Paniekstoornis Definitie, Oorzaken en Behandeling

Een paniekstoornis is een vorm van angststoornis die wordt gekenmerkt door intense, terugkerende en onverwachte paniekaanvallen.

Angst en bezorgdheid kunnen normale reacties zijn op specifieke situaties en stressvolle gebeurtenissen. Paniekstoornis verschilt van deze normale angst en bezorgdheid omdat het vaak extreem is en uit het niets lijkt te komen.

Een persoon met een paniekstoornis kan symptomen ervaren zoals ernstige angstgevoelens, snelle ademhaling en een snelle hartslag. Mensen met een paniekstoornis kunnen deze aanvallen onverwacht en zonder duidelijke reden ervaren, maar ze kunnen ook worden voorafgegaan door een soort triggerende gebeurtenis of situatie.

Symptomen

Volgens de Anxiety and Depression Association of American ervaren bijna zes miljoen Amerikaanse volwassenen elk jaar de symptomen van een paniekstoornis.  Hoewel een paniekstoornis op elk moment in het leven kan toeslaan, beginnen de symptomen meestal tijdens de late adolescentie of vroege volwassenheid en treffen ze twee keer zoveel vrouwen als mannen.

Veel mensen die met een paniekstoornis leven, beschrijven dat ze het gevoel hebben dat ze een hartaanval krijgen of op het punt staan ​​te sterven, en dat ze een aantal of alle van de volgende symptomen ervaren: 

• Pijn op de borst
• Duizeligheid
• Gevoelens van extreme angst die plotseling en zonder waarschuwing optreden
• Gevoelloosheid in handen en voeten
• Bonzend hart
• Snelle ademhaling
• Zweten
• Bevend
• Zwakte

Diagnose

Om de diagnose paniekstoornis te krijgen, moet een persoon terugkerende en vaak onverwachte paniekaanvallen ervaren , volgens de DSM-5. Bovendien moet er minstens één aanval worden gevolgd door een maand of langer waarin de persoon bang is dat hij of zij meer aanvallen zal krijgen.

Uw zorgverlener zal ook andere mogelijke oorzaken van uw symptomen moeten uitsluiten, waaronder:

• De directe fysiologische effecten van een stof (zoals drugsgebruik of een medicijn) of een algemene medische aandoening
• Een andere psychische stoornis, waaronder sociale fobie of een andere  specifieke fobie , obsessieve-compulsieve stoornis (OCS),  posttraumatische stressstoornis (PTSS) of separatieangststoornis

Vermijdingsgedrag en paniekstoornis

Omdat paniekstoornis er vaak toe leidt dat iemand bepaalde situaties of objecten vermijdt, kan het ook leiden tot de ontwikkeling van  fobieën . Bijvoorbeeld, een persoon met paniekstoornis kan stoppen met het verlaten van het huis om te voorkomen dat hij een aanval krijgt of de controle verliest in het openbaar.

Na verloop van tijd kan deze persoon  agorafobie ontwikkelen , een sterke angst voor situaties buitenshuis waaruit ontsnappen moeilijk kan zijn of waarin geen hulp beschikbaar is als er slopende symptomen ontstaan.

Terwijl eerdere versies van de DSM paniekstoornissen categoriseerden als stoornissen die met of zonder agorafobie voorkwamen, worden in de nieuwste editie van het diagnostisch handboek beide stoornissen als afzonderlijke stoornissen beschreven.

Oorzaken

Hoewel de exacte oorzaken van paniekstoornissen niet helemaal duidelijk zijn, zijn veel deskundigen op het gebied van geestelijke gezondheid ervan overtuigd dat een combinatie van omgevings-, biologische en psychologische factoren een rol spelen:

• Leeftijd : Een paniekstoornis ontwikkelt zich doorgaans tussen de leeftijd van 18 en 35 jaar.
• Geslacht : Volgens het National Institute of Mental Health hebben vrouwen meer dan twee keer zoveel kans op een paniekstoornis dan mannen.
• Genetica : Als u een naaste biologische familielid met een paniekstoornis hebt, is de kans veel groter dat u de aandoening ontwikkelt. Hoewel tot de helft of meer van de mensen met een paniekstoornis geen naaste familieleden met de aandoening heeft.
• Trauma : Het meemaken van een traumatische gebeurtenis, zoals het slachtoffer zijn van fysiek of seksueel misbruik, kan ook het risico op een paniekstoornis vergroten.
• Veranderingen in het leven : Het meemaken van een verandering in het leven of een moeilijke gebeurtenis in het leven, zoals het overlijden van een geliefde, een scheiding, een huwelijk, het krijgen van een kind of het verliezen van een baan, kan ook het risico vergroten

Soorten paniekaanvallen

Er zijn twee hoofdtypen paniekaanvallen: onverwacht en verwacht. Mensen met een paniekstoornis ervaren meestal onverwachte paniekaanvallen, maar sommigen ervaren beide typen.

• Onverwachte paniekaanvallen komen plotseling voor, zonder externe of interne signalen. Met andere woorden, ze lijken “uit het niets” te gebeuren wanneer je je ontspannen voelt.
• Verwachte paniekaanvallen doen zich voor wanneer iemand wordt blootgesteld aan een situatie waarvoor hij of zij angst heeft. Bijvoorbeeld een paniekaanval tijdens het opstijgen van een vliegtuig.

Behandeling

Een paniekstoornis wordt, net als andere angststoornissen, vaak behandeld met psychotherapie, medicatie (antidepressiva of angstremmende middelen) of een combinatie van beide.

Psychotherapie

Psychotherapie voor paniekstoornis kan verschillende benaderingen omvatten, waaronder:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT) kan mensen met een paniekstoornis helpen nieuwe manieren van denken en reageren op angstwekkende situaties te leren. Als onderdeel van het CGT-proces helpen therapeuten cliënten negatieve of nutteloze denkpatronen te identificeren en uit te dagen en deze gedachten te vervangen door meer realistische en behulpzame manieren van denken.
• Bij exposuretherapie worden mensen met een paniekstoornis geleidelijk blootgesteld aan het object en de situatie die een angstreactie uitlokken. Tegelijkertijd worden nieuwe ontspanningstechnieken aangeleerd en geoefend.
• Paniekgerichte psychodynamische psychotherapie (PFPP) is gericht op het blootleggen van onderliggende conflicten en ervaringen die mogelijk van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van paniek en angst bij de persoon .

Medicatie

Medicijnen voor paniekstoornissen  vallen in twee categorieën: antidepressiva en angstremmende medicijnen. 

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) zijn de meest voorgeschreven klasse antidepressiva voor paniekstoornissen, waaronder:

• Paxil (paroxetine)
• Prozac (fluoxetine)
• Celexa (citalopram)
• Zoloft (sertraline)

Benzodiazepinen  zijn een veelvoorkomende klasse van medicijnen tegen angststoornissen die de ernst van paniekaanvallen acuut kunnen helpen verminderen, waaronder:

• Ativan (lorazepam)
• Klonopine (clonazepam)
• Valium  (diazepam)
• Xanax (alprazolam)

Omgaan met

Naast medicatie en psychotherapie zijn er een aantal leefgewoonten die mensen kunnen helpen beter met de symptomen van een paniekstoornis om te gaan.

Kom in beweging

Regelmatige lichaamsbeweging kan niet alleen helpen om stress, angst en stijfheid in het lichaam te verminderen, maar het blijkt ook de frequentie van paniekaanvallen te verminderen. 

Geef prioriteit aan slaap

Slaapstoornissen en paniekstoornis kunnen een vicieuze cirkel zijn. Mensen met een paniekstoornis hebben vaak moeite met slapen en het resulterende slaapgebrek kan leiden tot grotere paniekstoornissymptomen. 

Naast het naleven van een goede slaaphygiëne, is het belangrijk dat u uw zorgverlener vertelt of u last heeft van een slaapstoornis en/of vaker last heeft van paniekaanvallen. 

Let op je dieet

Hoewel er geen magisch dieet bestaat dat uw paniekstoornis geneest, zijn er bepaalde voedingsmiddelen en stoffen die uw angst kunnen verergeren of een paniekaanval kunnen uitlokken, waaronder:

• Alcohol
• Cafeïne
• Mononatriumglutamaat (MSG)
• Geraffineerde suiker

Houd een dagboek bij

Naast het bijhouden van de triggers, kunt u in een paniekaanvaldagboek ook uw symptomen (fysiek en emotioneel) vastleggen. Ook kunt u de copingstrategieën noteren die u hebben geholpen om met die symptomen om te gaan.

Oefen ontspanning

Ontspanningstechnieken kunnen u helpen uw gedachten te vertragen, stress en angst te verlichten en veel van de cognitieve en fysieke symptomen van paniekstoornis tegen te gaan. Hier zijn een paar ontspanningstechnieken die u zelf of met de hulp van een professional in de geestelijke gezondheidszorg kunt proberen:

• Diepe ademhaling
• Mindfulness meditatie 
• Progressieve spierontspanning
• Visualisatie
• Yoga

Zoek hulp

Voor veel mensen kan het stigma dat geassocieerd wordt met paniekstoornis hen ervan weerhouden om steun en behandeling te zoeken. Echter, het krijgen van een goede diagnose en behandeling en het hebben van een solide ondersteuningssysteem van vrienden en familie kan u helpen om uw symptomen te beheersen en u op uw best te voelen.

Als uw dierbare een paniekstoornis heeft, doe dan uw best om hem/haar te steunen en moedig hem/haar aan om behandeling te zoeken. Dat kan psychotherapie, medicatie, zelfhulp of een combinatie van deze opties zijn.