Staticnak1983 / Getty Images
Zamknij ten odtwarzacz wideo
Spis treści
Czym są stabilizatory nastroju?
Stabilizatory nastroju to leki psychiatryczne przepisywane w celu kontrolowania wahań nastroju występujących w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych. Leki te kontrolują nasilenie wzlotów i upadków poprzez przywracanie równowagi chemicznej w mózgu.
Najczęściej stabilizatory nastroju są stosowane w leczeniu osób z chorobą afektywną dwubiegunową . Mogą być jednak również stosowane w leczeniu osób z zaburzeniami schizoafektywnymi , zaburzeniami osobowości typu borderline (BPD), a w niektórych przypadkach także z depresją .
Rodzaje stabilizatorów nastroju
Obecnie w Stanach Zjednoczonych stosuje się trzy główne rodzaje leków jako stabilizatory nastroju w przypadku różnych schorzeń.
Minerał (lit)
Lit jest pierwiastkiem występującym naturalnie na świecie — zajmuje trzecie miejsce w układzie okresowym. Po raz pierwszy odkryto go w kopalniach w Australii i Chile w 1817 r. Jednak jego działanie stabilizujące nastrój zostało uznane dopiero pod koniec stulecia, a jego stosowanie zostało zatwierdzone przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) dopiero w 1970 r.
Dokładny mechanizm działania litu jako stabilizatora nastroju nie jest jeszcze w pełni znany. Jednak badania sugerują, że wchodzi on w interakcje z kilkoma neuroprzekaźnikami, substancjami chemicznymi i receptorami neuronów w komórkach mózgowych. Ma to ogólny wpływ na zmniejszenie nieprawidłowej aktywności w mózgu.
Do najbardziej znanych marek Lithium należą Eskalith, Lithobid i Lithonate.
Do częstych działań niepożądanych litu należą: zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, bóle głowy, nudności, biegunka, zawroty głowy lub senność oraz zmiany apetytu. Jednak przy ciągłym stosowaniu niektóre z tych objawów mogą się zmniejszyć.
Leki przeciwdrgawkowe
Niektóre leki przeciwdrgawkowe, zwane również lekami przeciwpadaczkowymi, są również stosowane jako stabilizatory nastroju. Chociaż początkowo stosowano je w leczeniu napadów, okazały się przydatne w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej ze względu na ich zdolność do uspokajania nadpobudliwości mózgu.
Do najpopularniejszych leków przeciwdrgawkowych stosowanych jako stabilizatory nastroju zalicza się:
Podczas gdy Depakote i Tegretol są szczególnie przydatne w leczeniu manii, stwierdzono, że Lamictal jest skuteczniejszy w leczeniu i zapobieganiu objawom depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Niemniej jednak stwierdzono, że są bardzo przydatne w stabilizacji nastroju.
Działania niepożądane leków przeciwdrgawkowych różnią się w zależności od konkretnego środka. Częste działania niepożądane mogą obejmować bóle głowy, suchość w ustach, zawroty głowy i senność, zmęczenie i przyrost masy ciała. Mogą one jednak również zmniejszać się z czasem przy ciągłym stosowaniu.
Leki przeciwpsychotyczne
U osób z chorobą afektywną dwubiegunową ostre epizody manii mogą prowadzić do psychozy u nawet 53% osób. Z tego powodu leki przeciwpsychotyczne są często przepisywane w celu ostrego leczenia manii. Ponadto nowsza kategoria „atypowych” leków przeciwpsychotycznych ma również własne właściwości stabilizujące nastrój.
Do najczęściej stosowanych w tym celu leków przeciwpsychotycznych należą:
- Abilify (arypiprazol)
- Geodon (ziprazydon)
- Risperdal (risperidon)
- Seroquel (kwetiapina)
- Zyprexa (olanzapina)
- Latuda (lurazydon)
Chociaż atypowe leki przeciwpsychotyczne znacznie rzadziej powodują pozapiramidowe działania niepożądane niż wcześniejsze generacje leków przeciwpsychotycznych, wiadomo, że mogą powodować inne skutki uboczne, takie jak senność, niewyraźne widzenie, przyrost masy ciała i problemy metaboliczne.
Jak działają
Nie wiadomo dokładnie, w jaki sposób te leki stabilizują nastrój danej osoby. Stwierdzono, że te środki wpływają na wiele funkcji komórek nerwowych w mózgu. Należą do nich modulacja enzymów i oddziaływanie na kanały jonowe, błony komórkowe, białka i receptory.
Warto zauważyć, że terapia elektrowstrząsowa (ECT), która działa poprzez wywołanie małego drgawek w mózgu pod znieczuleniem, ma również działanie stabilizujące nastrój. Jest często stosowana w przypadku epizodów nastroju, gdy leki nie są skuteczne.
Warunki stosowane do
Leki stabilizujące nastrój stosuje się zazwyczaj w leczeniu następujących schorzeń:
- Choroba afektywna dwubiegunowa: To najczęstsze zastosowanie stabilizatorów nastroju i obszar, w którym znajduje się najwięcej badań nad ich zastosowaniem. W rezultacie są one powszechnie przepisywane i stanowią istotny aspekt leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej. Reakcje na różne typy różnią się u poszczególnych osób, dlatego różne plany leczenia są indywidualizowane. Stabilizatory nastroju mogą zarówno leczyć epizody nastroju, jak i zapobiegać nawrotom tych epizodów. W połączeniu ze strategiami radzenia sobie, zdrowymi wyborami stylu życia i terapią wiele osób stwierdza, że ich objawy znacznie się zmniejszają.
- Zaburzenie schizoafektywne: Zaburzenie schizoafektywne to przewlekła choroba psychiczna, w której osoby doświadczają połączenia objawów psychozy (halucynacji i urojeń ) oraz objawów zaburzeń nastroju (manii, hipomanii i/lub depresji). Wykazano, że stabilizatory nastroju są skuteczne w stabilizowaniu i zapobieganiu wzlotom i upadkom doświadczanym przez osoby, które kwalifikują się do schizoafektywnego zaburzenia afektywnego dwubiegunowego.
- Zaburzenie osobowości typu borderline: Stabilizatory nastroju są stosowane u osób doświadczających dysregulacji emocjonalnej i impulsywności .
Skutki uboczne
Każdy rodzaj stabilizatora nastroju ma swoje własne unikalne skutki uboczne, które różnią się w zależności od osoby. Oto kilka typowych skutków ubocznych, których możesz doświadczyć:
- Bóle głowy
- Mdłości
- Wymioty
- Zawrót głowy
- Zaparcie
- Biegunka
- Przyrost lub utrata masy ciała
- Suchość w ustach
- Zmęczenie
Wiele z tych skutków ubocznych może zmniejszać się wraz z ciągłym przyjmowaniem leków, gdy organizm się przystosowuje. Należy jednak zwrócić się o pomoc lekarską, jeśli zaczną one wpływać na życie zawodowe lub osobiste.
Ostrzeżenia i interakcje
Osoby regularnie przyjmujące lit mogą czasami doświadczyć poważnego stanu zwanego toksycznością litu . Zazwyczaj lit jest wydalany przez nerki; jednak jego stężenie może wzrosnąć, jeśli ten mechanizm zawiedzie lub jeśli spożycie wzrośnie nadmiernie.
W większości przypadków objawy tej toksyczności są łatwo rozpoznawalne i leczone. Ponadto pracownicy służby zdrowia regularnie monitorują poziom stężenia litu za pomocą rutynowych badań krwi.
Zaleca się również, aby osoby przyjmujące lit dbały o nawodnienie organizmu, aby utrzymać zdrowy poziom w surowicy krwi . Długotrwałe stosowanie litu może również prowadzić do przewlekłej choroby nerek i nieprawidłowości tarczycy, dlatego lekarze będą również sprawdzać czynność nerek i tarczycy w połączeniu z leczeniem.
Inne stabilizatory nastroju, takie jak Tegretol i Depakote, również wymagają badania poziomu we krwi, aby upewnić się, że poziom w surowicy utrzymuje się na stałym poziomie. Funkcje wątroby i morfologia krwi są zazwyczaj monitorowane podczas stosowania tych leków. Zaleca się również, aby osoby stosujące tego typu leki ograniczyły spożycie alkoholu ze względu na ich zdolność do zwiększania jego działania.
Ważne jest również zauważenie, że wszystkie leki przeciwpsychotyczne są opatrzone ostrzeżeniem w czarnej ramce ze względu na ich związek ze zwiększoną śmiertelnością u pacjentów w podeszłym wieku cierpiących na demencję.