Guido Mieth / Getty Images
Zamknij ten odtwarzacz wideo
Kult celebrytów to ekstremalne uczucie przywiązania do celebryty. Najczęściej stosowaną miarą identyfikacji kultu celebrytów jest Celebrity Attitude Scale, , która sugeruje, że istnieją trzy poziomy tego zjawiska: rozrywkowo-społeczny, intensywnie-osobisty i borderline-patologiczny.
Kult celebrytów krytykowany jest za patologizowanie fanów gwiazd.
Spis treści
Zrozumienie koncepcji kultu celebrytów
Koncepcję relacji paraspołecznych , czyli jednostronnej relacji między widzem a postacią medialną, wprowadzili Donald Horton i R. Richard Wohl w 1956 roku. Naukowcy ci zauważyli, że wzrost liczby mediów, takich jak programy radiowe i telewizja, pozwolił konsumentom rozwinąć iluzję relacji z postaciami, które znali wyłącznie z mediów.
Naukowcy generalnie zgadzają się, że nawiązywanie paraspołecznych relacji z osobistościami medialnymi jest normalne i zdrowe pod względem psychologicznym, jednak kult celebrytów powstał w celu zbadania bardziej problematycznych aspektów przywiązania do sławnych osób.
W 2002 r., w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie i medialne relacje na temat celebrytów i ich życia prywatnego, Lynn McCutcheon i współpracownicy1 koncepcję kultu celebrytów i Celebrity Attitude Scale, aby go zmierzyć. Zasugerowali, że podczas gdy normalne jest, aby dzieci i młodzież intensywnie interesowały się celebrytami i traktowały ich jako wzory do naśladowania, ten „kult celebrytów” powinien zmniejszać się wraz z wiekiem.
Jednak wzrost ilości informacji dostępnych na temat sławnych osób sprawił, że niektórzy dorośli również zaczęli oddawać cześć celebrytom, co zdaniem naukowców może mieć charakter dysfunkcyjny, a w skrajnych przypadkach wręcz patologiczny.
W ciągu 20 lat od pierwszego zaproponowania kultu celebrytów stał się coraz częściej przedmiotem badań. Ponadto, dzięki pojawieniu się mediów społecznościowych , takich jak Instagram i Twitter, ludzie mają większy niż kiedykolwiek dostęp do informacji o sławnych osobach, w tym do postów i wiadomości, które wydają się pochodzić bezpośrednio od samych gwiazd.
Wzrosło uwielbienie celebrytów
W związku z tym Lynn McCutcheon i Mara Aruguete4 , że kult celebrytów znacznie wzrósł w latach 2001–2021, a zaobserwowana przez nie tendencja sprawia, że konieczne są dalsze badania tego zjawiska.
Model absorpcji-uzależnienia
W swojej wstępnej dyskusji na ten temat McCutcheon i współpracownicy1 model absorpcji-uzależnienia w kontekście kultu celebrytów.
Co głosi ten model?
Model ten zakłada, że chociaż większość ludzi będzie szukać informacji o sławnych osobach wyłącznie w celach rozrywkowych, to osoby pozbawione silnej tożsamości osobistej lub znaczących relacji będą próbowały zrekompensować sobie te braki, zagłębiając się w informacje na temat swoich ulubionych gwiazd.
Chociaż pomoże im to ugruntować ich tożsamość i zaspokoić ich potrzeby społeczne w krótkim okresie, model sugeruje, że podobnie jak w przypadku uzależnienia , te osoby rozwiną tolerancję na odczuwane przez siebie pochłonięcie, wymagające od nich posunięcia się do większych ekstremów w poszukiwaniu informacji o ich ulubionej gwieździe, co czasami prowadzi do obsesji i dysfunkcyjnych zachowań, takich jak prześladowanie . Późniejsze badania potwierdziły ten model.
Poziomy uwielbienia celebrytów
Zgodnie z modelem absorpcji-uzależnienia, skala postaw celebrytów obejmuje trzy poziomy kultu celebrytów:
- Poziom rozrywkowo-społeczny , najniższy poziom kultu celebrytów, składa się z osób, które bawią się z gwiazdami i angażują się w interakcje społeczne, takie jak przynależność do fanklubu, w oparciu o swoje zainteresowanie daną gwiazdą.
- Intensywnie osobisty poziom uwielbienia celebrytów charakteryzuje osoby, które mają obsesję na punkcie swoich ulubionych gwiazd i stają się kompulsywne w wyrażaniu emocji związanych z tymi gwiazdami. Około 20% uczestników badań wykazuje ten poziom uwielbienia celebrytów.
- Poziom patologiczny z pogranicza, najwyższy poziom kultu celebrytów, obejmuje osoby, które nie potrafią kontrolować swoich działań lub fantazji związanych z ulubioną gwiazdą. Badania wykazały, że około 3% do 5% uczestników badań znajduje się w tym poziomie kultu celebrytów.
Poziomy te uważa się za progresywne, tzn. osoby, które osiągają poziom graniczny, muszą najpierw przejść przez poziom rozrywkowo-towarzyski, a następnie przez poziom intensywnie-osobisty kultu celebrytów.
W rezultacie, chociaż większość czcicieli celebrytów nigdy nie wychodzi poza poziom rozrywkowo-towarzyski, zgodnie z koncepcją McCutcheona i współpracowników1 każda osoba, która znajdzie się nawet na tym najniższym poziomie, jest potencjalnie narażona na ryzyko niezdrowego zachowania, a ostatecznie
Kult celebrytów i jego wpływ na zdrowie psychiczne
Liczne badania wykazały, że kult celebrytów wiąże się ze słabym zdrowiem psychicznym i zachowaniami niedostosowawczymi, nie jest jednak jasne, czy problemy ze zdrowiem psychicznym poprzedzają kult celebrytów, czy też kult celebrytów w jakiś sposób powoduje problemy ze zdrowiem psychicznym.
Niemniej jednak przegląd badań na temat kultu celebrytów ujawnił szereg powodów do obaw związanych z kultem celebrytów.
Osoby, u których kult celebrytów jest na poziomie intensywnego uwielbienia, wykazują wysokie wskaźniki neurotyczności, a osoby na granicy patologii wykazują wysokie wskaźniki psychotyczności, co odzwierciedla tendencję do złego stanu zdrowia psychicznego w obu grupach.
Na poparcie tego, kult celebrytów wiąże się ze złym zdrowiem psychicznym, w tym lękiem i depresją , a także lękiem w związkach intymnych. Tymczasem stwierdzono, że intensywne osobiste i graniczne poziomy kultu celebrytów są powiązane z zachowaniami
obsesyjno-kompulsywnymi .
Badania wykazały również, że uwielbienie celebrytów wiąże się z problematycznymi zachowaniami i postawami żywieniowymi , a osoby je uwielbiające częściej mają pozytywne nastawienie do operacji plastycznych.
Krytyka koncepcji kultu celebrytów
Choć kult celebrytów był szeroko badany, był również szeroko krytykowany. W szczególności badacze kultu celebrytów mieli tendencję do używania zamiennie terminów „celebryta-wielbiciel” i „fan”, mimo że kult celebrytów nigdy nie został rygorystycznie zdefiniowany w literaturze naukowej.
Używanie tych terminów jako synonimów doprowadziło do patologizacji fanów, chociaż większość fanów gwiazd nie cierpi na problemy ze zdrowiem psychicznym ani nie wykazuje niezdrowych zachowań.
Aby rozwiązać ten problem, psycholog mediów i badaczka fanów Gayle Stever7 próbę oddzielenia tych dwóch koncepcji, poddając Skali Postaw Gwiazd wśród grupy oddanych fanów, którzy pisali listy do sławnych osób, uczestniczyli w wydarzeniach dla fanów, mając dostęp do sławnych osób, dołączyli do fanklubów i brali w nich udział lub zgromadzili liczne pamiątki związane ze swoją ulubioną gwiazdą.
Co zaskakujące, skala była stosowana tylko w przypadku populacji ogólnej przed tym badaniem. Badanie wykazało, że nie wszyscy fani byli czcicielami celebrytów. W rzeczywistości uczestnicy byli najbliżej bycia uważanymi za czcicieli celebrytów na poziomie rozrywkowo-społecznym kultu celebrytów, a nawet w tym przypadku wielu nie spełniało niezbędnych kryteriów, aby zostać uznanymi za czcicieli celebrytów.
Zatem, wbrew temu, jak to opisano w literaturze naukowej, badanie to wskazuje, że celebrytę-wielbiciela i fana należy postrzegać jako dwie różne konstrukty. Choć bycie celebrytą-wielbicielem może być problematyczne pod względem psychologicznym, to bycie celebrytą-fanem takie nie jest.