Wat is een circadiaans ritmeslaapstoornis?

Circadiaanse ritmestoornissen, ook wel slaap-waakcyclusstoornissen genoemd, treden op wanneer er een mismatch is tussen uw interne circadiaanse ritme en uw externe omgeving, waardoor het voor u moeilijk kan zijn om voldoende, rustgevende slaap te krijgen.

Uw circadiaans ritme is een dagelijkse cyclus van mentale, fysieke en gedragsmatige processen in uw lichaam. Ook wel bekend als uw biologische klok , regelt het lichamelijke processen zoals slaap, hartslag, bloeddruk, lichaamstemperatuur, spijsvertering en hormoonproductie, om er maar een paar te noemen.

Elke circadiane ritmecyclus duurt ergens tussen de 23,5 en 24,5 uur, of ongeveer de lengte van één dag. Dit komt doordat het circadiane ritme grotendeels is afgestemd op de aanwezigheid van licht .

Dit artikel bespreekt de typen, oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling van circadiane ritme slaapstoornissen. We onderzoeken ook de mentale gezondheidsimpact van deze slaapstoornissen en enkele copingstrategieën die nuttig kunnen zijn.

Soorten circadiane ritme slaapstoornissen

Dit zijn enkele soorten slaapstoornissen die verband houden met het circadiane ritme:

• Ploegendienststoornis: Ploegendienststoornis treft mensen die buiten het tijdsbestek van 8:00 tot 18:00 uur werken. Dit schema botst vaak met het natuurlijke circadiaanse ritme van het lichaam en kan uw vermogen om overdag goed te slapen beïnvloeden. Het kan het ook moeilijk voor u maken om wakker te blijven tijdens uw nachtdienst.
• Delayed sleep-wake phase disorder (DSWPD) : Een van de meest voorkomende circadiane ritmestoornissen. Deze aandoening kan ervoor zorgen dat u later slaapt dan de meeste mensen en moeite heeft met wakker worden in de ochtend. Het kan het voor u moeilijk maken om te functioneren op school of werk en u zich moe en geïrriteerd voelen gedurende de dag.
• Advanced sleep-wake phase disorder (ASWPD): Deze aandoening kan het moeilijk maken om ‘s avonds wakker te blijven en ervoor zorgen dat u ‘s ochtends heel vroeg wakker wordt. Het kan invloed hebben op uw werk, school en sociale activiteiten.
• Onregelmatige slaap-waakritmestoornis (ISWRD): In plaats van een ononderbroken nachtrust, wordt de slaap gefragmenteerd in verschillende periodes gedurende de 24-uursdag. Onregelmatige slaap-waakritmestoornis kan ervoor zorgen dat u meerdere korte periodes van slaap en waakzaamheid ervaart. U voelt zich mogelijk niet uitgerust overdag en moet meerdere dutjes doen vanwege overmatige slaperigheid.
• Niet-24-uurs slaap-waakritmestoornis: Deze aandoening treedt op wanneer uw circadiaanse ritme niet in overeenstemming is met de 24-uurs dag. Het treft meestal mensen die blind zijn en weinig worden blootgesteld aan licht. Het kan ervoor zorgen dat uw slaaptijden geleidelijk worden uitgesteld, zodat de slaaptijd naar de dag toe verschuift.
• Jetlagstoornis: Jetlag is een tijdelijke slaapstoornis die u kunt ervaren als u snel door meerdere tijdzones reist, vanwege het tijdsverschil. Het kan een paar dagen of langer duren voordat uw lichaam zich aanpast aan de tijden van uw nieuwe locatie. In de tussentijd kunt u merken dat u op vreemde tijden van de dag wakker bent of slaapt.

Symptomen van circadiane ritme slaapstoornissen

De symptomen die u ervaart, kunnen variëren afhankelijk van het type circadiane ritme-slaapstoornis dat u heeft en kunnen het volgende omvatten:

• Moeite om wakker te blijven als je actief moet zijn
• Moeilijk in slaap vallen als je naar bed gaat
• Slaperigheid overdag
• Vermoeidheid en uitputting
• Lethargie
• Hoofdpijn en andere pijnen
• Maagklachten

De impact van slaapstoornissen op de geestelijke gezondheid

Circadiaanse ritmestoornissen kunnen ook uw geestelijke gezondheid beïnvloeden en ervoor zorgen dat u symptomen ervaart zoals:

• Moeite met concentreren
• Gebrek aan alertheid
• Verminderd leer- en geheugenvermogen
• Slecht oordeelsvermogen en riskant gedrag
• Moeite met het reguleren van stemming
• Relatieproblemen

Naast deze symptomen worden circadiane ritme slaapstoornissen geassocieerd met verschillende psychische aandoeningen, waaronder:

• Ernstige depressieve stoornis
• Bipolaire stoornis
• Posttraumatische stressstoornis
• Angststoornissen
• Schizofrenie

Oorzaken van circadiane ritme slaapstoornissen

Dit zijn enkele factoren die uw risico op de ontwikkeling van circadiane ritme slaapstoornissen kunnen verhogen:

• Leeftijd: Uw circadiane ritmes kunnen fluctueren met de leeftijd. Tieners gaan bijvoorbeeld later naar bed dan de meeste mensen en hebben een verhoogd risico op een vertraagde slaap-waakfasestoornis. Oudere volwassenen gaan ook eerder slapen en worden eerder wakker dan de meeste mensen, waardoor ze een verhoogd risico lopen op een gevorderde slaap-waakfasestoornis. Oudere volwassenen lopen ook een groter risico op jetlag en ploegendienststoornis.
• Geslacht: Mannen of mensen die bij de geboorte als man zijn toegewezen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van een geavanceerde slaap-waakfasestoornis. Vrouwen of mensen die bij de geboorte als vrouw zijn toegewezen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van circadiane ritmeslaapstoornissen tijdens de zwangerschap, de menopauze of de postpartumperiode.
• Beroep: Mensen die in sectoren als de geneeskunde en beveiliging werken en diensten buiten de traditionele werkdag van 9:00 tot 17:00 uur hebben, lopen mogelijk een groter risico op het ontwikkelen van een shift work disorder. Jetlag disorder komt vaker voor bij piloten, stewardessen en mensen die vaak voor zaken reizen.
• Genetica: Als u variaties erft in genen die uw circadiane ritme regelen, de zogenaamde circadiane klokgenen, kan dat uw risico op het ontwikkelen van circadiane slaapritmestoornissen vergroten.
• Medische aandoeningen: Medische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson , de ziekte van Alzheimer , de ziekte van Huntington, het Angelman-syndroom, autisme, blindheid, beroerte en hersentumoren worden in verband gebracht met een verhoogd risico op slaapstoornissen die het circadiane ritme verstoren.
• Psychische aandoeningen: Er bestaat een bidirectionele relatie tussen slaapstoornissen en psychische aandoeningen zoals depressie, angst, bipolaire stoornis en schizofrenie.
• Middelengebruik: Chronisch gebruik van cafeïne , alcohol, nicotine of illegale drugs kan het risico op slaapstoornissen vergroten. 

Diagnose van circadiane ritme slaapstoornissen

Uw zorgverlener kan u doorverwijzen naar een slaapspecialist voor diagnose en behandeling van een circadiane ritmestoornis. 

Het diagnosticeren van een circadiane ritme slaapstoornis kan de volgende stappen omvatten:

• Medische voorgeschiedenis: Uw zorgverlener zal u vragen naar uw persoonlijke en familiemedische voorgeschiedenis. 
• Klinisch interview: Uw zorgverlener kan u vragen welke symptomen u ervaart en hoe lang u deze al heeft. Ze kunnen ook vragen stellen over uw werk, levensstijl en middelengebruik.
• Lichamelijk onderzoek: Uw zorgverlener kan een lichamelijk onderzoek uitvoeren om medische aandoeningen uit te sluiten die kunnen bijdragen aan slaapproblemen, waaronder hartaandoeningen, longaandoeningen of problemen met de luchtwegen.
• Actigrafie: Uw zorgverlener kan u vragen om een ​​paar dagen of weken een kleine bewegingssensor te dragen om uw slaap-waakcycli te meten.
• Slaaponderzoek: Uw zorgverlener kan een slaaponderzoek aanbevelen om uw ademhaling, hartslag, hersenactiviteit, zuurstofniveau, oog- en beenbewegingen en andere parameters te controleren terwijl u slaapt.
• Andere tests: Uw arts kan ook andere tests uitvoeren om uw natuurlijke slaappatroon, uw lichaamstemperatuur, de chemische samenstelling van uw bloed en de hormoonspiegels zoals melatonine en cortisol in uw bloed of speeksel te controleren.

Behandeling van circadiaanse ritme slaapstoornis

Behandelingsopties voor een circadiane ritme slaapstoornis kunnen zijn:

• Lichttherapie: Blootstelling aan fel licht, vergelijkbaar met zonlicht, kan helpen uw circadiaanse ritme te resetten. Bijvoorbeeld, lichttherapie in de ochtend kan uw slaap- en waaktijden naar voren halen en kan helpen slaperigheid overdag te verminderen; terwijl lichttherapie in de middag of vroege avond u kan helpen uw slaap- en waaktijden naar later te halen.
• Medicatie: Medicijnen zoals benzodiazepinen en zolpidem kunnen u helpen om op het gewenste tijdstip in slaap te vallen en langer te slapen. Ze worden over het algemeen aanbevolen voor kortdurend gebruik. Aan de andere kant kunnen medicijnen zoals modafinil en armodafinil u helpen wakker en alert te blijven wanneer u actief moet zijn.
• Supplementen: Melatoninesupplementen kunnen helpen om de slaap op te wekken. Het is aan te raden om ze een paar uur voor het gewenste tijdstip van slapengaan in te nemen.
• Veranderingen in levensstijl: Uw zorgverlener kan u aanraden om ‘s avonds geen cafeïne, alcohol, nicotine en bepaalde medicijnen te gebruiken.
• Slaaphygiëne: Het kan nuttig zijn om goede slaaphygiënegewoonten te oefenen . Vermijd het gebruik van elektronische schermen voor het slapengaan en slaap in een koele, donkere en stille omgeving.
• Gezonde routine: Probeer elke dag wat lichaamsbeweging te krijgen, houd u aan een vast bedtijdritueel en houd u aan vaste eettijden.

Omgaan met een circadiaanse ritme slaapstoornis

Dit zijn enkele strategieën die u kunnen helpen omgaan met een slaapstoornis met een verstoord circadiaans ritme:

• Leer meer over de aandoening: Als u zich meer over de aandoening informeert, kunt u beter begrijpen wat u ervaart, waarom het gebeurt, wat u kunt verwachten en hoe u ermee om kunt gaan.
• Vraag dierbaren om hulp: Vertel dierbaren hoe je je voelt en laat ze je helpen. Dit kan betekenen dat je wordt opgehaald van je werk na een nachtdienst, zodat je niet hoeft te rijden als je uitgeput bent, dat je overdag ongestoord kunt slapen, zodat je voldoende rust krijgt, of dat je andere aanpassingen maakt rondom je stoornis.
• Zoek steun: U kunt zich aansluiten bij een steungroep van mensen met vergelijkbare aandoeningen en omstandigheden voor inspiratie, advies en middelen. Als u het gevoel hebt dat u er niet mee om kunt gaan, kan het nuttig zijn om een ​​geestelijke gezondheidszorgverlener te bezoeken.