Wat is een paniekaanval?

Wat is een paniekaanval?

Een paniekaanval is een plotseling en intens gevoel van terreur, angst of bezorgdheid, zonder dat er daadwerkelijk gevaar is. De symptomen van een paniekaanval komen meestal plotseling, bereiken binnen 10 minuten hun hoogtepunt en nemen dan af. Sommige aanvallen kunnen echter langer duren of na elkaar optreden, waardoor het moeilijk is om te bepalen wanneer de ene aanval eindigt en de andere begint.

Symptomen van een paniekaanval

Paniekaanvallen komen meestal plotseling opzetten en leiden tot intense gevoelens van angst. Ze duren meestal 10 tot 20 minuten, maar kunnen in sommige gevallen langer duren. De ervaring kan per persoon verschillen, maar enkele van de meest voorkomende symptomen zijn:

• Pijn of ongemak op de borst
• Koude rillingen of een warm gevoel
• Gevoel van verstikking
• Duizelig, onzeker, licht in het hoofd of flauwvallen
• Angst om te sterven
• Angst om de controle te verliezen of gek te worden
• Gevoelens van onwerkelijkheid (derealisatie) of losgekoppeld zijn van zichzelf (depersonalisatie)
• Misselijkheid of buikklachten
• Gevoelloosheid of tintelingen (paresthesieën)
• Hartkloppingen, bonzend hart of versnelde hartslag
• Gevoelens van kortademigheid of verstikking
• Zweten
• Trillen of schudden

Diagnose van paniekaanval

Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5), wordt een paniekaanval gekenmerkt door een “golf van intense angst of intens ongemak die binnen enkele minuten een piek bereikt” en omvat vier of meer van de bovenstaande symptomen. De aanwezigheid van minder dan vier symptomen kan worden beschouwd als een paniekaanval
met beperkte symptomen .

Het is belangrijk om op te merken dat veel mensen een keer of zelfs een paar keer in hun leven een paniekaanval kunnen ervaren, maar geen diagnose van een psychische aandoening krijgen. Om bijvoorbeeld een diagnose van een paniekstoornis te kunnen stellen, moet een persoon terugkerende, onverwachte paniekaanvallen ervaren die niet worden veroorzaakt door de effecten van drugs, alcohol of een andere medische of psychologische aandoening.

Oorzaken van paniekaanvallen

De exacte oorzaken van paniekaanvallen zijn niet bekend, maar er zijn een aantal verschillende factoren waarvan men denkt dat ze een rol spelen. Deze omvatten:

• Hersenchemie
• Genetica en familiegeschiedenis
• Levensstress
• Persoonlijkheid en temperament

Als u gevoeliger bent voor stress of vaak negatieve emoties ervaart, is de kans groter dat u paniekaanvallen krijgt. Mensen met familieleden met angststoornissen hebben mogelijk ook meer kans op paniekaanvallen, wat suggereert dat er een genetische component is. 

Vrouwen hebben ook meer kans dan mannen om angststoornissen te ontwikkelen, zoals paniekstoornissen. Als gevolg hiervan raden experts aan dat vrouwen en meisjes van 13 jaar en ouder worden gescreend op angststoornissen. 

Soorten paniekaanvallen

Een manier om paniekaanvallen in verschillende typen te onderscheiden is als volgt:

• Spontane of ongevraagde paniekaanvallen komen zonder waarschuwing of “uit het niets” voor. Er zijn geen situationele of omgevingsgerelateerde triggers geassocieerd met de aanval. Deze typen paniekaanvallen kunnen zelfs tijdens de slaap voorkomen.
• Situationeel gebonden of cued paniekaanvallen treden op bij daadwerkelijke of verwachte blootstelling aan bepaalde situaties. Deze situaties worden signalen of triggers voor een paniekaanval. Bijvoorbeeld, iemand die bang is voor besloten ruimtes kan een paniekaanval krijgen bij het betreden of denken aan het betreden van een lift.
• Situationeel gepredisponeerde paniekaanvallen treden niet altijd direct op bij blootstelling aan een gevreesde situatie of aanwijzing, maar de persoon ervaart eerder een aanval in dergelijke situaties. Bijvoorbeeld, een persoon die bang is voor sociale situaties maar die niet in elke sociale situatie een paniekaanval ervaart, of die een vertraagde aanval ervaart na een langere periode in een sociale omgeving te zijn geweest.

Behandeling voor paniekaanvallen

Behandeling voor paniekaanvallen kan psychotherapie, medicatie of een combinatie van beide omvatten. Behandelingsopties zijn gericht op het verminderen van de frequentie en intensiteit van deze aanvallen. De behandelingsopties die uw arts aanbeveelt, kunnen afhankelijk zijn van verschillende factoren, waaronder uw diagnose, uw geschiedenis, uw voorkeuren en de ernst van uw symptomen.

Psychotherapie

Er zijn verschillende soorten therapie die gebruikt kunnen worden, maar een aanpak die bekend staat als cognitieve gedragstherapie (CGT) wordt vaak aanbevolen voor paniekaanvallen en angststoornissen. CGT is gericht op het helpen van mensen om de gedachten te identificeren die bijdragen aan gevoelens van angst en bezorgdheid en deze te vervangen door meer behulpzame, realistische gedachten. Door dit proces kunnen mensen leren dat de dingen die deze aanvallen triggeren niet zo beangstigend zijn als ze eerder dachten.

Medicatie

Uw arts kan ook bepaalde medicijnen voorschrijven om bepaalde symptomen te behandelen die mogelijk verband houden met uw paniekaanvallen. Enkele van de medicijnen die u voorgeschreven kunt krijgen, zijn:

• Antidepressiva zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) zoals Zoloft (sertraline) en Prozac (fluoxetine) als u ook symptomen van depressie ervaart
• Medicijnen tegen angst die een dempende werking hebben op het centrale zenuwstelsel, waaronder benzodiazepinen zoals Xanax (alprazolam)

Omgaan met paniekaanvallen

Er zijn ook stappen die u kunt nemen als u een paniekaanval heeft of bang bent dat u er een krijgt. Enkele nuttige strategieën die u kunt proberen zijn:

• Diepe ademhaling : Dit kan helpen om de snelle ademhaling of hyperventilatie te voorkomen die vaak optreedt tijdens een paniekaanval
• Mindfulness : Hierbij gaat het erom dat je jezelf aardt en je meer bewust bent van wat er op dat moment met je lichaam gebeurt.
• Progressieve spierontspanning : hierbij spant en ontspant u de spieren in het hele lichaam. Wanneer u dit regelmatig doet, leert u hoe u een ontspanningsreactie kunt opwekken wanneer u angstig of gestrest bent.
• Visualisatie : Hierbij denk je aan iets dat je kalmerend en ontspannend vindt. Door je deze scène voor te stellen, kun je een ontspanningsreactie opwekken om je angstgevoelens te bestrijden.

Een woord van Verywell

Paniekaanvallen kunnen stressvol zijn, maar er is hulp beschikbaar. Praat met uw arts over uw behandelingsopties en ontdek enkele ontspanningstechnieken die u kunt gebruiken om kalm te blijven wanneer u wordt geconfronteerd met een angstwekkende situatie.