Klaus Vedfelt / Getty Images
Sluit deze videospeler
Je hebt constant het gevoel dat mensen je te pakken willen krijgen of op een of andere manier willen bedreigen. Je bent wantrouwend tegenover elk klein dingetje in het leven. Je zou jezelf omschrijven als iemand die vaak conclusies trekt, meestal zonder bewijs. Als dit jou beschrijft, vraag je je misschien af of je paranoïde bent , en zo ja, wat dat betekent.
Het is normaal om van tijd tot tijd gevoelens van paranoia te ervaren, vooral tijdens periodes van stress en onrust. Soms zijn paranoïde gevoelens kenmerkend voor een psychische stoornis, zoals schizofrenie of paranoïde persoonlijkheidsstoornis .
Laten we eens kijken wat u kunt doen als u zich paranoïde voelt en hoe u zich beter kunt gaan voelen.
Inhoudsopgave
Wat is paranoia?
Paranoia wordt gekenmerkt door gevoelens van achterdocht of een dreigende dreiging, zonder dat er geloofwaardig bewijs is dat er iets ergs gaat gebeuren.
Mensen die paranoia ervaren, kunnen het gevoel hebben dat ze “op scherp” staan of dat ze constant over hun schouder kijken. Ze vinden het misschien heel moeilijk om anderen te vertrouwen en denken vaak dat mensen met wie ze omgaan een verborgen motief hebben.
Hoewel paranoia vaak in verband wordt gebracht met ernstige psychische aandoeningen, zoals psychose, schizofrenie en paranoïde persoonlijkheidsstoornis, komen mildere vormen van paranoia veel voor bij de algemene bevolking en kunnen chronisch worden.
Paranoia kan het moeilijk maken om gezonde relaties in stand te houden en kan ervoor zorgen dat u zich gestrest en angstig voelt.
Hoe voelt paranoia?
Paranoia kan worden omschreven als een algemeen wantrouwen jegens mensen, instellingen en zelfs regeringen. Mensen die paranoia ervaren, kunnen bang zijn voor veel dingen, maar meestal is er geen echte reden om bang te zijn. Paranoia wordt gekenmerkt door irrationele angsten: dingen geloven die niet waar zijn.
Enkele symptomen van paranoia zijn:
- Je wantrouwend opstellen tegenover iedereen en alles
- Het moeilijk vinden om te vertrouwen dat anderen je de waarheid vertellen
- Het gevoel hebben dat mensen of instellingen verborgen agenda’s hebben
- Het is moeilijk om mensen te vergeven
- Geneigd zijn om in complottheorieën te geloven
- Het gevoel hebben dat iedereen je te pakken wil krijgen, maar geen verantwoordelijkheid nemen voor je eigen daden
- Het gevoel hebben dat je gemakkelijk verraden en misbruikt wordt
- Gevoelens van eigen belangrijkheid en niet in staat zijn om kritiek te accepteren
- Ervaren van intense gevoelens van woede
- Altijd ruzie maken en je verdedigend voelen
- Gevoel van angst en overmatige waakzaamheid
Wat veroorzaakt paranoia?
Hoewel paranoia onderdeel kan zijn van een ernstige psychische aandoening, is het ook een emotionele staat die veel voorkomt bij de algemene bevolking. Het komt vaak voor dat je in je leven minder vertrouwen hebt in anderen, of dat je vermoedt dat mensen niet helemaal eerlijk tegen je zijn.
Lichte tot matige gevoelens van paranoia kunnen worden veroorzaakt door moeilijke sociale situaties, periodes van aanzienlijke stress in het leven of misbruik en trauma.
Paranoia kan ook een medische oorsprong hebben. Mensen met een geschiedenis van hersenletsel of epilepsie kunnen paranoia als bijwerking ervaren. Iemand die geheugenverlies, dementie of de ziekte van Alzheimer ervaart, kan ook tekenen van paranoia vertonen.
Bepaalde recreatieve drugs kunnen paranoia-gevoelens veroorzaken. Amfetamine en marihuana kunnen bijvoorbeeld paranoïde gedachten veroorzaken. Cocaïne, ecstasy en alcohol kunnen vergelijkbare effecten hebben, en deze effecten kunnen worden versterkt als iemand ontwent van deze middelen.
Ernstigere paranoia kan slopend zijn en is kenmerkend voor bepaalde psychische aandoeningen, waaronder psychose en persoonlijkheidsstoornissen. De volgende aandoeningen kunnen symptomen van paranoia omvatten:
- Waanstoornis
- Schizofrenie
- Schizoaffectieve stoornis
- Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
- Psychotische stoornis
Bovendien is de kans groter dat mensen die lijden aan depressie, een laag zelfbeeld hebben of een verstoorde emotionele regulatie hebben, paranoia ervaren.
Wat te doen als u denkt dat u paranoïde bent
Als u of iemand van wie u houdt last heeft van verhoogde gevoelens van paranoia, is het belangrijk om eerst een arts te bezoeken om onderliggende medische problemen uit te sluiten, zoals hersenschade, reacties op drugs of medicijnen, of andere cognitieve problemen.
Als uw zorgverlener denkt dat u een psychische aandoening heeft, kan hij of zij u doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater voor een diagnose.
Diagnose
Om erachter te komen wat uw gevoelens van paranoia kan veroorzaken, kan uw zorgverlener of psychiater u een reeks medische vragen stellen, informeren naar uw familiegeschiedenis en u vragen om medische problemen die u hebt gehad of medicijnen of drugs die u gebruikt op te sommen. Bloedonderzoek kan nodig zijn en andere diagnostische tests kunnen vereist zijn, indien nodig.
Behandeling
Behandeling voor paranoia is afhankelijk van de oorzaak. Als uw paranoia voortkomt uit een medisch probleem, zoals een hersenletsel of geheugenprobleem, zal uw zorgteam een plan bedenken om dat aan te pakken. Als u drugs gebruikt die uw symptomen veroorzaken, heeft u mogelijk hulp nodig om uw gebruik te verminderen en mogelijk een behandeling voor middelenverslaving.
Psychiatrische problemen, zoals schizofrenie, waanstoornis en paranoïde persoonlijkheidsstoornis, vereisen psychiatrische zorg. Medicatie, zoals antipsychotica, kan geïndiceerd zijn en wordt meestal gecombineerd met psychotherapie en groepstherapie. Soms kan gespecialiseerde zorg in een psychiatrische instelling nodig zijn.
Omgaan met paranoïde gevoelens
Veel mensen ervaren paranoia die niet kan worden toegeschreven aan een medisch probleem of een ernstige psychiatrische aandoening. Maar dat betekent niet dat gevoelens van paranoia iets zijn waar je maar mee moet leren leven of waar je doorheen moet worstelen.
Vaak zijn paranoïde gevoelens gerelateerd aan chronische stress , een recent of eerder trauma, problemen met sociale situaties of een laag zelfbeeld. Deze zijn allemaal te behandelen met counseling of therapie. Uw therapeut kan u helpen begrijpen waarom u zich voelt zoals u zich voelt, wat die gevoelens kan triggeren en welke technieken u kunt gebruiken om uw gevoelens te beheersen.
Veel mensen die paranoia ervaren, aarzelen vaak om therapie te zoeken. Paranoia zelf zorgt er immers voor dat iemand wantrouwend is tegenover anderen. Maar leven met gevoelens van paranoia is niet prettig of gezond, en je verdient het om je goed te voelen.
Het kan moeilijk zijn om met een professional in de geestelijke gezondheidszorg over je gevoelens van paranoia te praten, maar deze gevoelens komen vaak voor: bijna iedereen heeft zich wel eens paranoïde gevoeld. Je therapeut of counselor zal je niet veroordelen om hoe je je voelt.
Een woord van Verywell
Als u denkt dat u paranoïde bent, of als u vermoedt dat iemand van wie u houdt paranoia ervaart, is het belangrijk om hulp te zoeken. Soms moet paranoia worden behandeld door een zorgverlener of professional in de geestelijke gezondheidszorg. Andere keren kan het worden beheerd door het “eruit te praten” met een goede vriend, counselor of therapeut .
Hoe dan ook, begrijpen hoe je met paranoia omgaat, begint met het begrijpen wat de gevoelens veroorzaakt en vervolgens passende hulp en zorg zoeken. Het kan een uitdaging zijn om je gevoelens van paranoia te delen of een geliefde te confronteren met zijn of haar paranoïde gedrag. Maar paranoia is behandelbaar en hoeft niet iemands leven over te nemen.