Zeer goed / Alex Dos Diaz
Sluit deze videospeler
Dopamine is een neurotransmitter, of chemische stof in de hersenen, die mensen soms het ‘feel good’-hormoon noemen. Dat komt omdat we ons goed voelen als we dingen doen die de afgifte van dopamine activeren. Soms voelen we ons zelfs zo goed dat we die ervaringen keer op keer opzoeken.
Plezier is iets dat we allemaal nodig hebben in het leven. Soms kunnen we er echter te veel op focussen of op specifieke activiteiten die we als plezierig ervaren. Ze kunnen uit de hand lopen en zelfs tot verslaving leiden. Dit komt doordat we verslaafd kunnen raken aan de goede gevoelens die we overspoelen als we plezierige activiteiten ondernemen.
Die gevoelens worden vaak een “high” genoemd, waarvan bekend is dat mensen ze “najagen”. De rol die dopamine speelt in het beloningssysteem van de hersenen is wat het koppelt aan verslaving. Hoewel dopamineverslaving niet echt mogelijk is, kun je verslaafd raken aan het doen van dingen die je die rush van plezier bezorgen.
Inhoudsopgave
In één oogopslag
Dopamine zorgt ervoor dat we ons goed voelen, dus zoeken we vaak naar activiteiten die de afgifte van dit belangrijke hormoon activeren. Je kunt niet echt verslaafd raken aan dopamine zoals je dat wel kunt met drugs, maar de zoektocht naar een dopamine-high kan leiden tot riskant gedrag en we kunnen zelfs verslaafd raken aan het gedrag of de stoffen die een toename van onze dopamine-niveaus veroorzaken.
Wat is dopamine precies?
Dopamine is een neurotransmitter . Dat betekent dat het een chemische stof is die signalen naar onze hersenen stuurt. Neurotransmitters hebben een breed scala aan functies, en de functie van dopamine concentreert zich rond de plezier- en beloningsgebieden van onze hersenen.
Het staat bekend als een van de “plezierchemicaliën” vanwege dat feit. Andere feelgoodchemicaliën zijn serotonine , oxytocine en endorfine .
Wanneer je iets doet waarvan je het gevoel prettig vindt, stuurt je brein een signaal van plezier naar je brein. Vervolgens associeer je die activiteit met het gevoel van plezier. Wanneer dat gebeurt, kan het moeilijk worden om de fysieke gebeurtenis te scheiden van het gevoel van plezier dat het je gaf.
Het is normaal dat je die ervaring herinnert als iets dat je een goed gevoel gaf.
Dopamine zorgt echter niet alleen voor plezier. Het is een essentieel onderdeel van ons vermogen om te functioneren in ons dagelijks leven. Het speelt een rol in alles, van motivatie tot stemming tot geheugen.
Een gezond dopamineniveau is noodzakelijk. Als uw lichaam niet genoeg dopamine produceert, kan dit leiden tot problemen zoals depressie en slapeloosheid .
Is dopamineverslaving mogelijk?
Het is technisch gezien niet mogelijk om verslaafd te raken aan dopamine. Het komt van nature voor in ons lichaam en we kunnen het niet direct als voedsel of medicijn innemen. Het is echter wel mogelijk om verslaafd te raken aan elke activiteit die onze dopamineniveaus verhoogt.
Ook al zijn we niet direct verslaafd aan dopamine zelf, toch kan het zijn dat we verslaafd raken aan een activiteit vanwege de dopamine die vrijkomt in onze hersenen.
Dopamine alleen veroorzaakt geen verslaving
Hoewel dopamine een belangrijke rol speelt in het beloningssysteem van het lichaam, is het niet alleen verantwoordelijk voor verslaving. Eén enkele transmitter alleen is niet wat mensen ertoe aanzet om duizenden dollars uit te geven aan online gokken of de hele nacht op te blijven om videogames te spelen.
Dopamine heeft recentelijk veel aandacht gekregen op sociale media. Eén online trend suggereert dat snelle, hoog-belonende moderne entertainment de hersenen opnieuw bedraadt, waardoor het voor mensen moeilijker wordt om te genieten van simpelere, langzamere activiteiten.
Sommigen gaan zelfs zo ver dat ze ‘dopamine vasten’ of een ‘ dopamine detox ‘ aanbevelen, een trend waarbij alle activiteiten worden vermeden die de afgifte van het hormoon kunnen stimuleren.
Deskundigen betwisten dit idee echter. Hoewel sommigen de hypothese hebben geopperd dat blootstelling aan dopamine kan leiden tot tolerantie (wat betekent dat je er steeds meer van nodig hebt om dezelfde effecten te voelen), is er in feite geen enkel onderzoek dat dit onderbouwt.
Hoe leuk het ook is, regelmatige, dopamine-verhogende activiteiten zullen je hersenen niet zo veranderen dat je niet meer geniet van de simpele dingen in het leven.
Gedragsverslavingen zijn echt en sommige, zoals gokken, veroorzaken eerder verslaving dan andere. De sleutel is om je bewust te zijn van je gedrag en hoe het je leven beïnvloedt en hulp te zoeken als je denkt dat je gedrag problematisch kan zijn.
Verslaving is complex
Hoewel dopamine kan bijdragen aan verslaving, werkt het niet alleen. Volgens de American Society of Addiction Medicine (ASAM) is verslaving complex en wordt het beïnvloed door veel factoren.
Het is vaak de interactie van biologische, omgevings- en persoonlijke factoren die een persoon het risico op het ontwikkelen van een verslaving bezorgen. Enkele van deze factoren kunnen zijn:
- Genen en familiegeschiedenis
- Sociale invloeden
- Ouderlijke en familie-invloeden
- Stressvolle ervaringen
- Kenmerken zoals impulsiviteit en het zoeken naar nieuwigheid
Niet iedereen met deze risicofactoren ontwikkelt een verslaving, en niet iedereen met een verslaving vertoont deze risicofactoren. Het begrijpen van uw risico’s kan belangrijk zijn, maar u moet zich er ook van bewust zijn dat iedereen een verslaving kan ontwikkelen.
Activiteiten die dopamine vrijgeven
Hoewel dopamine niet verslavend is, kan het nuttig zijn om de soorten activiteiten te begrijpen die de afgifte ervan kunnen activeren. Eigenlijk kan alles wat je doet dat goed voelt, dopamine in je hersenen vrijgeven. Sommige van deze manieren zijn goed om op natuurlijke wijze te zorgen dat je voldoende dopamineniveaus hebt, maar sommige niet.
Veelvoorkomende voorbeelden van dingen die de afgifte van dopamine veroorzaken, zijn:
- Seks hebben
- Een lekkere maaltijd of dessert eten
- Oefening
- Naar muziek luisteren
- Cafeïne
- Recreatieve drugs en alcohol
- Meditatie
Eigenlijk kan alles wat je een goed gevoel geeft je dopamineniveau verhogen. Praten met een vriend, onverwachte verrassingen, videogames spelen, een film kijken en je doelen bereiken kunnen ook je dopamineniveau verhogen.
Riskante gedragingen geassocieerd met dopamine
Je hebt misschien wel eens het gezegde gehoord dat het mogelijk is om te veel van iets goeds te krijgen. Dat idee is waarom dopamine potentieel een probleem kan worden voor iemand.
Gedragsverslavingen zijn een voorbeeld van hoe het najagen van de rush en het plezier van dopamine kan bijdragen aan problemen. Veelvoorkomende gedragsverslavingen zijn onder andere verslaafd raken aan werk, videogames, sporten, gokken of internetgebruik.
Als mensen dit doen, komt er dopamine vrij. Dat betekent dat ze zich goed voelen als ze dit doen.
Wanneer mensen een gedragsverslaving ontwikkelen, besteden ze te veel tijd aan het nastreven van dit gedrag. Ze verwaarlozen andere belangrijke taken en hebben het gevoel dat ze zich moeten bezighouden met het gedrag om zich normaal te voelen. Het is dit onvermogen om te stoppen ondanks de negatieve gevolgen die dit gedrag tot een verslaving maakt.
Afhankelijk worden van die dopamine-aanmaak kan riskant zijn als het gaat om gedrag of stoffen die een gevaar vormen voor onze fysieke en mentale gezondheid.
Seksverslaving
Bijvoorbeeld, afhankelijk worden van seks kan leiden tot seksverslaving . Omdat het ons een goed gevoel geeft, kunnen we het op manieren zoeken die onveilig voor ons zijn. Dit kan inhouden dat we onbeschermde seks hebben, seks hebben met iemand die een vreemde is en gevaarlijk kan zijn, of dat we de verantwoordelijkheden die je in het leven hebt niet nakomen omdat je druk bezig bent met het nastreven van seks .
Voedselgerelateerde aandoeningen
Een ander voorbeeld van riskant gedrag dat gebaseerd kan zijn op de drang naar dopamine is eten. Aan de ene kant moeten we eten! We kunnen niet zonder. En het is volkomen normaal om voedsel te willen eten dat lekker voor ons is.
Het eten kan echter uit de hand lopen en leiden tot een eetverslaving . Hierbij draait de relatie van een persoon met eten meer om eten om zich goed te voelen dan om eten om in leven te blijven.
Alcohol- en middelenmisbruikstoornissen
Een derde voorbeeld van hoe de zoektocht naar dopamine tot problemen kan leiden, is alcohol en drugs . Deze stoffen maken dopamine op de meest directe manier vrij, waarbij drugs als cocaïne onze hersenen er direct mee overspoelen.
Drugsverslaving en alcoholisme kunnen levensbedreigend zijn en een verschrikkelijke impact hebben op het leven van zowel de verslaafde als zijn of haar omgeving.
Naast het bovenstaande zijn er talloze andere dopamine-georiënteerde activiteiten die kunnen leiden tot grote problemen en riskant gedrag. Ze kunnen zo groot en levensveranderend zijn als het verliezen van uw financiële spaargeld door gokken , of zo tijdelijk als te veel sporten en het oplopen van een kleine blessure door het overmatig gebruiken van delen van uw lichaam.
Als u of een dierbare kampt met een verslaving, neem dan contact op met de nationale hulplijn van de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelcentra in uw omgeving.
Voor meer informatie over geestelijke gezondheid kunt u terecht in onze Nationale Hulplijn Database .
Manieren om dopamine-afhankelijkheid te voorkomen
Hoewel het belangrijk is om activiteiten te ondernemen waarbij dopamine vrijkomt, zodat je je regelmatig goed voelt, is het ook van groot belang dat je niet afhankelijk wordt van die aanmaak.
Het kan een kortere weg zijn dan je denkt: van het af en toe genieten van iets plezierigs naar het verslaafd raken aan iets dat schadelijk is voor je eigen leven (of dat van anderen).
Hieronder staan een aantal ideeën die u kunnen helpen een gezonde relatie met dopamine te hebben en afhankelijkheid te voorkomen.
Activiteitengrenzen
Om te voorkomen dat je te veel van het goede krijgt, kan het handig zijn om grenzen te stellen. Als je bijvoorbeeld graag sport, maar je merkt dat je geblesseerd raakt omdat je het overdrijft, stel je trainingsschema dan een week van tevoren op.
Bekijk uw plan en overweeg om met een professionele trainer te overleggen of het een matig intensief trainingsplan is en geen plan waarbij u het risico loopt geblesseerd te raken omdat het te zwaar is.
Wat betreft het stellen van grenzen: als je een goed geheugen hebt, kun je eenvoudig vooruitdenken en inplannen hoe lang je aan verschillende activiteiten wilt besteden en hoeveel je ervan wilt doen.
Als je meer verantwoording aan jezelf wilt afleggen, of als je geheugen niet zo goed is, schrijf dan je grenzen op in een dagboek of stuur jezelf een e-mail.
Zenuwkalmerende praktijken
Door ervoor te zorgen dat u voldoende ontspant gedurende de dag, kunt u het gevoel bestrijden dat u vaker dopamine-verhogende activiteiten moet ondernemen dan gezond is.
Elke selfcare-praktijk kan je zenuwen kalmeren, net als hele simpele activiteiten zoals diep ademhalen . Andere effectieve tactieken die kunnen helpen zijn onder andere geleide beelden, progressieve spierontspanning, aromatherapie en yoga.
Voer activiteiten bewust uit
Een andere goede manier om uzelf in de gaten te houden en niet te afhankelijk te worden van de aanmaak van dopamine, is door uzelf bewuster te maken van wat u doet.
Mindfulness is het bewust aandacht besteden aan het hier en nu, elke dag opnieuw, in plaats van de hele tijd op de automatische piloot te functioneren.
Voordat je iets gaat doen wat je leuk vindt, maar waarvan je het gevoel hebt dat je er afhankelijk van wordt, moet je eerst bij jezelf nagaan hoe het met je gaat.
Beoordeel hoe je je voelt, wat je denkt en welke zorgen je hebt over je gedrag. Blijf dan, terwijl je bezig bent met die activiteit, bij jezelf checken of alles rustig aanvoelt en niet alsof je te veel in de “high” van de act zit.
Wat te doen als de zaken uit de hand lopen
Verslaving is complex en de wetenschap is nog steeds aan het ontdekken waarom het sommige mensen meer treft dan anderen. Ook al kun je niet direct verslaafd raken aan dopamine, je kunt wel verslaafd raken aan elke activiteit die het vrijgeeft.
Als u hebt geprobeerd uw gedrag te verzachten en u bent er niet in geslaagd, zijn er veel mensen die u kunnen helpen . U kunt beginnen met praten met uw huisarts. Zij kunnen behandelingen aanbevelen of u doorverwijzen naar anderen die u kunnen helpen. Andere opties zijn online therapeutengidsen of online therapieplatforms .
Wat dit voor u betekent
Ondanks de populaire overtuiging kun je niet echt een dopamineverslaving ontwikkelen. Dopamine speelt wel een rol bij verslaving, maar deze relatie is complex. Onderzoekers proberen nog steeds de vele complexe factoren te begrijpen die verslavingen aan middelen en gedrag beïnvloeden. Dit feelgoodhormoon kan je motiveren om plezierige ervaringen op te zoeken, dus je bewust zijn van je gedrag kan je helpen signalen te herkennen dat je mogelijk een probleem ontwikkelt.