Jak przewodzić: 6 stylów i ram przywództwa

Style przywództwa to klasyfikacje sposobu, w jaki osoba zachowuje się podczas kierowania, motywowania, kierowania i zarządzania grupami ludzi. Istnieje wiele stylów przywództwa. Niektóre z najszerzej omawianych to: autorytarny (autokratyczny), partycypacyjny (demokratyczny), delegujący (laissez-faire), transformacyjny, transakcyjny i sytuacyjny.

Wielcy liderzy mogą inspirować ruchy polityczne i zmiany społeczne. Mogą również motywować innych do działania, tworzenia i innowacji. Gdy zaczniesz rozważać niektóre osoby, które uważasz za wielkich liderów , możesz od razu zauważyć, że często występują ogromne różnice w sposobie, w jaki każda osoba przewodzi.

Na szczęście naukowcy opracowali różne teorie i ramy, które pozwalają nam lepiej rozpoznawać i rozumieć te różne style przywództwa.

Style przywództwa Lewina

W 1939 roku grupa badaczy pod przewodnictwem psychologa Kurta Lewina postawiła sobie za cel zidentyfikowanie różnych stylów przywództwa.  Podczas gdy dalsze badania pozwoliły na wyodrębnienie bardziej odrębnych typów przywództwa, to właśnie to wczesne badanie miało duży wpływ i ustanowiło trzy główne style przywództwa, które stały się punktem wyjścia dla bardziej zdefiniowanych teorii przywództwa.

W badaniu Lewina uczniowie zostali przydzieleni do jednej z trzech grup z autorytarnym, demokratycznym lub laissez-faire liderem. Następnie dzieci zostały poprowadzone w projekcie artystycznym i rzemieślniczym, podczas gdy badacze obserwowali zachowanie dzieci w odpowiedzi na różne style przywództwa. Badacze odkryli, że demokratyczne przywództwo było najskuteczniejsze w inspirowaniu zwolenników do dobrych wyników.

Jakim jesteś liderem? Zrób quiz

Jeśli ciekawi Cię Twój styl przywództwa, ten szybki i darmowy quiz na temat przywództwa pomoże Ci określić, jakim typem lidera jesteś:

Przywództwo autorytarne (autokratyczne)

Przywódcy autorytarni, znani również jako przywódcy autokratyczni, jasno określają oczekiwania dotyczące tego, co należy zrobić, kiedy należy to zrobić i jak należy to zrobić. Ten styl przywództwa jest silnie skoncentrowany zarówno na dowodzeniu przez przywódcę, jak i na kontroli nad zwolennikami. Istnieje również wyraźny podział między przywódcą a członkami. Przywódcy autorytarni podejmują decyzje niezależnie, z niewielkim lub żadnym udziałem reszty grupy.

Badacze odkryli, że podejmowanie decyzji było mniej kreatywne pod autorytarnym przywództwem.  Lewin doszedł również do wniosku, że trudniej jest przejść ze stylu autorytarnego do demokratycznego niż odwrotnie. Nadużywanie tej metody jest zwykle postrzegane jako kontrolujące, apodyktyczne i dyktatorskie.

Przywództwo autorytarne najlepiej sprawdza się w sytuacjach, w których jest mało czasu na grupowe podejmowanie decyzji lub w których lider jest najbardziej kompetentnym członkiem grupy. Autokratyczne podejście może być dobre, gdy sytuacja wymaga szybkich decyzji i zdecydowanych działań. Jednak ma tendencję do tworzenia dysfunkcyjnych, a nawet wrogich środowisk, często stawiając zwolenników przeciwko dominującemu liderowi.

Przywództwo partycypacyjne (demokratyczne)

Badanie Lewina wykazało, że przywództwo partycypacyjne, znane również jako przywództwo demokratyczne, jest zazwyczaj najskuteczniejszym stylem przywództwa. Przywódcy demokratyczni oferują wskazówki członkom grupy, ale również uczestniczą w grupie i pozwalają na wkład innych członków grupy. W badaniu Lewina dzieci z tej grupy były mniej produktywne niż członkowie grupy autorytarnej, ale ich wkład był wyższej jakości.

Liderzy partycypacyjni zachęcają członków grupy do uczestnictwa, ale zachowują ostatnie słowo w procesie podejmowania decyzji. Członkowie grupy czują się zaangażowani w proces i są bardziej zmotywowani i kreatywni. Liderzy demokratyczni mają tendencję do sprawiania, że ​​zwolennicy czują się ważną częścią zespołu, co pomaga w budowaniu zaangażowania w cele grupy.

Przywództwo delegowane (Laissez-Faire)

Lewin odkrył, że dzieci pod przywództwem delegującym, znanym również jako przywództwo laissez-faire, były najmniej produktywne ze wszystkich trzech grup. Dzieci z tej grupy stawiały również większe wymagania liderowi, wykazywały niewielką współpracę i nie były w stanie pracować samodzielnie.

Liderzy delegacyjni oferują członkom grupy niewielkie lub żadne wskazówki i pozostawiają im podejmowanie decyzji. Chociaż ten styl może być przydatny w sytuacjach, w których biorą udział wysoko wykwalifikowani eksperci, często prowadzi do słabo zdefiniowanych ról i braku motywacji.

Lewin zauważył, że przywództwo typu laissez-faire skutkowało powstawaniem grup, którym brakowało kierunku, a członkowie obwiniali się nawzajem o błędy, odmawiali brania na siebie osobistej odpowiedzialności, robili mniejsze postępy i wykonywali mniej pracy.

Obserwacje na temat stylów przywództwa Lewina

W swojej książce  The Bass Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications Bass i Bass zauważają, że przywództwo autorytarne jest często przedstawiane wyłącznie w negatywnych, często dezaprobujących kategoriach. Przywódców autorytarnych często opisuje się jako kontrolujących i ograniczonych, jednak pomija się w ten sposób potencjalne korzyści wynikające z podkreślania zasad, oczekiwania posłuszeństwa i brania odpowiedzialności.

Chociaż autorytarne przywództwo z pewnością nie jest najlepszym wyborem w każdej sytuacji, może być skuteczne i korzystne w przypadkach, gdy zwolennicy potrzebują wielu wskazówek, a zasady i standardy muszą być przestrzegane co do joty. Inną często pomijaną zaletą stylu autorytarnego jest zdolność do utrzymania poczucia porządku.

Bass i Bass zauważają, że przywództwo demokratyczne jest zazwyczaj skoncentrowane na zwolennikach i stanowi skuteczne podejście, gdy staramy się utrzymać relacje z innymi. Ludzie pracujący pod wodzą takich liderów zazwyczaj dobrze się dogadują, wspierają się nawzajem i konsultują z innymi członkami grupy przy podejmowaniu decyzji.

Dodatkowe style i modele przywództwa

Oprócz trzech stylów zidentyfikowanych przez Lewina i jego współpracowników, badacze opisali wiele innych charakterystycznych wzorców przywództwa. Kilka z najbardziej znanych to:

Przywództwo transformacyjne

Przywództwo transformacyjne jest często identyfikowane jako jeden z najskuteczniejszych stylów. Styl ten został opisany po raz pierwszy pod koniec lat 70. XX wieku, a później rozszerzony przez badacza Bernarda M. Bassa. Przywódcy transformacyjni są w stanie motywować i inspirować zwolenników oraz kierować pozytywnymi zmianami w grupach.

Ci liderzy są zazwyczaj emocjonalnie inteligentni , energiczni i pełni pasji. Nie tylko są oddani pomaganiu organizacji w osiąganiu jej celów, ale także pomaganiu członkom grupy w realizacji ich potencjału.

Badania pokazują, że ten styl przywództwa skutkuje wyższą wydajnością i większym zadowoleniem grupy niż inne style przywództwa. Jedno z badań wykazało również, że przywództwo transformacyjne prowadzi do większego dobrostanu wśród członków grupy.

Przywództwo transakcyjne

Styl przywództwa transakcyjnego postrzega relację lider-podążający jako transakcję. Akceptując stanowisko jako członek grupy, jednostka zgadza się słuchać lidera. W większości sytuacji dotyczy to relacji pracodawca-pracownik, a transakcja koncentruje się na tym, że podwładny wykonuje wymagane zadania w zamian za wynagrodzenie pieniężne.

Jedną z głównych zalet tego stylu przywództwa jest to, że tworzy on jasno zdefiniowane role. Ludzie wiedzą, co muszą zrobić i co otrzymają w zamian. Ten styl pozwala liderom oferować wiele nadzoru i wskazówek, jeśli jest to konieczne.

Członkowie grupy mogą być również zmotywowani do dobrej pracy, aby otrzymać nagrody. Jedną z największych wad jest to, że styl transakcyjny ma tendencję do tłumienia kreatywności i nieszablonowego myślenia.

Przywództwo sytuacyjne

Teorie sytuacyjne przywództwa podkreślają znaczący wpływ otoczenia i sytuacji na przywództwo. Style przywództwa Hersey’a i Blancharda są jedną z najbardziej znanych teorii sytuacyjnych. Po raz pierwszy opublikowany w 1969 r., model ten opisuje cztery podstawowe style przywództwa, w tym:

1. Mówienie : Mówienie ludziom, co mają robić
2. Sprzedaż : Przekonywanie obserwatorów do przyjęcia ich pomysłów i przesłań
3. Uczestniczenie : umożliwienie członkom grupy odgrywania bardziej aktywnej roli w procesie podejmowania decyzji
4. Delegowanie : przyjęcie podejścia polegającego na nieingerowaniu w przywództwo i umożliwienie członkom grupy podejmowania większości decyzji

Później Blanchard rozszerzył oryginalny model Hersey’a i Blancharda, aby podkreślić, w jaki sposób poziom rozwoju i umiejętności uczniów wpływa na styl, który powinien być stosowany przez liderów. Model stylów przywództwa SLII Blancharda opisał również cztery różne style przywództwa:

1. Kierowanie : wydawanie poleceń i oczekiwanie posłuszeństwa, ale oferowanie niewielkiego przewodnictwa i pomocy
2. Coaching : wydawanie wielu poleceń, ale także udzielanie dużego wsparcia
3. Wspierający : oferujący dużo pomocy, ale bardzo mało wskazówek
4. Delegowanie : oferowanie niewielkiego kierownictwa lub wsparcia