PASIEKA / Brand X Pictures / Getty Images
Sluit deze videospeler
Het somatische zenuwstelsel is onderdeel van het perifere zenuwstelsel en speelt een rol bij vrijwillige bewegingen en sensorische verwerking.
Het somatische zenuwstelsel transporteert motorische en sensorische signalen van en naar het centrale zenuwstelsel (CZS). Dankzij dit lichaamssysteem kunnen we onze fysieke bewegingen controleren en vier van de vijf zintuigen verwerken : geur, geluid, smaak en aanraking.
Leer meer over het somatische zenuwstelsel, inclusief de locatie, functie en onderdelen. We geven ook een paar voorbeelden van hoe het somatische zenuwstelsel werkt, en hoe het verschilt van het autonome zenuwstelsel.
Inhoudsopgave
Locatie van het somatische zenuwstelsel
Het somatische zenuwstelsel omvat alle zenuwen die zich uitstrekken van de hersenen en het ruggenmerg. Het omvat niet de hersenen en de wervelkolom zelf, die beide deel uitmaken van het centrale zenuwstelsel . Er zijn twee soorten somatische zenuwen: craniaal en spinale.
Hersenzenuwen
De somatische zenuwen die zich uitstrekken van de hersenen staan bekend als hersenzenuwen en bevinden zich aan de achterkant van het hoofd en de nek . Er zijn in totaal 12 paar hersenzenuwen, die zich elk splitsen om signalen te vervoeren tussen beide kanten van de hersenen en het lichaam. Deze zenuwen zijn vaak betrokken bij neuromusculaire aandoeningen.
Spinale zenuwen
De somatische zenuwen die zich uitstrekken vanaf de wervelkolom staan bekend als spinale zenuwen . Er zijn 31 paar spinale zenuwen. Acht komen uit het cervicale deel van de wervelkolom, 12 bevinden zich in de thoracale regio, zowel de lumbale als sacrale regio’s hebben vijf spinale zenuwen en één bevindt zich in de buurt van het staartbeen. Een ziekte of verwonding in een van deze gebieden kan resulteren in een verlies van gevoel en functie onder dat gebied.
Functie van het somatische zenuwstelsel
Als u zich afvraagt wat het somatische systeem doet, dan heeft het twee basisfuncties:
- Bewegingscontrole : Het somatische zenuwstelsel speelt een cruciale rol bij het initiëren en controleren van de bewegingen van uw lichaam. Dit systeem is verantwoordelijk voor bijna alle vrijwillige spierbewegingen.
- Sensorische input : Het somatische systeem is ook verantwoordelijk voor het verwerken van sensorische informatie die via externe stimuli binnenkomt. Het verwerkt de zintuigen van gehoor , geur , smaak en tast.
Het somatische zenuwstelsel is niet betrokken bij de verwerking van het zicht, aangezien dit zintuig rechtstreeks door de hersenen wordt aangestuurd.
Hoe werkt dit complexe systeem precies? Om deze vraag te beantwoorden, moeten we de belangrijkste onderdelen ervan nader bekijken.
Delen van het somatische zenuwstelsel
De term somatisch is afgeleid van het Griekse woord soma , wat ‘lichaam’ betekent. Dit is toepasselijk, aangezien dit systeem informatie heen en weer stuurt tussen het centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam.
Het somatische zenuwstelsel bevat twee hoofdtypen neuronen (zenuwcellen):
- Sensorische neuronen , ook wel afferente neuronen genoemd, zijn verantwoordelijk voor het overbrengen van informatie van het lichaam naar het centrale zenuwstelsel.
- Motorische neuronen , ook wel efferente neuronen genoemd, zijn verantwoordelijk voor het overbrengen van informatie van de hersenen en het ruggenmerg naar spiervezels door het hele lichaam.
De neuronen die het somatische zenuwstelsel vormen, projecteren naar buiten vanuit het CZS en verbinden zich direct met de spieren van het lichaam. Ze brengen signalen van spieren en sensorische organen terug naar het centrale zenuwstelsel.
Het lichaam van de neuron bevindt zich in het centrale zenuwstelsel en het axon (een deel van de neuron dat zenuwimpulsen van het cellichaam wegvoert) projecteert en eindigt in de huid, sensorische organen of spieren.
Andere onderdelen van het somatische zenuwstelsel zijn:
- Ganglia , grote groepen zenuwcellen die nauw met elkaar verbonden zijn
- Gliacellen , die niet actief signalen overbrengen, maar in plaats daarvan de functies van de cellen in het zenuwstelsel ondersteunen
- Kernen , of zenuwcelclusters die dezelfde functie of verbindingen delen
Reflexbogen
Naast het controleren van vrijwillige spierbewegingen, wordt het somatische zenuwstelsel ook geassocieerd met onvrijwillige bewegingen die bekend staan als reflexen (of reflexacties). Deze reflexen worden gecontroleerd door een neuraal pad dat bekend staat als een reflexboog.
Reflexbogen omvatten sensorische zenuwen die signalen naar het ruggenmerg geleiden, vaak verbinding maken met interneuronen daar en vervolgens onmiddellijk signalen via de motorische neuronen naar de spieren sturen die de reflex hebben geactiveerd.
Tijdens een reflex bewegen spieren onwillekeurig zonder input van de hersenen; je hoeft er niet over na te denken om deze dingen te doen. Dit gebeurt wanneer een zenuwbaan direct verbinding maakt met het ruggenmerg. Voorbeelden van reflexacties zijn:
- Je hand terugtrekken nadat je per ongeluk een hete pan hebt aangeraakt
- Onwillekeurige schokken wanneer uw arts op uw knie tikt
Reflexbogen die op de organen inwerken, worden autonome reflexbogen genoemd. Reflexbogen die op de spieren inwerken, worden somatische reflexbogen genoemd .
Somatische versus autonome zenuwstelsels
Het somatische en autonome zenuwstelsel zijn beide onderdelen van het perifere zenuwstelsel, dat de hersenen en het ruggenmerg in staat stelt om informatie te ontvangen en te verzenden naar andere delen van het lichaam. Ze hebben echter verschillende functies.
-
Verbindt het centrale zenuwstelsel met spieren en huid
-
Controleert vrijwillige bewegingen
-
Verbindt het CZS met viscerale organen
-
Reguleert onwillekeurige lichaamsprocessen
Het somatische zenuwstelsel verbindt het centrale zenuwstelsel met de spieren en huid van het lichaam. De primaire functie is om vrijwillige bewegingen en reflexbogen te controleren, terwijl het ons ook helpt om de zintuigen van aanraking, geluid, smaak en geur te verwerken.
Een voorbeeld van een somatische systeemfunctie is als u op een frisse winterochtend in het park aan het joggen bent en terwijl u rent, stapt u op een glad stuk ijs. Zodra uw voet begint te slippen, stuurt uw somatische zenuwstelsel een bericht naar de spieren in uw benen, zodat u uzelf kunt opvangen en een val kunt voorkomen.
Het autonome zenuwstelsel verbindt het centrale zenuwstelsel met viscerale organen (hart, maag, etc.). Dit systeem reguleert een verscheidenheid aan onwillekeurige lichaamsprocessen, waaronder de hartslag, de bloedstroom, de ademhaling, de lichaamstemperatuur en de emotionele respons.
Ziekten van het somatische zenuwstelsel
Ziekten van het somatische zenuwstelsel zijn ziekten die de perifere zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg aantasten. Ziekten die de perifere zenuwvezels van het somatische zenuwstelsel aantasten, kunnen leiden tot wat bekend staat als perifere neuropathie.
Perifere neuropathie leidt tot zenuwschade, wat resulteert in gevoelloosheid, zwakte en pijn, vaak in de handen en voeten. Deze schade kan worden veroorzaakt door fysiek letsel of trauma, diabetes, bloed- of aderproblemen, auto-immuunziekten en meer.
Andere somatische zenuwstelselziekten zijn:
- Neuropathie van de plexus brachialis , of schade aan de zenuwen in de bovenste schouder, wat resulteert in pijn in de schouders of armen
- Syndroom van Guillain-Barré , waarbij het immuunsysteem de zenuwen aanvalt
- Myasthenia gravis , een auto-immuunziekte die leidt tot spierzwakte en vermoeidheid
- Zenuwcompressiesyndromen omvatten pijn, zwakte, gevoelloosheid of tintelingen als gevolg van een beknelde zenuw
- Trigeminusneuralgie , een neuropathische aandoening die schokachtige pijn of een branderig gevoel in het gezicht veroorzaakt
Verschillende extra factoren kunnen uiteindelijk leiden tot schade aan het somatische zenuwstelsel, wat de functie ervan beïnvloedt. Daaronder vallen bepaalde medicijnen, blootstelling aan toxines en infecties zoals gordelroos, de ziekte van Lyme en HIV .
Tekenen van problemen met het somatische zenuwstelsel
De symptomen die optreden bij een probleem met het somatische zenuwstelsel kunnen variëren, afhankelijk van de vraag of de schade is toegebracht aan de motorische zenuwen (die de bewegingen controleren) of aan de sensorische zenuwen (die de zintuigen beïnvloeden).
Tekenen van schade aan de motorische zenuwen zijn onder meer:
- Verlies van bewegingscontrole
- Spierkrampen of spasmen
- Trillingen of spiertrekkingen
- Spierverlies (spierkrimp)
Als er sprake is van schade aan het sensorische systeem, kunnen de volgende symptomen optreden:
- Het onvermogen om dingen te voelen die je aanraakt
- Gevoelloosheid of tintelingen
- Scherpe of brandende pijn in het beschadigde gebied
Behandelingen voor aandoeningen van het somatische zenuwstelsel
Behandelingen die worden gebruikt voor somatische zenuwstelselproblemen variëren van het nemen van medicijnen of fysiotherapie tot het nodig hebben van zenuwablatie of chirurgie. Andere opties zijn acupunctuur, transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) en het gebruik van apparaten of apparatuur om te helpen bij het fysieke bewegingsproces.
Professionals in de gezondheidszorg die gespecialiseerd zijn in de behandeling van problemen met het somatische zenuwstelsel zijn onder andere:
- Neuroloog – een arts die is opgeleid in de behandeling van aandoeningen van het zenuwstelsel
- Neurochirurg – een chirurg die is opgeleid om hersen- en wervelkolomoperaties uit te voeren
- Neuropsycholoog – een professional in de geestelijke gezondheidszorg die is opgeleid om diensten te verlenen die verband houden met cognitieve functies
Als u vermoedt dat u een probleem met het somatische zenuwstelsel heeft, kan uw zorgverlener vaststellen of er daadwerkelijk sprake is van een probleem en/of u doorverwijzen naar een specialist op het gebied van neurologie voor diagnose en behandeling.
Voorkomen van perifere neuropathie
Hoewel ziekten die het somatische zenuwstelsel aantasten niet altijd te voorkomen zijn, kunt u wel veranderingen in uw levensstijl doorvoeren om perifere neuropathie te voorkomen.
Enkele strategieën die kunnen helpen zijn:
- Alcohol vermijden
- Vitaminetekorten corrigeren
- Gezond eten
- Regelmatig bewegen
- Een gezond gewicht behouden
- Stoppen met roken
Het is ook essentieel om chronische gezondheidsproblemen zoals diabetes te behandelen, die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van perifere neuropathie.