Jak radzić sobie ze śmiercią i umieraniem w miarę starzenia się

Niezależnie od tego, czy stajesz w obliczu końca swojego życia, czy utraty bliskiej osoby , śmierć jest pewną częścią życia, z którą każdy się zmierzy. Mimo to świadomość, że jest nieunikniona, nie oznacza, że ​​będziesz przygotowany na radzenie sobie ze śmiercią i smutkiem, który po niej następuje.

Paradoks życia polega na tym, że zdrowe starzenie się i zwiększona długowieczność oznaczają, że będziesz mieć więcej doświadczeń ze śmiercią w ciągu swojego życia.  Wraz z wiekiem starzeją się również ludzie wokół nas. Z czasem wiele osób, które znamy i o które się troszczymy, zachoruje na przewlekłe lub śmiertelne choroby. Niektóre z nich umrą w trakcie naszego życia.

Chociaż śmierć jest naturalną częścią życia i nieuniknioną konsekwencją starzenia się, nie oznacza to, że nie będzie miała ona na Ciebie głębokiego wpływu. W rzeczywistości ciągła ekspozycja na śmierć jest jednym z powodów, dla których depresja jest powszechna u osób starszych. 

Jednak świadomość, że śmierć w końcu dotknie twojego życia w jakiś sposób, oznacza, że ​​możesz być proaktywny w uczeniu się radzenia sobie z procesem umierania i żałoby. Chociaż możesz nie być w stanie przewidzieć, jak będziesz się czuć, doświadczając żałoby (o swoim własnym życiu lub życiu kogoś innego), posiadanie systemu wsparcia i umiejętności niezbędnych do dbania o swoje zdrowie psychiczne zapewni ci solidną podstawę do pracy.

Obserwuj teraz : Apple Podcasts / Spotify / Google Podcasts / Amazon Music

Uczucia dotyczące śmierci

Niektórzy ludzie zdają się być z natury bardziej pogodzeni ze śmiercią, niezależnie od tego, czy następuje ona przedwcześnie, czy następuje pod koniec długiego życia.  uważają, że proces umierania jest trudny do zniesienia, niezależnie od tego, ile mają lat lub jak często doświadczają śmierci bliskiej osoby.

Podczas gdy Twoja wyjątkowa osobowość i doświadczenia wpływają na to, jak myślisz i czujesz o śmierci, istnieją również inne czynniki. Na przykład kultura, w której zostałeś wychowany, a także ta, w której żyjesz w danym momencie, ukształtuje Twoje przekonania i postrzeganie śmierci.  Sposób, w jaki inni ludzie w Twoim życiu postrzegają i reagują na żałobę, również wpłynie na Twoje uczucia.

Kiedy mówimy o radzeniu sobie ze śmiercią i umieraniem, należy wziąć pod uwagę kilka składników tego procesu. Oprócz doświadczenia emocjonalnego istnieją również elementy duchowe lub egzystencjalne, a także fizyczne aspekty śmierci (szczególnie jeśli jesteśmy w sytuacji konfrontacji z własną śmiertelnością).

Każdy element procesu umierania wymaga innego zestawu narzędzi do radzenia sobie, ale posiadanie umiejętności niezbędnych do podejścia do każdego aspektu indywidualnie pomoże Ci przejść przez Twoje wyjątkowe doświadczenie żałoby.

Aspekty fizyczne

To, jak śmierć wygląda i jak ją odczuwamy w ciele, zależy od przyczyny leżącej u jej podłoża. Czas trwania śmierci, to, czy powoduje ból lub inne objawy, a nawet wygląd ciała w trakcie procesu, będzie się różnić.

Czasami fizyczny proces umierania jest szybki i praktycznie bezbolesny — jak w przypadku nagłego wypadku, który powoduje śmiertelny uraz. W innych przypadkach, takich jak rak, śmierć może być długotrwałym procesem, który wymaga stałej opieki w celu opanowania bólu.

Chociaż oś czasu i doświadczenie mogą się różnić u różnych osób, etapy fizjologicznego procesu umierania są dość spójne. Aby śmierć nastąpiła, pewne układy w ciele muszą przestać działać. 

Jeśli ktoś ulegnie śmiertelnemu wypadkowi samochodowemu, może umrzeć od razu z powodu urazu ważnych organów. Na przykład, jeśli w grę wchodzą kręgosłup i czaszka, uszkodzenie mózgu może spowodować utratę przytomności, odcięcie dopływu krwi do ciała i przerwanie komunikacji między mózgiem a ważnymi organami.

Osoba umierająca może zacząć jeść i pić mniej lub w ogóle przestać przyjmować pokarm. Im bliżej śmierci, tym oddech osoby staje się płytszy, czasami wydając wyraźny dźwięk „grzechotania”. 

Niezależnie od tego, czy następuje to stopniowo czy nagle, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdza, że ​​śmierć kliniczna występuje, gdy wszystkie podstawowe funkcje organizmu (w tym aktywność mózgu, przepływ krwi i oddychanie) ustają.  

Opieka nad osobami w stanie terminalnym

Priorytetem będzie zajęcie się fizycznym bólem i dyskomfortem związanym ze śmiercią. Chociaż rozmowy na temat opieki nad końcem życia mogą być trudne, ważne jest, abyś Ty i Twoi bliscy omówili preferencje, zanim nadejdzie czas. 

Wybór interwencji, moment ich rozpoczęcia i czas ich stosowania zależą od preferencji osoby umierającej, a także od zaleceń lekarzy sprawujących nadzór nad opieką nad nią pod koniec życia. 

Jeśli opiekujesz się osobą umierającą, Twoje odczucia dotyczące fizycznej strony tego procesu prawdopodobnie zależeć będą od Twoich zmysłów: tego, co widzisz, słyszysz, czujesz i czego możesz dotknąć.

Na przykład, jeśli delikatnie myjesz twarz bliskiej Ci osoby, możesz zauważyć, że jest ona bardzo blada, a jej skóra jest wilgotna. Jeśli przeniesiesz bliską Ci osobę, aby zmienić jej pościel, możesz zauważyć, że dolna część jej ciała jest odbarwiona, niemal jak siniaki, z powodu zbierającej się krwi. 

Osoba umierająca czasami traci kontrolę nad jelitami i układem moczowym, co może powodować widzenie, zapachy i dźwięki, z którymi możesz mieć trudności. Jeśli osoba jest przytomna, gdy dochodzi do takich wypadków, odczucia fizyczne prawdopodobnie będą dla niej nieprzyjemne lub niepokojące. 

Istnieją również inne widoki i zapachy związane ze śmiercią, których możesz doświadczyć po raz pierwszy. Powinieneś wiedzieć, że chociaż są one naturalną częścią procesu umierania, to normalne jest również, że sprawiają, że czujesz strach, smutek, a nawet odrazę. 

Jeśli czujesz się przytłoczony koniecznością zapewnienia opieki fizycznej bliskiej osobie umierającej, możesz rozważyć zatrudnienie współczującego i przeszkolonego pracownika hospicjum lub pielęgniarki prywatnego hospicjum, która pomoże Twojej rodzinie.

Aspekty emocjonalne

To, jak odczuwasz śmierć, czy to kogoś innego, czy swoją własną, jest wyjątkowe dla ciebie i wynika z twoich doświadczeń i przekonań. Ostatecznie istnieją pewne wspólne uczucia, których ludzie doświadczają w procesie śmierci i umierania.

Ustanowione etapy żałoby są często przywoływane, choć nie muszą być ściśle przestrzegane. Możesz chcieć myśleć o nich jako o nieliniowym przewodniku lub mapie drogowej.

Chociaż poszczególne etapy żałoby niekoniecznie będą przebiegać w tej samej kolejności ani z tą samą intensywnością, istnieją określone emocje, które zwykle wiążą się ze śmiercią i umieraniem. 

Zaprzeczenie i izolacja, gniew, targowanie się, depresja i akceptacja są powszechnie uznawane za podstawowe elementy emocjonalne procesu żałoby.  Niektórzy ludzie doświadczają tych emocji po kolei, ale możliwe jest również, że ludzie powracają do poszczególnych etapów lub spędzają więcej czasu na jednym etapie niż na drugim. 

Odmowa

Początkowy etap żałoby jest uważany za zaprzeczenie, w którym osoba zmaga się lub odmawia zrozumienia, że ​​bliska osoba umiera. Mogą zrobić wiele, aby zignorować rzeczywistość sytuacji lub nawet omówić ją z bliskimi lub lekarzami. Faza zaprzeczenia żałoby jest często natychmiastową reakcją, a osoba zaczyna przez nią przechodzić, gdy tylko będzie miała czas na przetworzenie informacji.

Gniew

Kiedy człowiek osiąga etap gniewu, może doświadczać i wyrażać te uczucia wewnętrznie, zewnętrznie lub na oba sposoby. Może być zły, ponieważ czuje, że nie jest gotowy na śmierć lub że na nią „nie zasługuje”.

Mogą przetwarzać te gniewne uczucia wewnętrznie i woleć unikać interakcji z innymi. Osoba może również wyładowywać swój gniew na ludziach wokół siebie, w tym na przyjaciołach, rodzinie, a nawet lekarzach i pielęgniarkach. 

Targowanie się

Ostatecznie większość ludzi przechodzi do etapu targowania się. Jeśli są religijni, osoba może poprosić swoją wyższą moc o uratowanie życia. Mogą się modlić i obiecać „być dobrymi” lub „lepszymi”, jeśli tylko Bóg ich oszczędzi. 

Rozmowy z innymi osobami w trakcie etapu negocjacji w żałobie mogą obejmować wiele stwierdzeń zaczynających się od słów „Gdyby tylko…”. Komentarze te mogą być skierowane do tego, co dana osoba chciałaby zmienić w przeszłości ( „Gdybym tylko nie zaczął palić…” ) lub skupiać się na rzeczach, których, jak sobie uświadamia, będzie jej brakować ( „Gdybym tylko mógł dożyć chwili, w której dorastają moje wnuki…” ).

Depresja

Większość ludzi doświadcza depresji w pewnym momencie procesu umierania i żałoby, choć może ona przybierać różne formy. Gdy ktoś radzi sobie ze śmiercią bliskiej osoby, okres żałoby jest oczekiwaną reakcją na tę stratę. 

Alternatywnie, gdy osoba jest w trakcie umierania, żałoba jest wyprzedzająca. Żal antycypacyjny może obejmować więcej niż tylko utratę życia; gdy śmierć jest coraz bliżej i staje się bardziej zależna od innych, osoba może opłakiwać utratę niezależności i tożsamości. 

Przyjęcie

Ostatnim etapem żałoby jest akceptacja. Chociaż zwykle opisuje się go jako stan „pogodzenia się” ze śmiercią, niekoniecznie oznacza to, że jest to łatwy etap i że osoba, która go osiągnie, poczuje ulgę lub nie będzie się bała.

W rzeczywistości nie jest niczym niezwykłym, że ktoś w ostatnim etapie żałoby nie czuje zupełnie nic , a to odrętwienie może pomóc mu poradzić sobie ze śmiercią.

Wsparcie rodziny i przyjaciół na każdym etapie procesu żałoby może zapewnić wskazówki i pocieszenie, ale w obliczu straty nierzadko zdarza się również, że szukamy profesjonalnej pomocy. 

Ludzie często zwracają się do poradni żałobnych, grup wsparcia i duchownych o pomoc w przetworzeniu i poradzeniu sobie ze stratą. 

Zmiany społeczne

Innym emocjonalnym aspektem umierania jest koncepcja „śmierci społecznej”, która może rozpocząć się na długo przed tym, zanim dana osoba doświadczy jakichkolwiek fizycznych oznak zbliżającej się śmierci.  ktoś wie, że prawdopodobnie umrze w określonym czasie, na przykład po otrzymaniu diagnozy nowotworu w stadium terminalnym, nieuchronnie wpływa to na jego życie społeczne.

W niektórych przypadkach osoba wycofuje się od innych. Jeśli jest bardzo chora, może być zmuszona do opuszczenia pracy lub szkoły i w rezultacie może stracić kontakty społeczne. Może również izolować się od przyjaciół i rodziny, próbując „pogodzić się” ze swoją nieuchronną śmiercią i poświęcić czas na refleksję nad swoim życiem.

Przyjaciołom i bliskim może być trudno zaakceptować rzeczywistość śmierci (szczególnie, gdy przypomina im ona o ich własnej śmiertelności) i mogą unikać sytuacji, które zmuszają ich do konfrontacji z nią. 

To, czy dana osoba ma szerszą sieć wsparcia społecznego, również ma znaczenie. Ludzie mieszkający na terenach wiejskich lub daleko od swoich rodzin mogą nie mieć wielu zasobów społecznych i mogą nie czuć się na tyle dobrze, aby podróżować gdzie indziej.

Podobnie osoby starsze mieszkające w ośrodkach opieki długoterminowej i domach opieki mogą przez lata doświadczać „śmierci społecznej”, jeśli rzadko mają gości.  Jeśli opiekujesz się osobą umierającą, wsparcie społeczne jest ważną częścią troski o siebie w trakcie całego procesu. 

Stres opiekuna

Jeśli nigdy nie znalazłeś się w sytuacji, w której musiałeś myśleć o śmierci, możesz czuć się przytłoczony potrzebą uporządkowania uczuć związanych zarówno ze stratą bliskiej osoby, jak i przypomnieniem sobie, że pewnego dnia umrzesz. 

Jeśli w przeszłości doświadczyłeś śmierci kogoś bliskiego, troska o bliską osobę przechodzącą przez ten proces może przywołać stare wspomnienia i smutek. Podczas gdy potrzeby bliskiej osoby, która umiera, mogą czasami wydawać się wymagające, pamiętaj, że Twoje własne dobro jest nadal Twoim priorytetem.

Jeśli jesteś w dobrej kondycji emocjonalnej i fizycznej, będziesz mieć energię, siłę, skupienie i cierpliwość, aby być w pełni obecnym przy umierającej bliskiej osobie i zająć się jej potrzebami. Mimo to nie jest łatwo radzić sobie ze śmiercią bliskiej osoby i być jej opiekunem, dlatego ważne jest, aby również dbać o siebie i uzyskać pomoc.

Aspekty duchowe i egzystencjalne

Potrzeby religijne i duchowe w trakcie procesu umierania są kwestią indywidualną, ale nawet ktoś, kto przez całe życie nie angażował się w sprawy religijne ani duchowe, może zacząć głębiej zastanawiać się nad tymi koncepcjami, gdy stanie w obliczu śmierci. 

Kiedy mówimy o myśleniu o życiu na większą skalę, nazywamy to myśleniem egzystencjalnym lub czasami kryzysem egzystencjalnym. Każda poważna zmiana lub trauma , w tym poważna choroba lub uraz, śmierć i żałoba, mogą wywołać te myśli i uczucia.

Mogą rozmyślać o decyzjach, które podjęli w swoim życiu, kwestionować swoje wybory i zmagać się z poczuciem winy za rzeczy, które powiedzieli lub zrobili. Mogą pytać „Co by było, gdyby?” i próbować wyobrazić sobie, jak ich życie mogłoby potoczyć się inaczej. 

W zależności od swoich przekonań duchowych i religijnych, osoba może chcieć poczuć się bliżej swojej wyższej mocy. Może chcieć częściej uczestniczyć w nabożeństwach religijnych lub mieć odwiedzającego ją przywódcę duchowego, aby zapewnić jej wskazówki i pocieszenie. 

Z drugiej strony, jeśli zmagają się ze złością na temat swojej śmierci, mogą czuć się oddaleni od swojego duchowego centrum i mogą nie chcieć angażować się w praktykę religijną. Jeśli religia danej osoby ma tradycje dotyczące umierania, może ona chcieć zacząć brać w nich udział.

Mogą również chcieć omówić, w jaki sposób chcieliby, aby ich życie duchowe odzwierciedlało się w trakcie procesu umierania i w okresie po nim. Należy również wziąć pod uwagę duchowe i egzystencjalne potrzeby osób opiekujących się bliskimi, którzy umierają. 

Podobnie jak osoba umierająca może szukać pocieszenia u przywódców religijnych lub w tekstach religijnych, tak osoby, które się nimi opiekują, mogą odnieść korzyść ze zwrócenia się do swojej wspólnoty duchowej lub religijnej.

Aspekty praktyczne

Chociaż może to nie być priorytetem dla kogoś, zajęcie się praktycznymi aspektami śmierci, umierania i żałoby jest ważną częścią procesu. Jest to również coś, co można zaplanować z wyprzedzeniem.

Gdy Ty i Twoi bliscy szczerze opowiecie o swoich preferencjach, możecie zaangażować w to specjalistów, takich jak księgowi, dyrektorzy zakładów pogrzebowych, prawnicy, lekarze i inni pracownicy służby zdrowia, aby mieć pewność, że Wasze życzenia zostaną uszanowane.

Chociaż rozmowa i dokumentacja mogą być przytłaczające, a wymagania będą zależeć od miejsca zamieszkania, istnieje wiele zasobów, które pomogą Ci zacząć. Po wykonaniu zadania, miejmy nadzieję, poczujesz się pewnie, że masz wszystko, czego potrzebujesz, aby proces był jak najłatwiejszy, gdy nadejdzie czas.

Stworzenie systemu wsparcia przyjaciół, sąsiadów i społeczności gwarantuje, że będziesz przygotowany na czas, który pozostał Ci z ukochaną osobą. W tym czasie Twoje myśli będą prawdopodobnie dalekie od prania i zakupów spożywczych, ale te praktyczne kwestie nadal muszą zostać rozwiązane.

Jeśli ktoś pomoże Ci w sprzątaniu i przygotowywaniu posiłków, będziesz mógł skupić swój czas i energię na tym, by być z bliską Ci osobą w jej ostatnich dniach.

Słowo od Verywell

Wszyscy będziemy mieć doświadczenia ze śmiercią, ale nie wszyscy będziemy doświadczać śmierci i umierania w ten sam sposób. Nasze wyjątkowe doświadczenia mogą się nawet zmieniać wraz z wiekiem i częstszym stawaniem twarzą w twarz ze śmiercią.

Nasze odczucia związane ze śmiercią, nasze potrzeby i pragnienia w trakcie umierania oraz sposób, w jaki przeżywamy żałobę po stracie ukochanej osoby, zależą od naszych przekonań i doświadczeń.

Choć nie zawsze masz wpływ na okoliczności i nie zawsze wiesz na pewno, jak zareagujesz w danej sytuacji, są aspekty procesu umierania, które Ty i Twoja rodzina możecie zaplanować.

Omówienie swoich preferencji dotyczących opieki paliatywnej, stworzenie sieci wsparcia i nawiązanie kontaktu ze swoją wspólnotą duchową to sposoby, dzięki którym możesz stawić czoła śmierci w sposób otwarty i uczciwy.

Niezależnie od tego, czy mierzysz się ze swoją własną śmiertelnością, czy opiekujesz się bliską osobą, która umiera, ważne jest również, aby pamiętać, że nie musisz robić tego sam. Oprócz przyjaciół i rodziny, doradcy ds. żałoby, grupy wsparcia, społeczności religijne i dostawcy opieki zdrowotnej mogą również zapewnić zasoby i wsparcie.