Sluit deze videospeler
Observationeel leren is het leerproces waarbij men anderen observeert, de informatie onthoudt en later het geobserveerde gedrag opnieuw vertoont.
Er zijn een aantal leertheorieën, zoals klassieke conditionering en operante conditionering , die benadrukken hoe directe ervaring, bekrachtiging of straf tot leren kan leiden. Echter, veel leren gebeurt indirect.
Denk bijvoorbeeld aan hoe een kind volwassenen naar elkaar ziet zwaaien en deze acties later imiteert. Er vindt een enorme hoeveelheid leren plaats via dit proces. In de psychologie wordt dit observationeel leren genoemd.
Observationeel leren wordt soms shaping, modeling en vicarious reinforcement genoemd. Hoewel het op elk moment in het leven kan plaatsvinden, komt het het meest voor tijdens de kindertijd.
Het speelt ook een belangrijke rol in het socialisatieproces. Kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen en hoe ze op anderen moeten reageren door te observeren hoe hun ouder(s) en/of verzorgers met andere mensen omgaan.
Zeer goed / Brianna Gilmartin
Inhoudsopgave
Geschiedenis van Observationeel Leren
Psycholoog Albert Bandura is de onderzoeker die het vaakst wordt geassocieerd met leren door observatie. Hij en anderen hebben aangetoond dat we van nature geneigd zijn om observatief te leren.
Onderzoeken suggereren dat imitatie met sociaal begrip meestal rond de leeftijd van 2 jaar begint, maar dat dit per kind verschilt. In het verleden heeft onderzoek beweerd dat pasgeborenen in staat zijn tot imitatie, maar dit is waarschijnlijk niet waar, omdat pasgeborenen vaak op stimuli reageren op een manier die op imitatie lijkt, maar dat niet is.
Als je ooit gekke bekken hebt getrokken naar een peuter en hebt gezien hoe ze jouw bewegingen probeerden na te doen, dan heb je misschien gezien hoe observationeel leren zo’n invloedrijke kracht kan zijn. Bandura’s theorie over sociaal leren benadrukt de kracht van observationeel leren.
Bobo-pop-experiment
Bandura’s Bobo-pop-experiment is een van de bekendste voorbeelden van observationeel leren. In het Bobo-pop-experiment toonde Bandura aan dat jonge kinderen de agressieve acties van een volwassen model kunnen imiteren. Kinderen keken naar een film waarin een volwassene herhaaldelijk een grote, opblaasbare ballonpop sloeg en later de kans kregen om met dezelfde pop te spelen.
Kinderen waren eerder geneigd om de gewelddadige acties van de volwassene te imiteren wanneer de volwassene geen consequenties kreeg of wanneer de volwassene werd beloond. Kinderen die zagen dat de volwassene werd gestraft voor dit agressieve gedrag, waren minder geneigd om hen te imiteren.
Voorbeelden van observatieleren
Hieronder staan voorbeelden die aantonen dat er sprake is van observationeel leren.
- Een kind kijkt toe hoe zijn ouder de was opvouwt. Later pakken ze wat kleding op en imiteren het vouwen van de kleding.
- Een jong stel gaat op date naar een Aziatisch restaurant. Ze kijken naar andere gasten in het restaurant die met eetstokjes eten en kopiëren hun acties om te leren hoe ze deze gebruiksvoorwerpen moeten gebruiken.
- Een kind ziet een klasgenoot in de problemen komen omdat hij een ander kind slaat. Ze leren door deze interactie te observeren dat ze anderen niet moeten slaan.
- Een groep kinderen speelt verstoppertje. Eén kind voegt zich bij de groep en weet niet wat hij moet doen. Nadat ze de andere kinderen hebben zien spelen, leren ze snel de basisregels en doen mee.
Fasen van observatie-leren
Er zijn vier fasen van observationeel leren die moeten plaatsvinden om zinvol leren te laten plaatsvinden. Houd in gedachten dat dit anders is dan het simpelweg kopiëren van iemands gedrag. In plaats daarvan kan observationeel leren een sociale en/of motiverende component bevatten die beïnvloedt of de observator ervoor kiest om zich bezig te houden met bepaald gedrag of dit juist te vermijden.
Aandacht
Om als observator te leren, moet hij of zij de juiste mindset hebben om dat te doen. Dit betekent dat je de energie hebt om te leren, gefocust blijft op waar het model mee bezig is en het model lang genoeg kunt observeren om te begrijpen wat ze doen.
Hoe het model wordt waargenomen, kan van invloed zijn op de mate van aandacht van de waarnemer. Modellen die worden gezien als beloond voor hun gedrag, modellen die aantrekkelijk zijn en modellen die worden gezien als vergelijkbaar met de waarnemer, hebben de neiging om meer aandacht van de waarnemer te eisen.
Behoud
Als de waarnemer zich kon concentreren op het gedrag van het model, is de volgende stap om te kunnen onthouden wat er is bekeken. Als de waarnemer zich het gedrag van het model niet kan herinneren , moet hij of zij mogelijk weer terug naar de eerste fase.
Voortplanting
Als de observator zich kan concentreren en de informatie kan onthouden, is de volgende stap in observationeel leren om het te proberen te repliceren. Het is belangrijk om op te merken dat elk individu zijn eigen unieke capaciteit heeft als het gaat om het imiteren van bepaald gedrag, wat betekent dat zelfs met perfecte focus en herinnering, sommige gedragingen niet gemakkelijk gekopieerd kunnen worden.
Motivatie
Om de observator dit nieuwe gedrag te laten vertonen, hebben ze een soort motivatie nodig . Zelfs als de observator het model kan imiteren, zal hij/zij, als hij/zij de motivatie daartoe mist, dit nieuwe geleerde gedrag waarschijnlijk niet doorzetten.
Motivatie kan toenemen als de waarnemer het model een beloning zag ontvangen voor het vertonen van bepaald gedrag en de waarnemer gelooft dat hij/zij ook een beloning zal ontvangen als hij/zij dat gedrag imiteert. Motivatie kan afnemen als de waarnemer wist of getuige was van het feit dat het model werd gestraft voor bepaald gedrag.
Invloeden op observatie-leren
Volgens Bandura’s onderzoek zijn er een aantal factoren die de kans vergroten dat een gedrag wordt geïmiteerd. We imiteren eerder:
- Mensen die wij als warm en zorgzaam ervaren
- Mensen die beloningen krijgen voor hun gedrag
- Mensen die een gezaghebbende positie in ons leven bekleden
- Mensen die qua leeftijd, geslacht en interesses op ons lijken
- Mensen die we bewonderen of die een hogere sociale status hebben
- Wanneer we beloond zijn voor het imiteren van het gedrag in het verleden
- Wanneer we geen vertrouwen hebben in onze eigen kennis of vaardigheden
- Wanneer de situatie verwarrend, dubbelzinnig of onbekend is
Voor- en nadelen van observatieleren
Observationeel leren heeft het potentieel om bepaald gedrag te onderwijzen en te versterken of te verminderen op basis van verschillende factoren. Observationeel leren komt vooral voor in de kindertijd en kan een belangrijk onderdeel zijn van hoe we nieuwe vaardigheden leren en leren om consequenties te vermijden.
Er is echter ook bezorgdheid over hoe dit type leren kan leiden tot negatieve uitkomsten en gedragingen. Sommige studies, geïnspireerd door Bandura’s onderzoek, richtten zich op de effecten die observationeel leren kan hebben op kinderen en tieners.
Eerder onderzoek legde bijvoorbeeld een direct verband tussen het spelen van bepaalde gewelddadige videogames en een toename van agressie op de korte termijn. Later onderzoek dat zich richtte op de korte- en langetermijnimpact die videogames op spelers kunnen hebben, heeft echter geen direct verband aangetoond tussen het spelen van videogames en gewelddadig gedrag.
Uit onderzoek naar blootstelling aan seksuele media en seksueel gedrag van tieners bleek eveneens dat er over het algemeen geen verband bestond tussen het bekijken van expliciete content en het hebben van seks binnen het jaar daarna.
Een ander onderzoek gaf aan dat als tieners van 14 en 15 jaar van hetzelfde geslacht samen seksuele media consumeerden en/of als ouders de hoeveelheid bekeken seksuele content beperkten, de kans op seks kleiner was. De kans op geslachtsgemeenschap nam toe als leeftijdsgenoten van het andere geslacht samen seksuele content consumeerden.
Onderzoek wijst uit dat wanneer het aankomt op observationeel leren, individuen niet alleen imiteren wat ze zien en dat context ertoe doet. Dit kan omvatten wie het model is, met wie de observator is en ouderbetrokkenheid.
Toepassingen voor observatie-leren
Observationeel leren kan in de echte wereld op verschillende manieren worden gebruikt. Enkele voorbeelden zijn:
- Nieuw gedrag leren : Observationeel leren wordt vaak gebruikt als een real-world tool om mensen nieuwe vaardigheden te leren. Dit kan zijn dat kinderen hun ouders een taak zien uitvoeren of dat studenten een leraar zien deelnemen aan een demonstratie.
- Versterken van vaardigheden : Observationeel leren is ook een belangrijke manier om gedrag te versterken en te versterken. Als een onderzoek bijvoorbeeld laat zien dat een andere student een beloning krijgt voor het opsteken van zijn hand in de klas, is de kans groter dat hij de volgende keer dat hij een vraag wil stellen, ook zijn hand opsteekt.
- Negatief gedrag minimaliseren : Observationeel leren speelt ook een belangrijke rol bij het verminderen van ongewenst of negatief gedrag. Als u bijvoorbeeld ziet dat een collega een berisping krijgt omdat hij een taak niet op tijd afmaakt, betekent dit dat u uw werk waarschijnlijk sneller afmaakt.
Een woord van Verywell
Observationeel leren kan een krachtig leermiddel zijn. Wanneer we nadenken over het concept van leren, hebben we het vaak over directe instructie of methoden die vertrouwen op bekrachtiging en straf . Maar veel leren vindt veel subtieler plaats en is afhankelijk van het observeren van de mensen om ons heen en het modelleren van hun acties. Deze leermethode kan worden toegepast in een breed scala aan omgevingen, waaronder jobtraining, onderwijs, counseling en psychotherapie .