Hoogfunctionerende schizofrenie: diagnose, behandeling, stigma

Schizofrenie is een psychiatrische stoornis die de werking van de hersenen verandert. Het is meestal een chronisch en levenslang probleem met symptomen zoals hallucinaties, waanideeën en een gebrek aan vermogen om emoties te uiten, ook wel bekend als een afgestompte affect .

Hoewel schizofrenie veel van degenen die het hebben aanzienlijk treft, zijn degenen met hoogfunctionerende schizofrenie vaak in staat om dagelijkse taken onafhankelijker uit te voeren. Hoewel het geen officiële diagnose is, verwijst hoogfunctionerende schizofrenie over het algemeen naar het succesvol kunnen functioneren op het werk of in sociale sferen ondanks de symptomen van de ziekte.

De volgende criteria moeten worden vervuld voor een diagnose van schizofrenie volgens de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders  (DSM-5):

• Criterium A : Twee of meer van de volgende verschijnselen moeten gedurende een aanzienlijke periode binnen een periode van één maand aanwezig zijn: de aanwezigheid van symptomen in het denken, gedrag en emoties, waaronder wanen en hallucinaties, desorganisatie of katatoon gedrag en/of negatieve symptomen (zoals een gebrek aan emotionele expressie of een aanzienlijk gebrek aan motivatie).
• Criterium B : Vanaf het begin van de symptomen is het functioneren van een persoon aangetast op een of meer belangrijke gebieden, zoals werk, relaties of zelfzorg. Dit is zodanig dat het niveau ver onder het niveau ligt van voordat de symptomen zich openbaarden.
• Criterium C : De symptomen van deze stoornissen duren ten minste zes maanden, met ten minste één maand actieve symptomen van criterium A. 
• Criterium D : Schizoaffectieve stoornis en depressieve stoornis of bipolaire stoornis met psychotische kenmerken zijn uitgesloten omdat er geen manische of depressieve episodes met de symptomen van de actieve fase zijn opgetreden, of als deze wel zijn opgetreden, de symptomen van de actieve fase zwaarder wegen.
• Criterium E : De symptomen zijn niet het gevolg van middelengebruik of een andere medische aandoening.
• Criterium F : Als er sprake is van een voorgeschiedenis van autismespectrumstoornis of een communicatiestoornis tijdens de kindertijd, wordt de diagnose schizofrenie alleen toegevoegd als de wanen, hallucinaties en andere tekenen van schizofrenie ten minste een maand aanwezig zijn.

Wat betekent ‘hoogfunctionerend’?

Schizofrenie wordt door zorgverleners gezien als een ernstige psychische aandoening, wat betekent dat het iemands kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloedt. Sterker nog, ergens tussen de 70% en 90% van de mensen die met schizofrenie leven, is werkloos.

Mensen met schizofrenie die succesvol hebben kunnen werken, delen een aantal vergelijkbare kenmerken, zo blijkt uit onderzoek. Proactief omgaan met hun symptomen en zelfzorg werden vaak genoemd als factoren die mensen met schizofrenie hielpen om goed te blijven functioneren.

Een belangrijke les die we hebben geleerd, is dat veel mensen hun werkschema hebben aangepast (bijvoorbeeld door over te stappen op parttimewerk) zodat ze zich beter bij hen passen. Zo voelen ze zich niet gestrest en verergeren hun klachten niet. 

Sterker nog, sommige mensen in deze studie melden dat werken een eigen copingstrategie is: het stelt hen in staat om op bepaalde manieren goed te blijven functioneren. Sommige deelnemers meldden echter nog steeds actieve schizofreniesymptomen zoals waanideeën en hallucinaties en moeite met het beheren van andere dingen in hun dagelijkse leven.

Uit dit onderzoek blijkt dat schizofrenie weliswaar nog steeds gevolgen heeft voor het leven van mensen die eraan lijden, maar dat het voor sommigen toch mogelijk is om een ​​goed functionerende levensstijl te behouden.

Het biedt ook ruimte voor redelijke aanpassingen, flexibele werktijden, aangepaste werklast, verlof (betaald of onbetaald) tijdens ziekte of ziekenhuisopname , een baas die je steunt en regelmatige feedback over je werkprestaties. 

Diagnose van hoogfunctionerende schizofrenie

Schizofrenie kan door de meeste professionals in de geestelijke gezondheidszorg worden vastgesteld . Als u echter vermoedt dat u of een dierbare schizofrenie heeft, kunt u het beste een psychiater raadplegen. Meestal is hiervoor medicatie nodig.

Enkele veelvoorkomende beoordelingen worden gebruikt om schizofrenie te diagnosticeren, zijn:

• Het gestructureerde klinische interview van de DSM 5: Deze meting is niet specifiek voor schizofrenie, maar kan schizofrenie en veel andere belangrijke psychiatrische stoornissen diagnosticeren.
• Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS): Dit staat bekend als de gouden standaard bij het beoordelen van de ernst van schizofreniesymptomen. De schaal met 30 vragen meet de positieve , negatieve en cognitieve symptomen van schizofrenie. Positief betekent in deze omstandigheid symptomen die de normale mentale functies overstijgen, zoals hallucinaties; negatieve symptomen verwijzen naar tekortkomingen in het functioneren, zoals een gebrek aan emotie of sociaal terugtrekken. Enkele cognitieve symptomen zijn slechte concentratie of moeite met het uiten van gedachten. 
• Schaal voor de beoordeling van negatieve symptomen (SANS): Deze schaal meet uitsluitend de symptomen die tekortschieten in de verwachte werking. De meting met 25 items omvat symptomen zoals onveranderlijke gezichtsuitdrukking, gebrek aan stembuiging, onvermogen om te spreken en slechte hygiëne.
• 16-Item Negative Symptoms Assessment (NSA-16): Deze schaal van 16 items beoordeelt de negatieve symptomen van schizofrenie door de aanwezigheid, ernst en reikwijdte van negatieve symptomen van schizofrenie te evalueren. Het beoordeelt op alle vlakken van communicatie, emotioneel/affect, sociale betrokkenheid, motivatie en retardatie (vertraging van spraak en/of fysieke beweging). Er is ook een recentere versie die slechts uit vier items bestaat.
• Schema voor het Deficit Syndrome (SDS): Het Deficit Syndrome bij schizofrenie wordt gekenmerkt door de constante of bijna constante aanwezigheid van ten minste twee van de volgende negatieve symptomen, zelfs wanneer iemand zich in een periode van stabiliteit bevindt (mensen met het Deficit Syndrome hebben doorgaans een lager functioneringsniveau dan mensen zonder het Deficit Syndrome):
• Beperkte invloed
• Verminderd emotioneel bereik
• Spraakarmoede met afname van interesse en nieuwsgierigheid
• Verminderd gevoel van doelgerichtheid
• Verminderde sociale drive

Behandeling voor hoogfunctionerende schizofrenie

Mensen die met schizofrenie leven, worden doorgaans behandeld met een combinatie van medicatie en psychotherapie. Antipsychotica worden vaak voorgeschreven om de symptomen van psychose te behandelen en te voorkomen.

Er zijn verschillende soorten therapie die effectief zijn gebleken bij de behandeling van schizofrenie, waaronder individuele therapie, groepstherapie en gezinstherapie .

Omdat meer dan de helft de mensen met schizofrenie minstens één comorbide diagnose heeft, waaronder stoornissen in het middelengebruik, posttraumatische stressstoornis , obsessieve-compulsieve stoornis en ernstige depressieve stoornis , is voortdurende psychiatrische beoordeling en passende behandeling van andere diagnoses belangrijk.

Schizofrenie en stigma

Hoewel psychische aandoeningen over het algemeen minder stigmatiseren dan in het verleden, geldt dat niet per se voor ernstige psychische aandoeningen zoals schizofrenie. En maatschappelijk en cultureel stigma kan leiden tot geïnternaliseerd stigma, en slechtere prognoses voor mensen met schizofrenie.

Een woord van Verywell

Hoewel schizofrenie soms een moeilijke aandoening kan zijn om mee te leven, is het meer dan mogelijk om – met zorgvuldige behandeling – een volwaardig leven te leiden, ondanks uw diagnose.