijderd. Je hebt misschien ook het gevoel dat anderen je gedachten kunnen horen of er toegang toe hebben.

Hallucinaties

Je hoort misschien een of meer stemmen die echt klinken en van buitenaf lijken te komen, maar die niemand anders kan horen. Je begint misschien met ze te praten of doet dingen die ze je vertellen te doen. In feite worden deze stemmen door je hersenen gecreëerd en zijn ze niet echt. 

Waanideeën

Waanideeën zijn dingen waarvan je gelooft dat ze waar zijn, maar die niet door iedereen als echt worden beschouwd. Ze kunnen plotseling beginnen of zich in de loop van de tijd vormen. Soms zijn ze gerelateerd aan de stemmen die je hoort en lijken ze ze op een of andere manier te verklaren.

Meestal zijn waanideeën paranoïde, waarbij je denkt dat mensen tegen je samenzweren of je bespioneren. Je kunt ervoor kiezen om die mensen te vermijden, omdat het heel eng kan aanvoelen.

Zelfmoordgedachten

Zelfmoordgedachten en -gedrag kunnen ook een probleem zijn voor sommige mensen met een schizoaffectieve stoornis. Als iemand die u kent gevaar loopt om zelfmoord te plegen of een ander persoon kwaad te doen, blijf dan bij die persoon terwijl u 112 of uw lokale alarmnummer belt. Het andere alternatief is om de persoon naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp van het ziekenhuis te brengen als u denkt dat u dat veilig kunt doen.

Complicaties van schizoaffectieve stoornis

Er zijn een aantal mogelijke complicaties als gevolg van een schizoaffectieve stoornis, waaronder:

• Gezondheidsproblemen
• Dakloosheid
• Verminderde academische en beroepsmatige functies
• Interpersoonlijke conflicten
• Armoede
• Sociale onthouding
• Middelengebruik
• Zelfmoordgedachten en -pogingen
• Problemen met het naleven van de behandeling
• Werkloosheid

Diagnose van schizoaffectieve stoornis

Schizoaffectieve stoornis overlapt met andere aandoeningen, dus het kan lastig zijn om te diagnosticeren. Soms wordt het onterecht gediagnosticeerd als simpelweg bipolaire stoornis of schizofrenie, daarom is het belangrijk dat professionals in de geestelijke gezondheidszorg een volledige geschiedenis van symptomen hebben voordat ze een diagnose stellen.

De eerste stap bij het diagnosticeren van schizoaffectieve stoornis kan het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek zijn om mogelijke medische bijdragen aan de symptomen uit te sluiten. Afhankelijk van de vermoedelijke diagnose kan dit betekenen dat er bloedonderzoek en hersenscans worden uitgevoerd.

Vervolgens zal een psychiater of psycholoog een klinisch interview afnemen om te bepalen of de symptomen voldoen aan de criteria die zijn uiteengezet in de “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5). Dit omvat een periode van ernstige stemmingsstoornis (depressie of manie) en ten minste twee van de volgende schizofreniesymptomen (ten minste één van de eerste drie is vereist):

• Waanideeën
• Hallucinaties
• Ongeorganiseerde spraak
• Ongeorganiseerd of katatoon gedrag
• Negatieve psychotische symptomen

Bovendien komen wanen of hallucinaties meestal twee of meer weken voor zonder dat er sprake is van een stemmingsstoornis. De stemmingsklachten moeten ook gedurende het grootste deel van de ziekteduur aanwezig zijn.

Oorzaken van schizoaffectieve stoornis

Onderzoekers weten niet precies wat schizoaffectieve stoornis veroorzaakt. Sommigen stellen echter voor dat het kan voortkomen uit een combinatie van risicofactoren die de ontwikkeling van de hersenen prenataal en gedurende de kindertijd en adolescentie beïnvloeden. Deze omvatten:

• Geboorteafwijkingen
• Hersenchemie en structuur
• Genetica
• Stressfactoren in het leven (overlijden in de familie, verlies van baan, einde huwelijk)
• Psychoactief of psychotropisch drugsgebruik
• Virale infecties, ook in de baarmoeder

Verwante aandoeningen

Mensen met een schizoaffectieve stoornis kunnen ook last hebben van overlappende stoornissen, zoals aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, posttraumatische stressstoornis (PTSS) , angststoornissen en middelen- en alcoholmisbruik.

Een co-occurring disorder kan de symptomen van een schizoaffectieve stoornis verergeren en ervoor zorgen dat iemand minder snel zijn behandelplan volgt. Daarom is een goede diagnose en geïntegreerde behandeling essentieel als het gaat om het omgaan met een dubbele diagnose.

Schizoaffectieve stoornis wordt vaak verward met andere psychische aandoeningen, waaronder schizofrenie en bipolaire stoornis. Dit zijn echter twee afzonderlijke stoornissen, elk met hun eigen diagnostische criteria en behandeling. Hoewel ze veel symptomen delen, is het belangrijkste verschil dat er een prominente stemmingscomponent is bij schizoaffectieve stoornis.

Behandeling van schizoaffectieve stoornis

Behandeling kan mensen met een schizoaffectieve stoornis helpen een bevredigender leven te leiden. Behandeling kan bestaan ​​uit medicatie, therapie of ziekenhuisopname, afhankelijk van de specifieke symptomen.

Medicatie

Medicijnen zoals stemmingsstabilisatoren (bijv. lithium), antipsychotica (bijv. paliperidon) en antidepressiva (bijv. fluoxetine) kunnen worden voorgeschreven voor verschillende aspecten van schizoaffectieve stoornis. Het nemen van antipsychotische medicatie zal helpen hallucinaties en waanbeelden te verminderen, ongeorganiseerd denken te verminderen en agitatie te verzachten.

Vaak moeten mensen met een schizoaffectieve stoornis de rest van hun leven medicijnen slikken

Therapie

Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), gezinstherapie, groepstherapie of vaardigheidstraining kunnen worden gebruikt om schizoaffectieve stoornissen te behandelen.

Tijdens de therapie kan iemand met een schizoaffectieve stoornis meer te weten komen over zijn of haar ziekte, doelen stellen, bepalen hoe hij of zij met dagelijkse problemen om moet gaan, vaardigheden ontwikkelen om met anderen om te gaan, op zoek gaan naar een baan en levensvaardigheden oefenen, zoals het beheren van financiën, het onderhouden van het huis en persoonlijke verzorging.

Familieleden kunnen deelnemen aan therapie om te leren hoe ze hun dierbaren het beste kunnen ondersteunen.

Ziekenhuisopname

In het geval van een acute psychotische episode, suïcidale gedachten of bedreigingen voor anderen, kan behandeling in een ziekenhuis noodzakelijk zijn. Er is helaas geen genezing voor schizoaffectieve stoornis en langdurige behandeling en management zijn vaak vereist.

Medicatie en therapie kunnen echter helpen om symptoomterugval en verstoring van iemands leven en de levens van de mensen om hen heen te verminderen. Daarom is het belangrijk dat ze contact houden met een psychiater om ervoor te zorgen dat hun behandelregime optimaal is.

Wanneer u hulp moet zoeken

Als iemand die je kent symptomen van een schizoaffectieve stoornis vertoont, kan het lastig zijn om te weten hoe je kunt helpen. Je kunt proberen om met je vriend of familielid te praten, maar je kunt ze ook niet dwingen om behandeling te zoeken. Probeer in plaats daarvan aanmoediging en praktisch advies te bieden, zoals het opzoeken van nummers van artsen die je kunt bellen of het onderzoeken van mogelijkheden om behandeling te krijgen in de gemeenschap.

Bovendien kunnen mensen met deze stoornis losgekoppeld zijn van de realiteit. In het geval dat de persoon worstelt met de basisbehoeften van het leven, zoals voedsel en onderdak, of als er dreigende veiligheidsproblemen zijn, kunt u 112 bellen en vragen om die persoon te laten evalueren voor behandeling.

Een woord van Verywell

Als u de diagnose schizoaffectieve stoornis hebt gekregen, is het belangrijk om te leren opmerken wanneer uw symptomen verergeren en dat u mogelijk in een nieuwe episode terechtkomt. Niet kunnen slapen of gevoelens van paranoia kunnen een signaal zijn dat dit gebeurt. Als u merkt dat de symptomen toenemen, is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken bij uw arts of een andere professional in de geestelijke gezondheidszorg.